بهترین لپ تاپ از نظر طول عمر باطری

شاید اصلا مطرح کردن این موضوع کار زیاد جالبی نباشد ولی از آنجا که این، سوال برخی از کاربران بود تصمیم گرفتیم در این مقاله به آن بپردازیم. قبل از هر چیز باید بگوییم اساسا تمام لپ تاپ‌ها چه ظرفیت باطری‌شان زیاد باشد و چه کم از سخت‌افزاری بهره می‌برند که عمر باطری‌شان را تقریبا شبیه یکدیگر می‌کند. به عبارت دیگر شاید بتوانید لپ تاپ‌ هایی پیدا کنید که باطری‌شان آن هم در شرایطی خاص چند ساعت بیشتر دوام می‌آورد ولی این تفاوت هیچ گاه از چند ساعت فراتر نمی‌رود و آن را نمی‌توان اختلاف فاحشی به حساب آورد هر چند که هنوز هم برای بسیاری از کاربران این اختلاف معنادار است.

در واقع آنچه که در عمل وجود دارد آن است که در لپ تاپ‌هایی که سخت‌افزار ضعیف‌تری دارند از باطری با ظرفیت کمتر و در لپ تاپ‌هایی که سخت‌افزارشان قوی‌تر است از باطری با ظرفیت بیشتر استفاده شده تا بتواند پاسخگوی توان بیشتری که قطعات قوی‌تر نیاز دارند باشد. بنابراین طبیعی است که عمر باطری در آنها خیلی با یکدیگر تفاوت نداشته باشد. البته ملاحظات و استثناهایی هم در این بین وجود دارند که در زیر بیشتر به آنها خواهیم پرداخت.

باطری لپ تاپ‌های رده‌بالا و گیمینگ حرفه‌ای

لپ تاپ‌های رده‌بالا و گیمینگ حرفه‌ای اغلب دارای قوی‌ترین سخت‌افزار موجود در بازارند که از بین آنها مصرف پردازنده اصلی و پردازنده گرافیکی به شکل محسوسی از لپ تاپ‌های رده‌پایین‌تر بیشتر است. این موضوع به خصوص در مورد پردازنده گرافیکی بیشتر صدق می‌کند یا به عبارت دیگر هر چقدر این پردازنده جدیدتر و قوی‌تر باشد باید انتظار مصرف بیشتری را هم از آن داشته باشید که بعضی مواقع در مقایسه با پردازنده‌های گرافیکی ضعیف‌تر یا پردازنده گرافیکی مجتمع که روی تراشه پردانده اصلی قرار گرفته به شکل قابل توجهی بیشتر است.

در برخی از لپ تاپ گیمینگ حرفه‌ای و لپ تاپ‌ رده‌بالا که برای اجرای برنامه‌های سنگین گرافیکی و مهندسی مناسبند از باطری با ظرفیت 99 وات‌ساعت استفاده شده که بالاترین ظرفیت ممکن برای باطری‌های یون لیتیوم است که در حال حاضر در لپ تاپ‌ها به کار می‌رود. در واقع این ظرفیت بالا برای آن است که باطری لپ تاپ بتواند پاسخگوی توان زیادی که پردازنده گرافیکی لپ تاپ به آن نیاز دارد باشد. اما اگر از یک لپ تاپ گیمینگ حرفه‌ای یا رده‌بالا با ظرفیت بالای باطری (بالای 86 وات‌ساعت) برای استفاده‌های روزمره استفاده کنید در این صورت تفاوت عمر باطری آن را با باطری لپ تاپ‌های میان‌رده و رده‌پایین که ظرفیت کمتری دارند کاملا حس خواهید کرد. این دو دلیل دارد که در ادامه بیشتر به آن خواهیم پرداخت.

دلیل اول آن است که در استفاده‌های روزمره که شامل مواردی همچون وبگردی، باز کردن فایل‌های آفیس، کار با برنامه‌های سبک و دیدن فیلم و عکس می‌شود نیازی به قدرت بالای پردازنده گرافیکی مجزا نیست و لذا پردازش‌های گرافیکی به پردازنده گرافیکی مجتمع که روی پردازنده اصلی قرار گرفته و مصرف بسیار کمتری نسبت به پردازنده گرافیکی مجزا دارد سپرده می‌شود. دلیل دوم آن است که در لپ تاپ‌های جدیدتر که در آنها از پردازنده‌های نسل دوازدهم به بعد اینتل استفاده شده در حالتی که نیاز به قدرت پردازش بالایی نباشد (همان استفاده‌های روزمره) بیشتر از هسته‌های موثر که مصرف کمتری در مقایسه با هسته‌های کاربردی دارند استفاده می‌شود.

