مادربرد Z690

مادربرد Z690

مادربرد به عنوان یکی از اصلی ترین و حیاتی ترین قطعات روی سیستم کامپیوتری محسوب می شود و حتی بر روی قطعات دیگر سیستم کامپیوتری شما نیز تاثیر می گذارد. در این میان برند های مختلفی اقدام به تولید انواع مادربرد در سری های مختلف کرده اند که مدل های مختلف این سری ها برای کاربری های مختلفی  تولید شده است. یکی از مدل هایی که در این مطلب قصد داریم تا به معرفی آن بپردازیم، مادربرد Z690 است که برای فعالیت های حرفه ای طراحی و تولید شده است. برای مثال شما می توانید از این مادربرد برای انواع فعالیت ها از گیمینگ تا اجرای نرم افزار های مهندسی و برنامه نویسی بهره بگیرید. اگر قصد دارید تا با مشخصات فنی این محصول به صورت کامل آشنا شوید، به شما پیشنهاد می کنیم که این مطلب را تا انتها مطالعه کنید زیرا در این مطلب به صورت جامع به مشخصات فنی مادبرد های سری Z690 پرداخته ایم. 

مشخصات فنی مادربرد Z690

مادربرد Z690 مادربردی است که در آن از چیپ‌ست Z690 استفاده شده باشد و چیپ‌ست Z690 هم چیپ‌ستی است که سوکت آن LGA 1700 است. این یعنی چه؟! خیلی ساده است! سوکت LGA 1700 اولین سوکتی است که از پردازنده‌های Core نسل دوازدهم و سیزدهم اینتل پشتیبانی می‌کند و چون این پردازنده‌ها از شیار PCI-E x16‌ نسخه 5.0 و همچنین حافظه رم DDR5 پشتیبانی می‌کنند متعاقبا مادربردی هم که سوکت آن LGA 1700‌ باشد پتانسیل پشتیبانی از موارد فوق را دارد هر چند که تمام مادربردهایی که چنین سوکتی دارند از جمله مادربردهای Z690 الزاما دارای شیار PCI-E x16 نسخه 5.0 و شیارهایی برای نصب حافظه رم DDR5‌ نیستند (فقط برخی از آنها این امکانات را دارند). 

با توجه به آنکه مادربردهای Z690 اولین مادربردها با سوکت LGA 1700 هستند آنها را در واقع می‌توان اولین سری از مادربردهای حرفه‌ای و رده‌بالا دانست که برای کاربری‌هایی از جمله گیمینگ حرفه‌ای و همچنین کاربری‌های طراحی و مهندسی کاملا مناسبند. اما بیایید نگاه دقیق‌تری به این مادربردها بیاندازیم. 

پردازنده‌های پشتیبانی شده توسط مادربردهای Z690

همانطور که در بالا هم اشاره شد مادربردی که چیپ‌ست آن Z690 باشد دارای سوکت LGA 1700 است و سوکت LGA 1700 نیز از پردازنده‌های Core اینتل از نسل دوازدهم و سیزدهم و همچنین پردازنده‌های پنتیوم گولد و سلرون این شرکت پشتیبانی می‌کند. البته ذکر یک نکته هم در اینجا ضروری است و آن هم اینکه همان سوکت LGA 1700 که در مادربردهایی با چیپ‌ست Z790 به کار رفته از پردازنده‌های Core اینتل از نسل چهاردهم نیز پشتیبانی می‌کند که البته مربوط به بحث ما نیست و بد نیست که فقط در مورد آن بدانید.  

به هر حال مادربردی که سوکت آن LGA 1700 باشد چه چیپ‌ست آن Z690 و چه Z790 باشد حتما از پردازنده‌های Core اینتل از نسل دوازدهم و سیزدهم و البته پردازنده‌های پنتیوم گولد و سلرون اینتل پشتیبانی خواهد کرد و این همان چیزی است که قبل از خرید پردازنده برای مادربردتان باید بدانید. همچنین امکان اورکلاک کردن پردازنده یا همان استفاده از پردازنده با سرعتی بیش از سرعت استاندارد و تعریف شده برای آن در تقریبا تمام مادربردهای Z690 وجود دارد. 

