مادربرد

هر چند که معمولا گفته می‌شود پردازنده اصلی مهم‌ترین بخش یک کامپیوتر است اما اگر مادربردی وجود نداشته باشد که پردازنده را در خود جای دهد هیچ کاری از این قطعه مهم برنمی‌آید! مادربرد چیست؟ مادربرد محلی است که نه تنها پردازنده اصلی بلکه سایر قطعات کامپیوتر از جمله کارت گرافیک، حافظه رم و حافظه ذخیره‌سازی روی آن نصب می‌شوند و از طریق آن با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند یا بهتر بگوییم ارتباط آن‌ها از طریق مادربرد مدیریت می‌شود. شاید استفاده از کلمه «مادر» در نام این قطعه نیز به دلیل همین نقش مدیریتی آن باشد.

بخش‌های مختلف مادربرد

مادربرد دارای بخش‌های مختلفی است که از جمله آن‌ها می‌توان به پورت‌ها، شیارهای حافظه رم، سوکت محل نصب پردازنده اصلی، چیپست و شیارها یا همان اسلات‌هایی اشاره کرد که محل نصب قطعات دیگرند. در زیر به توضیح هر کدام از این بخش‌ها خواهیم پرداخت.

سوکت پردازنده اصلی

سوکت پردازنده محلی است که پردازنده اصلی در آن نصب می‌شود. سوکت با توجه به نوعی که دارد می‌تواند تنها پذیرنده برخی از پردازنده‌ها باشد (مثلا فقط پردازنده‌های اینتل نسل ۱۲ و ۱۳) بنابراین هر مادربردی نه از تمام پردازنده‌ها بلکه فقط از یک سری از آنها پشتیبانی می‌کند. ظاهر سوکت شبیه به مربع یا مستطیلی است که تعداد زیادی پایه سوزنی‌ شکل را در خود جای داده با اهرمی در کنارش که برای نگه داشتن پردازنده در جای اصلی خود است. این پایه‌های سوزنی‌ شکل روی محل‌های مخصوص خود روی پردازنده قرار گرفته و از طریق آن‌ها پردازنده به مادربرد متصل می‌شود. شکل ظاهری سوکت‌ها خیلی شبیه به هم است ولی هر سوکتی با توجه به نوعش دارای تعداد معینی پایه است که در برخی مواقع محل قرارگیری‌ آنها با سوکت‌های دیگر متفاوت است (معمولا در گوشه‌ها). 

البته آنچه در بالا گفتیم برای سوکت پردازنده‌های اینتل صدق می‌کند. برای سوکت پردازنده‌های AMD نیز تا حد زیادی به همین شکل است با این تفاوت که سوکت پردازنده‌های AMD به جای پایه‌های سوزنی‌شکل دارای تعداد زیادی سوراخ ریز است که پایه‌های پردازنده AMD داخل آن‌ها قرار می‌گیرند و اتصال پردازنده از این طریق به مادربرد فراهم می‌شود. این سوکت‌ها نیز دارای اهرمی در کنار خود برای نگه داشتن پردازنده در جای خود هستند.

انواع سوکت پردازنده

اگر بخواهیم تمام سوکت‌های پردازنده‌ها را در اینجا لیست کنیم لیست بلندبالایی تهیه می‌شود که وجودش هم ضروری نیست چرا که بسیاری از این سوکت‌ها دیگر تولید نمی‌شوند اما در حال حاضر پنج نوع سوکت مختلف وجود دارد که در بیشتر مادربردهای موجود در بازار از یکی از آن‌ها استفاده شده است. این سوکت‌ها عبارتند از سوکت LGA ۱۷۰۰، LGA ۱۲۰۰، LGA ۱۱۵۱، AM4 و AM5 که سه تای اول مخصوص پردازنده‌های اینتل و دو تای بعدی مخصوص پردازنده‌های AMD هستند. 