در مورد هسته‌های موثر و کاربردی در پردازنده‌های نسل دوازدهم به بعد اینتل باید بگوییم هسته‌های موثر هسته‌هایی هستند که سرعت کمتر و البته مصرف کمتری هم دارند و زمانی که نیاز به قدرت پردازش بالایی نباشد از آنها استفاده می‌شود. در مقابل، هسته‌های کاربردی هسته‌هایی هستند که سرعت و مصرف بیشتری داشته و در زمان اجرای بازی‌ها، برنامه‌های سنگین گرافیکی و مهندسی و کلا هر برنامه‌ای که نیاز به قدرت پردازش بالایی داشته باشد از آنها استفاده می‌شود. نکته دیگری که باید به آن توجه کنید و در ادامه راجع به آن صحبت خواهیم کرد آن است که قدرت بالاتر پردازنده الزاما به معنای مصرف بیشتر آن نیست و به همین ترتیب جدیدتر بودن آن هم الزاما به معنای مصرف کمترش نیست. 

رابطه قدرت و جدیدتر بودن پردازنده با مصرف شارژ باطری

شاید با خودتان فکر کنید اگر مثلا لپ تاپی بخرم که پردازنده آن Core i3 نسل دهم است عمر باطری این لپ تاپ نسبت به لپ تاپی که پردازنده آن Core i9 یا Core i7 از همین نسل است بیشتر است. باید بگوییم خیر! اینطور نیست! قدرت پردازنده آنقدرها در مصرف شارژ باطری تاثیرگذار نیست و این را از روی تست‌هایی که روی پردازنده‌های هم‌نسل انجام شده می‌توان متوجه شد. جالب است بدانید در تستی که روی دو پردازنده نسل دوازدهمی Core i3 12100 و پردازنده Core i9 12900K انجام شد مشخص شد که با وجود آنکه پردازنده Core i9 در عملکرد تکی هسته‌ها تا 15 درصد و در عملکرد گروهی هسته‌ها تا 50 درصد قوی‌تر از پردازنده Core i3 است اما مصرف آن 3 درصد کمتر است.

در مورد پردازنده‌های AMD نیز وضع تا حد زیادی به همین شکل است یعنی صرف جدیدتر بودن پردازنده به معنای مصرف کمتر و صرف قوی‌تر بودن آن به معنای مصرف بیشترش نیست. مثلا دو پردازنده Ryzen 7 7700 و Ryzen 5 7600 را در نظر بگیرید. سری ساخت این دو پردازنده یکی است (7000) اما پردازنده Ryzen 7 قطعا از پردازنده Ryzen 5 قوی‌تر است. در واقع آنطور که از نتایج تست‌ها برمی‌آید پردازنده Ryzen 7 در عملکرد تکی هسته‌ها حدود 3 درصد و در عملکرد گروهی هسته‌ها تا 12 درصد قوی‌تر بوده اما مصرف این دو پردازنده یکی است و هیچ تفاوتی با هم ندارد. همچنین دو پردازنده Ryzen 7 7700X و Ryzen 7 5700X هر دو پردازنده Ryzen 7 هستند ولی پردازنده Ryzen 7 7700X جدیدتر است ولی به جای آنکه مصرف شارژ آن کمتر باشد حدود 2 درصد هم بیشتر است!

با تمام آنچه در بالا گفتیم بد نیست به دو نکته توجه کنید. اول اینکه پردازنده‌های اینتل از نسل 12 به بعد همانطور که قبلا هم اشاره شد دارای دو سری هسته هستند که باعث کاهش مصرف آنها می‌شود و لذا انتظار آنکه یک پردازنده نسل 12 یا 13 به طور نسبی مصرف کمتری نسبت به پردازنده‌های نسل 10 یا 11 یا قبل‌تر از آن داشته باشد انتظاری کاملا منطقی است لذا دوام باطری در لپ تاپی هم که پردازنده آن نسل 12 یا 13 است به طور نسبی بیشتر است. مورد دوم فناوری ساخت در پردازنده‌هاست که با واحد نانومتر سنجیده می‌شود. هر چقدر نانومتر فناوری ساخت در پردازنده‌ای پایین‌تر باشد آن پردازنده هم سرعت بیشتر و هم مصرف کمتری خواهد داشت. بنابراین اگر به صفحه مشخصات یک پردازنده مراجعه کرده و در آنجا دیدید که فناوری ساخت آن 5 نانومتری است این پردازنده به احتمال زیاد مصرف کمتری نسبت به پردازنده‌ای دارد که فناوری ساخت آن 7 نانومتری است.