حافظه رم پشتیبانی شده توسط مادربردهای Z690

اینکه مادربردی از چه حافظه رمی و با چه سرعت‌هایی پشتیبانی می‌کند در درجه اول به پردازنده‌ای که در آن نصب می‌شود بستگی دارد ولی در درجه‌ای بالاتر به خود مادربرد مربوط می‌شود. مثلا پردازنده‌های Core نسل دوازدهم از حافظه رم DDR4 با حداکثر سرعت 3200 مگاهرتز و حافظه رم DDR5 با حداکثر سرعت 4800 مگاهرتز پشتیبانی می‌کنند. به همین ترتیب پردازنده‌های Core نسل سیزدهم نیز از حافظه رم DDR4‌ با حداکثر سرعت 3200 مگاهرتز که بالاترین سرعت تعریف شده برای آن است پشتیبانی می‌کنند ولی از حافظه رم DDR5 با سرعتی بالاتر یعنی 5600 مگاهرتز نیز پشتیبانی می‌کنند. 

حالا اگر به صفحه مشخصات یک مادربرد Z690 مراجعه کنید در آنجا خواهید داد که مادربرد از پردازنده‌های نسل دوازدهم و سیزدهم پشتیبانی می‌کند ولی این به آن معنا نیست که در آن می‌توانید هم حافظه رم DDR4 و هم DDR5 نصب کنید. حتی شاید سرعتی که توسط پردازنده‌های نسل دوازدهم و سیزدهم پشتیبانی شده توسط خود مادربرد نشده باشد لذا بهترین روش برای آنکه بدانید مادربرد از چه حافظه رمی و با چه سرعت‌هایی پشتیبانی می‌کند مراجعه به صفحه مشخصات مادربرد در سایت سازنده‌اش است و این نه تنها برای مادربردهای Z690 بلکه برای سایر مادربردها نیز صدق می‌کند. حتی در این صفحه بعضا می‌توانید ببینید مادربرد از حداکثر چه حجمی برای هر ماژول حافظه رم و در مجموع از چه مقدار حافظه رم پشتیبانی می‌کند. 

به عنوان مثال مادربرد TUF Gaming Z690 Plus را در نظر بگیرید. این مادربرد چون دارای چیپ‌ست Z690 است از پردازنده‌های Core نسل دوازدهم و سیزدهم پشتیبانی می‌کند و به این دلیل به طور اسمی می‌تواند از حافظه رم DDR5 پشتیبانی کند اما در عمل اینطور نیست. مادربرد مذکور فقط از حافظه رم DDR4 با یکی از سرعت‌های 2133، 2400، 2666، 2800، 2933، 3000 و 3200 مگاهرتز پشتیبانی می‌کند. به عبارت دیگر این مادربرد حداکثر از حافظه رم DDR4 با سرعت 3200 مگاهرتز پشتیبانی می‌کند. البته اگر به صفحه مشخصات مادربرد TUF Gaming Z690 Plus‌ مراجعه کنید خواهید دید که از یک سری دیگر از سرعت‌ها هم پشتیبانی می‌کند که جلوی همه آنها در پرانتز کلمه OC آمده است.

کلمه OC‌ مخفف اورکلاک است و بدان معناست که مادربرد از سرعتی که جلوی آن کلمه OC آمده است نیز پشتیبانی می‌کند اما تنها در صورتی که حافظه رم را اورکلاک کنید یا به عبارت دیگر از آن با سرعتی بیش از سرعت استاندارد و تعریف شده برایش استفاده کنید. در همین مورد مادربرد TUF Gaming Z690 Plus مثلا سرعت‌های 4800، 5000 و 5133 مگاهزتر نیز توسط آن پشتیبانی می‌شوند اما تنها در صورتی که حافظه رم را اورکلاک کنید (در حالت معمولی حداکثر از همان سرعت 3200 مگاهرتز پشتیبانی می‌کند). در مجموع جهات باید بگوییم صرف آنکه مادربردی دارای چیپ‌ست Z690 است به این معنا نیست که حتما از حافظه رم DDR5‌ پشتیبانی می‌کند لذا اگر قصد نصب چنین حافظه‌ای را دارید قبل از آن باید حتما با مراجعه به صفحه مشخصات مادربرد موردنظرتان از این موضوع مطمئن شوید.