هر کدام از سوکت‌های فوق از نوع خاصی از پردازنده‌ها پشتیبانی می‌کنند. همچنین هر چند که پشتیبانی از نوع خاصی از حافظه رم مربوط به پردازنده اصلی و مادربرد است اما در مورد سوکت نیز به کار می‌رود. مثلا گفته می‌شود چه سوکتی از کدام حافظه رم پشتیبانی می‌کند. به همین دلیل در جدول زیر علاوه بر پردازنده‌های پشتیبانی شده توسط هر سوکت، نوع حافظه رمی که سوکت از آن پشتیبانی می‌کند نیز آورده شده است. 

چیپست (Chipset) مادربرد

چیپست در واقع همان بخشی از مادربرد است که مدیریت ارتباط بین پردازنده اصلی، حافظه رم و دیگر قطعات نصب شده روی مادربرد را بر عهده دارد. بسیاری از مشخصات مادربرد به چیپست آن مربوط می‌شود و به همین دلیل است که مادربردها را علاوه بر نوع سوکت‌شان با نوع چیپست‌ شان هم می‌شناسند. جالب است بدانید چیپست قطعه‌ای است که توسط شرکت‌های سازنده پردازنده (اینتل و AMD) ساخته می‌شود و در اختیار تولیدکنندگان مادربرد قرار می‌گیرد تا در مادربردهایشان استفاده کنند. برخی از رایج‌ترین چیپست‌هایی که این روزها در مادربردها استفاده می‌شوند عبارتند از: 

- چیپست‌ های اینتل: Z۷۹۰، Z۶۹۰، Z۵۹۰، Z۳۹۰، B۷۶۰، B۶۶۰، B۵۶۰، H۶۱۰، H۵۱۰، H۴۱۰، H۳۱۰ و H۱۱۰

- چیپست‌ های AMD: B۶۵۰، B۵۵۰، B۴۵۰، X۶۷۰ و X۵۷۰

تفاوت چیپست‌ها با یکدیگر

تفاوت چیپست‌ها با یکدیگر در امکاناتشان، پشتیبانی آن‌ها از فناوری‌های خاص و مشخصات فنی‌ شان است. مثلا بعضی از چیپست‌ها از تعداد بیشتری پورت USB، شیار PCI-E و اتصال‌دهنده (کانکتور) SATA و همچنین حافظه رم بیشتر و قابلیت Overclock (استفاده از یک قطعه با سرعتی بیش از حد استاندارد آن) پشتیبانی می‌کنند و لذا برای کاربری‌ های حرفه‌ای‌ تر، مناسبترند. خوشبختانه نیازی نیست مشخصات چیپست را دقیقا بدانید تا بتوانید مادربرد مناسب‌ تان را انتخاب کنید. حرف اول چیپست خود بیانگر آن است که آن چیپست یا بهتر بگوییم مادربردی که چنین چیپستی دارد بیشتر به درد چه نوع کاربری‌هایی می‌خورد. توجه داشته باشید که نوع چیپست به کار رفته در مادربرد همیشه در نام مادربرد می‌آید و نیازی نیست برای اطلاع از آن، به صفحه مشخصات مادربرد مراجعه کنید هر چند که نوع چیپست حتما در صفحه مشخصات مادربرد هم ذکر می‌شود.

چیپست‌ های اینتل

در مورد چیپست‌ های اینتل باید بگوییم حرف Z در آنها نماینده کلمه Extreme به معنای نهایت، حرف H در آنها نماینده کلمه High-End به معنای پیشرفته و حرف B در آنها نماینده کلمه Basic به معنای پایه است. شاید دیگر اکنون بتوانید حدس بزنید هر کدام از این چیپست‌ ها برای چه نوع کاربری مناسب است. به طور خلاصه باید بگوییم مادربردهایی که دارای چیپست‌ های سری Z یعنی چیپست‌ های Z۷۹۰، Z۶۹۰، Z۵۹۰ و Z۳۹۰ هستند برای کاربری‌های حرفه‌ای و مخصوصا گیمینگ مناسبند. این مادربردها معمولا دارای پورت‌ها و شیارهای PCI-E بیشتری هستند و امکانات بیشتری هم دارند. 