رابطه نمایشگر لپ تاپ و مصرف شارژ باطری

نمایشگر لپ تاپ بزرگترین سهم را در مصرف شارژ باطری آن دارد طوری که گفته می‌شود این سهم به چیزی در حدود 80 درصد می‌رسد. چیزی که در مورد نمایشگر لپ تاپ باید به خاطر داشته باشید آن است که هر چقدر وضوح تصویری آن بالاتر باشد به دلیل نمایش پیکسل‌های بیشتر، مصرف شارژ آن نیز بیشتر خواهد بود. همانطور که می‌دانید رایج‌ترین وضوح‌های تصویری در حال حاضر وضوح‌های Full HD، 2K و 4K هستند. تعداد پیکسل‌ها در وضوح تصویری 2K دو برابر و در وضوح تصویری 4K چهار برابر وضوح تصویری Full HD است و لذا نمایشگر لپ تاپ‌هایی که چنین وضوح‌های تصویری دارند شارژ بیشتری مصرف می‌کند.

البته اندازه نمایشگر را هم نباید از یاد برد اما اندازه نمایشگر به اندازه وضوح تصویری آن در مصرف شارژ باطری لپ تاپ موثر نیست مگر اینکه تفاوت در حد چهار یا پنج اینچ باشد مثلا لپ تاپی با نمایشگر 11 اینچ را با لپ تاپی با نمایشگر 17 اینچ مقایسه کنید؛ البته در این مورد هم چون اندازه لپ تاپ 11 اینچی کوچکتر است از باطری کوچکتر با ظرفیت کمتری در آن استفاده می‌شود و لذا در نهایت عمر باطری این دو لپ تاپ در حد یکدیگر خواهد بود اما در مورد وضوح تصویری وضعیت فرق می‌کند. مثلا اگر دو لپ تاپ 17 اینچی داشته باشید که وضوح تصویری نمایشگر یکی Full HD و دیگری 4K باشد با فرض اینکه باطری هر دو لپ تاپ ظرفیت مشابهی داشته باشد که به دلیل یکسان بودن اندازه آنها همین طور هم هست در این صورت باطری لپ تاپی که نمایشگر آن Full HD است بیشتر دوام خواهد آورد.

تاثیر حافظه رم و حافظه ذخیره‌سازی (درایوها) در مصرف شارژ باطری

تاثیر حافظه رم و حافظه ذخیره‌سازی در مصرف شارژ باطری آنقدرها محسوس نیست ولی بد نیست کمی در مورد آن بدانید. در مورد حافظه رم باید بگوییم هر چقدر نوع حافظه رم جدیدتر باشد مصرف آن در مقایسه با نسخه قبل از خود اندکی کمتر است مثلا مصرف رم DDR3 حدود 1.5 ولت، رم DDR4 حدود 1.2 ولت و رم DDR5 تقریبا 1.1 ولت است. البته سرعت حافظه رم نیز در مصرف آن تاثیر دارد و هر چقدر این سرعت بیشتر باشد حتی اگر نوع حافظه رم تفاوتی نکند مصرف بیشتر خواهد شد. به عنوان مثال بین دو حافظه رم DDR3 که سرعت یکی 2133 و دیگری 1600 مگاهرتز است مصرف آن حافظه‌ای که سرعتش 2133 مگاهرتز است کمی بیشتر است.

حافظه ذخیره‌سازی در بیشتر لپ تاپ‌های امروزی از نوع SSD است ولی هنوز درایوهای HDD به طور کامل منسوخ نشده‌اند و در لپ تاپ‌های ارزان‌قیمت‌تر یا به صورت دوگانه در کنار هارد SSD در برخی از لپ تاپ‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. درایوهای HDD به دلیل داشتن قطعات متحرک شارژ بیشتری در مقایسه با درایوهای SSD‌ مصرف می‌کنند که می‌تواند تا چندین برابر بیشتر باشد اما باز هم تفاوت‌ها از شش یا هفت وات بیشتر نمی‌شود. جالب است بدانید بر اساس محاسبه‌ای که یکی از سایت‌های نقد و بررسی انجام داده استفاده از درایو SSD می‌تواند تا 18 دقیقه به دوام باطری لپ تاپ بیافزاید. 