برخورداری از شیار x16 PCI-E نسخه 5.0

برخی از مادربردهای Z690 دارای یک شیار PCI-E x16 نسخه 5.0 برای نصب کارت گرافیکند. این یعنی در این مادربردها می‌توانید کارت‌های گرافیک حرفه‌ای با رابط PCI-E 5.0 نصب کنید که سرعت انتقال اطلاعات در آنها دو برابر کارت‌های گرافیک با رابط PCI-E 4.0 است (64 گیگابایت در ثانیه). البته برخی از مادربردهای Z690 دارای یک شیار PCI-E x16 دیگر هم هستند که نسخه آن می‌تواند 3.0 یا 4.0 باشد و این بدان معناست که در آنها می‌توان دو کارت گرافیک نصب کرده و از مزایای آن بهره‌مند شد. 

نکته‌ای که در اینجا باید به آن اشاره کنیم آن است که نسخه‌های مختلف PCI-E با یکدیگر سازگاری دارند و لذا در شیار PCI-E x16 نسخه 5.0 می‌توان کارت گرافیکی با رابط PCI-E 4.0 نیز نصب کرد ولی این را هم به یاد داشته باشید که در این صورت سرعت روی نسخه پایین‌تر تنظیم خواهد شد مثلا اگر در شیار PCI-E x16 نسخه 4.0 کارت گرافیکی با رابط PCI-E 5.0 نصب کنید مشکلی بوجود نخواهد آمد ولی سرعت کارت گرافیک‌تان تا حد همان نسخه 4.0 شیار PCI-E که در آن نصب می‌شود پایین خواهد آمد (32 گیگابایت در ثانیه) و این بدان معناست که از حداکثر سرعت کارت گرافیک‌تان بی‌بهره خواهید ماند لذا توصیه می‌شود همیشه از یکی بودن نسخه شیار PCI-E x16 مادربرد و نسخه رابط PCI-E کارت گرافیکی که می‌خواهید بخرید مطمئن شوید تا بتوانید از حداکثر سرعت کارت گرافیک‌تان بهره ببرید.

دیگر شیارهای PCI-E در مادربردهای Z690

مادربردهای Z690 علاوه بر یک یا دو شیار PCI-E x16 می‌توانند دارای شیارهای PCI-E x4 و PCI-E x1 نیز باشند که در آنها می‌شود کارت‌های جانبی از جمله کارت صدا، کارت شبکه و کارت ضبط (کپچر کارت) را نصب کرد. فقط دقت داشته باشید که نسخه PCI-E در دو شیار مذکور یا 3.0 است یا 4.0 بر خلاف شیار PCI-E x16‌ که نسخه‌اش می‌تواند 5.0 باشد. تعداد شیارهای PCI-E x4 و PCI-E x1 هم می‌تواند بسته به نوع و مدل مادربرد متغیر باشد و به یک یا چند شیار در یک مادربرد برسد. مثلا همان مادربرد TUF Gaming Z690 Plus که در بالا از آن یاد کردیم دارای دو شیار PCI-E x1 و یک شیار PCI-E x4 است در حالی که مثلا می‌توانست شیار PCI-E x4‌ را نداشته باشد. 

تعداد داریوهای قابل نصب در مادربردهای Z690

در مادربردهای Z690 هم امکان نصب درایوهای SSD و HDD 2.5 اینچی با رابط SATA‌ وجود دارد و هم درایوهای M.2 با رابط PCI-E NVMe‌ که سرعتشان حداقل پنج برابر درایوهای SSD با رابط SATA است. درایوهایSSD یا HDD با رابط SATA از طریق اتصال‌دهنده (کانکتور) SATA به مادربرد وصل می‌شوند و تعداد این کانکتورها در مادربردهای Z690 می‌تواند حداکثر 8 کانکتور باشد. البته در بعضی از مادربردهای Z690 تعداد این کانکتورها کمتر است ولی به فرض آنکه مادربرد Z690 دارای 8 کانکتور SATA باشد و به هر کانکتور SATA یک درایو SSD با حجم 2 ترابایت وصل شود در این صورت امکان نصب 16 ترابایت فضای ذخیره‌سازی در کامپیوتری با چنین مادربردی وجود خواهد داشت.  

در مورد درایوهای M.2 با رابط PCI-E NVMe باید بگوییم این درایوها در شیارهای PCI-E x4 که مخصوص خودشان است نصب می‌شوند. تعداد این شیارها در مادربردهای Z690 مشخص نشده ولی معمولا تعدادشان 4 تا یا کمتر است. سرعت درایوهای M.2 با رابط PCI-E NVMe به نسخه PCI-E رابط آنها و همچنین نسخه شیار PCI-E NVMe روی مادربرد بستگی دارد. اگر نسخه این رابط 3.0 باشد سرعتش پنج برابر و اگر نسخه آن 4.0 باشد سرعتش حدود 10 برابر بیشتر از درایوهای SSD با رابط SATA است. دقت داشته باشید که اگر نسخه شیار PCI-E NVMe روی مادربرد و نسخه رابط PCI-E NVMe درایو M.2 یکسان نباشند مثل دیگر شیارهای PCI-E سرعت روی نسخه پایین‌تر تنظیم خواهد شد پس بهتر است هنگام خرید درایو M.2 به این نکته توجه داشته باشید و درایوی بخرید که نسخه رابط آن با نسخه شیار PCI-E NVMe مادربردتان یکسان باشد تا بتوانید از حداکثر سرعت درایوتان بهره ببرید.

نکته دیگری که در مورد درایوهای M.2 باید به آن اشاره کنیم اندازه این درایوهاست که با یک عدد چهار رقمی مشخص می‌شود. دو رقم اول این عدد همیشه 22 است که نشان‌دهنده عرض درایو به واحد میلی‌متر است ولی دو رقم بعدی آن می‌تواند 30، 42، 60، 80 یا 110 باشد که نشان‌دهنده طول درایو به واحد میلی‌متر است. در صفحه مشخصات مادربردهایی که امکان نصب درایو M.2 در آنها وجود دارد در بخش حافظه ذخیره‌سازی به اندازه درایوهای M.2 قابل نصب در مادربرد هم اشاره می‌شود؛ با ذکر همان عدد چهار رقمی. مثلا اگر در مادربردی امکان نصب درایوهای M.2 با اندازه 2260 و 2242 وجود داشته باشد در آنها می‌توانید درایوهایی باندازه 2230، 2242 و 2260 را نصب کنید ولی نه درایوهایی با اندازه 2280 یا 22110 لذا هنگام خرید درایو M.2 باید به این نکته هم توجه داشته باشید تا مبادا درایوی بخرید که اندازه‌اش توسط مادربردتان پشتیبانی نشده باشد. 

تعداد پورت‌های USB در مادربردهای Z690

یک مادربرد Z690 به طور اسمی یا همان روی کاغذ می‌تواند دارای چهار پورت USB 3.2 نسل دوم (Gen 2) با سرعت 20 گیگابیت در ثانیه، ده پورت USB 3.2 نسل دوم با سرعت 10 گیگابیت در ثانیه، ده پورت USB 3.2 نسل اول (Gen 1)‌ با سرعت 5 گیگابیت در ثانیه و چهارده پورت USB 2.0 باشد که جمعا می‌شود 28 پورت USB اما همه ما می‌دانیم که هیچ مادربردی این همه پورت USB‌ ندارد لیکن تعدادی پورت USB با مشخصاتی که در بالا ذکر شد حتما در مادربردهای Z690 وجود دارد. البته باز هم باید بگوییم الزاما هر مادربرد Z690 دارای تمام انواع پورت‌های USB که در بالا ذکر شد نیست مثلا همان مادربرد TUF Gaming Z690 Plus که قبلا از آن یاد کردیم در قسمت پشتی خود دارای سه پورت USB 3.2 نسل دوم و پنج پورت USB 3.2 نسل اول است ولی پورت USB 2.0 ندارد اما در عوض دارای دو هِدر USB 2.0 روی خود است که در واقع به پورت‌های USB 2.0 در قسمت جلویی کیس متصل شده و آنها را فعال می‌کنند. 