البته درایوهای SSD هم با توجه به رابط‌شان به دو دسته درایوهای SSD با رابط SATA و درایوهای SSD‌ با رابط NVMe تقسیم می‌شوند. زمانی که این درایوها در حالت بیکار باشند یعنی از آنها استفاده‌ای نکنید تفاوت مصرف‌شان تنها چند صدم وات است؛ زمانی که به طور معمول از آنها کار می‌کشید درایوهای SSD با رابط SATA بین یک تا دو وات شارژ کمتری مصرف می‌کنند ولی زمانی که بیشترین فشار روی درایو باشد درایوهای SSD با رابط SATA حدود 5 وات شارژ کمتری مصرف می‌کنند پس به طور کلی می‌توان گفت لپ تاپ‌هایی که درایو آنها از نوع SSD با رابط SATA است تا حدودی شارژ کمتری مصرف می‌کنند لیکن این را هم نباید از خاطر برد که سرعت داریوهای SSD با رابط NVMe حداقل پنج برابر بیشتر از درایوهای SSD با رابط SATA است.

در مورد لپ تاپ‌های مک بوک اپل 

آن دسته از لپ تاپ‌های مک بوک اپل که از پردازنده M1 یا M2 این شرکت استفاده می‌کنند مصرف کمتری در مقایسه با لپ تاپ‌های سایر برندها دارند و همچنین لپ تاپ‌های دیگر اپل که در آنها از پردازنده‌های اینتل استفاده شده است. اگر بخواهیم مثالی در این زمینه بزنیم باید بگوییم مثلا مصرف پردازنده M1 اپل حدود 20 درصد کمتر از پردازنده Core i7 12700K است که یک پردازنده نسل دوازدهمی است و خود نسبت به پردازنده‌های نسل‌های قبل‌تر از خود مصرف کمتری دارد بنابراین لپ تاپی که هم چنین پردازنده‌ای دارد حداقل 20 درصد شارژ کمتری مصرف می‌کند.

پردازنده‌های M اپل به دو دلیل کم‌مصرف‌تر از پردازنده‌های اینتل و حتی AMD هستند. دلیل اول این است که این پردازنده‌ها بر اساس معماری ARM ساخته شده‌اند که در آن تاکید بر مصرف کمتر است و دلیل دوم آنکه این پردازنده‌ها علاوه بر پردازنده گرافیکی، حافظه رم را نیز در خود جای داده‌اند که باعث می‌شود هم سرعت ارتباط حافظه رم با پردازنده اصلی به شکل قابل توجهی افزایش یابد و هم مصرف شارژ آن تا حدودی پایین بیاید چرا که در این صورت اطلاعات باید مسیر کوتاهتری را طی کنند تا به پردازنده اصلی برسند. البته به این نکته هم باید توجه داشته باشید که باطری انتخاب شده برای لپ تاپ‌ اپل مثلا ظرفیتی در حد 50 تا 60 وات دارد ولی با تمام اینها باز هم لپ تاپ‌های اپل در مقایسه با لپ تاپ‌های سایر برندها که باطری آنها چنین ظرفیتی دارد ممکن است تا چند ساعت بیشتر دوام بیاورند. 

سخن آخر

اگر بخواهیم یک جمع‌بندی کلی از لپ تاپ‌ها و مصرف شارژشان داشته باشیم باید بگوییم لپ تاپ‌هایی که در آنها از پردازنده‌های نسل 12 به بعد اینتل استفاده شده، نمایشگر آنها دارای وضوح تصویری پایین‌تری است، در آنها از حافظه SSD با رابط SATA و ترجیحا حافظه رم DDR4 یا DDR5 استفاده شده و اندازه نمایشگر آنها نیز کوچکتر است به طور نسبی شارژ کمتری مصرف می‌کنند. البته از آن طرف باید به ظرفیت باطری هم نگاه کنید؛ اگر لپ تاپی که مدنظرتان است مشخصات بالا را داشت و باطری آن هم ظرفیت بالایی داشت مثلا بیشتر از 80 یا 90 وات‌ساعت که چه بهتر اما اگر ظرفیت آن هم بین 50 تا 60 وات‌ساعت بود باز هم می‌توانید امیدوار باشید که آن لپ تاپ نسبت به لپ تاپ‌های مشابه با خود مصرف کمتری داشته و عمر باطری آن نیز بیشتر باشد. 

لپ تاپ‌های مک بوک اپل که در آنها از پردازنده‌های M اپل استفاده شده به خصوص لپ تاپ‌های مک بوک ایر که سخت‌افزاری نسبتا ضعیف‌تر ولی با مصرف کمتری نسبت به لپ تاپ‌های مک بوک پرو دارند بیشتر می‌توانند به باطری خود متکی باشند و به قولی عمر باطری در آنها به طور نسبی بیشتر است. حتی آنطور که اپل ادعا کرده اگر از یک لپ تاپ مک بوک فقط برای وبگردی استفاده کنید باطری آن تا 15 ساعت دوام خواهد آورد.