پشتیبانی مادربردهای Z690 از پورت تاندربولت

نه همه مادربردهای Z690 ولی برخی از آنها دارای پورت تاندربولت نسخه 4.0 هستند که سرعت آن در انتقال اطلاعات حدود 40 گیگابیت در ثانیه است یعنی دقیقا دو برابر سرعت آخرین نسخه پورت USB که همان USB 3.2 نسل دوم باشد. پورت تاندربولت علاوه بر سرعت بیشتر مزایای دیگری نسبت به پورت USB دارد که از جمله آنها می‌توان به امکان ایجاد شبکه با استفاده از این پورت و امکان انتقال صدا و تصویر با آن اشاره کرد (درست مثل پورت HDMI). جالب است بدانید در برخی از مادربردهای Z690‌ که دارای پورت تاندربولت نیستند هِدر تاندربولت روی مادربرد در نظر گرفته شده که در صورتی که کیس‌تان دارای چنین پورتی باشد می‌توانید آن را به این هدر وصل کرده و از آن استفاده کنید. 

دیگر پورت‌ها در مادربردهای Z690

در قسمت پشتی مادربردهای Z690 علاوه بر پورت‌های USB‌ و تاندربولت پورت‌های دیگری نیز وجود دارند که از جمله آنها می‌توان به پورت HDMI، پورت DisplayPort، پورت مخصوص اتصال آنتن WIFI، پورت Ethernet با سرعت انتقال 2.5 یا 10 گیگابیت در ثانیه و خروجی‌های صدا اشاره کرد که بعضی مواقع تعدادشان به پنج خروجی می‌رسد و امکان اتصال اسپیکرهای چندتکه را به مادربرد فراهم می‌آورند. 

در مورد پورت‌های HDMI و DisplayPort باید بگوییم اولی برای انتقال صدا و تصویر و دومی برای انتقال تصویر است. اگر در مادربردتان کارت گرافیک نصب نکرده باشید می‌توانید با اتصال مانیتور به یکی از این پورت‌ها (معمولا پورت DisplayPort) تصویر را از پردازنده گرافیکی که روی تراشه پردازنده اصلی قرار گرفته یا همان پردازنده گرافیکی مجتمع دریافت کنید ولی حتی اگر کارت گرافیک هم در مادربردتان نصب کرده باشید امکان استفاده از این پورت‌ها وجود دارد چرا که مادربردهای Z690 امکان اتصال به چهار نمایشگر را به صورت همزمان دارند و لذا مثلا می‌توانید یک نمایشگر را به یکی از پورت‌های کارت گرافیک‌تان و نمایشگر دیگر را به پورت HDMI و DisplayPort خود مادربرد متصل کنید. 

پورت اتصال مخصوص آنتن وای‌فای در واقع به ماژول وای‌فای که در مادربرد نصب شده اجازه می‌دهد تا ارتباط بی‌سیم بهتر و پایدارتری را با مودم برقرار کند و چیزی نیست که خیلی بین مادربردها معمول باشد ولی آن را در برخی از مادربردها می‌توان دید. پورت Ethernet برای اتصال مستقیم و باسیم به مودم است و با آن می‌توانید اتصال پایدارتری را به اینترنت تجربه کنید فقط اینکه سابق بر این سرعت تمام پورت‌های Ethernet حدود 2.5 گیگابیت در ثانیه بود در حالی که پورت‌های جدیدتر Ethernet سرعتی معادل 10 گیگابیت در ثانیه دارند که به این معناست که امکان انتقال حدود .21 گیگابایت اطلاعات در ثانیه با آنها وجود دارد. البته در حال حاضر غیرممکن است که چنین سرعتی را در اینترنت تجربه کنید ولی اگر مودم‌تان از چنین سرعتی پشتیبانی کند می‌توانید در انتقالات داخل شبکه از چنین سرعتی بهره ببرید. همچنین باید بگوییم برخی از مادربردهای Z690 دارای دو پورت Ethernet یکی با سرعت 2.5 و دیگری با سرعت 10 گیگابیت در ثانیه‌اند. 

در نهایت خروجی‌های صوتی در مادربردهای Z690 ممکن است شامل سه خروجی شوند که حالت معمول آن است و امکان اتصال اسپیکرهای دوتکه و همچنین هدفون و هدست را به مادربرد فراهم می‌آورد. اما ممکن است خروجی‌های صوتی پنج‌تایی یا هفت‌تایی هم باشند که به آن معناست که می‌توانید اسپیکرهای حرفه‌ای‌تر پنج‌تکه یا هفت‌تکه را به مادربرد متصل کنید. 

قیمت مادربرد Z690

قیمت مادربرد Z690 مثل بسیاری دیگر از مادربردها به مشخصات مادربرد و امکانات به کار رفته در آن بستگی دارد ولی در مجموع جهات این مادربردها به دلیل پشتیبانی از پردازنده‌های Core نسل دوازدهم و سیزدهم اینتل، داشتن شیار PCI-E x16‌ نسخه 5.0 برای نصب کارت‌های گرافیک حرفه‌ای‌تر و همچنین امکان نصب حافظه رم DDR5 در آنها در حال حاضر جزء مادربردهای حرفه‌ای و رده‌بالا به حساب می‌آیند و لذا انتظار می‌رود که قیمت نسبتا بالایی هم داشته باشند که اتفاقا همین طور هم هست. البته پشتیبانی از نسخه 5.0 شیار PCI-E x16 و امکان نصب حافظه رم DDR5 همانطور که قبلا هم گفتیم تنها در برخی از مادربردهای Z690 وجود دارد و باید بگوییم این دقیقا همان چیزی است که بر قیمت آنها تاثیر می‌گذارد. مادربردهای Z690 که دارای امکانات فوقند قیمت بیشتر و آنهایی که این امکانات را ندارند قیمت کمتری دارند. 

با تمام آنچه در بالا گفتیم اگر باز هم می‌خواهید دیدی کلی نسبت به قیمت مادربرد Z690 پیدا کنید باید بگوییم که ممکن است در نگاه اول قیمت این محصولات بالا به نظر برسد اما نکته ای که در این میان وجود دارد این است که شما در واقع با خرید این محصول، قطعه کامپیوتری مورد نظر خود را از یک برندهای معتبر و شناخته شده خریداری می کنید که از کیفیت بسیار بالایی نیز برخوردار است. هم چنین از آنجایی که مادربرد یک قطعه مهم و حیاتی برای سیستم کامپیوتری محسوب می شود، این محصولات ارزش خرید بالایی دارند و خرید درست آن باعث می شود که بهترین عملکرد را از سیستم خود دریافت نمایید.

خرید مادربرد Z690

بهترین گزینه برای خرید مادربرد Z690 مراجعه به وبسایت‌های فروشگاهی از جمله همین وبسایت است که کارشان فروش وسایل الکترونیکی و قطعات کامپیوتر است. در این وبسایت‌ها می‌توانید با مراجعه به صفحه مشخصات مادربرد موردنظرتان یا کلا هر کالای دیگری از مشخصات فنی آن مطلع شده و به قول معروف خرید آگاهانه‌تری را تجربه کنید. همچنین در این وبسایت‌ها از خدماتی همچون پرداخت اینترنتی،‌ پرداخت در محل و امکان عودت کالا در صورت معیوب بودن آن و بازپس‌گیری وجه پرداختی نیز بهره‌مند خواهید شد. 

مورد دیگری که در اینجا باید به آن اشاره کنیم آن است که برخی از وبسایت‌های فروشگاهی مثل همین وبسایت نه تنها مادربردهای خود بلکه سایر کالاهایشان را نیز با قیمت‌های رقابتی عرضه می‌کنند که مطابق با قیمت روز بازار بوده و حتی بعضی مواقع از آن نیز کمتر است لذا با خرید از این فروشگاه‌ها دیگر می‌توانید مطمئن باشید که مبلغی بیش از آنچه قیمت روز کالاست پرداخت نکرده‌اید.