اگر می‌خواهید یک سیستم میان‌رده با قدرت نسبتا بالا ببندید (اسمبل کنید) مادربردهایی که چیپست سری H دارند (مادربردهای H۵۱۰، H۴۱۰، H۳۱۰ و H۱۱۰) می‌توانند انتخاب بهتری برای شما باشند چرا که هم از لحاظ تعداد پورت‌ها و شیارهای PCI-E و همچنین امکانات دیگر مناسبند و هم قیمت کمتری در مقایسه با مادربردهایی با چیپست سری Z دارند. در نهایت، مادربردهایی که چیپست سری B دارند (مادربردهای B۷۶۰، B۶۶۰ و B۵۶۰) برای کاربری عمومی یا اداری مناسبند و کمترین امکانات و کمترین قیمت را هم دارند. 

چیپست‌ های AMD

در مورد چیپست‌های شرکت AMD باید بگوییم آنهایی که دارای حرف B هستند یا بهتر بگوییم از سری B هستند همانند چیپست‌ های اینتل از همین سری، بیشتر به درد کاربری‌های عمومی می‌خورند و آن‌هایی که از سری X هستند دارای امکانات بیشتری بوده و برای کاربری‌های حرفه‌ای‌تر مناسب‌ترند. 

نکته‌ای که در اینجا باید به آن اشاره کنیم آن است که صرفا سری چیپست بیانگر همه چیز نیست و شما نمی‌توانید تنها با تکیه بر این موضوع، مادربرد موردنظرتان را انتخاب کنید بلکه بهتر است به مدل مادربرد نیز توجه کنید و با مراجعه به صفحه مشخصات آن، مشخصاتش را به صورت دقیق چک کنید و مطمئن شوید که نیازهایتان را برآورده خواهد کرد. در زیر به توضیح برخی دیگر از مشخصات مادربرد خواهیم پرداخت. 

تعداد شیارهای حافظه رم و نوع حافظه رم پشتیبانی‌شده در مادربرد 

شیارهای حافظه رم در جایی نزدیک به سوکت پردازنده اصلی قرار گرفته‌اند و تعدادشان در بیشتر موارد چهار تاست ولی بسته به اندازه مادربرد ممکن است تعدادشان دو تا هم باشد. شیار حافظه رم را معمولا با نام شیار DIMM نیز می‌شناسند. اگر به صفحه مشخصات مادربرد در وبسایت‌های فروشگاهی یا سایت سازنده‌اش مراجعه کنید در آنجا در بخش «حافظه رم» خواهید دید که مادربرد از چه نوع حافظه رمی با چه سرعت‌هایی و با حداکثر چه حجمی پشتیبانی می‌کند. همچنین در این صفحه می‌توانید ببینید که آیا مادربرد از قابلیت Dual Channel برای حافظه رم پشتیبانی می‌کند یا نه. البته باید بگوییم این روزها تقریبا تمام مادربردها از این قابلیت پشتیبانی می‌کنند و ذکر آن در صفحه مشخصات مادربرد، بیشتر جنبه اطلاع‌ رسانی دارد. 

نوع حافظه رمی که مادربردها از آن پشتیبانی می‌کنند معمولا یا DDR3 یا DDR4 یا DDR5 است. سرعت حافظه‌های رم DDR3 بین ۸۰۰ تا ۲۱۳۳ مگاهرتز، حافظه‌های رم DDR4 بین ۱۶۰۰ تا ۳۲۰۰ مگاهرتز و حافظه‌های رم DDR5 بین ۴۰۰۰ تا ۸۰۰۰ مگاهرتز متغیر است. همانطور که می‌بینید هر چقدر عدد بعد از DDR بزرگتر می‌شود سرعت حافظه رم نیز افزایش می‌یابد لذا یک حافظه رم DDR5 سریعتر از یک حافظه رم DDR4 و یک حافظه رم DDR4 معمولا سریعتر از یک حافظه رم DDR3 است. 

سرعت حافظه رم

اما سرعت‌های حافظه رم که مادربرد از آن‌ها پشتیبانی می‌کند معمولا بیشتر از یکی دوتاست و جلوی بعضی از آنها هم در پرانتز کلمه OC آمده که مخفف Overclock است. Overclock همانطور که قبلا گفتیم به معنای استفاده از یک قطعه با سرعتی بیش از سرعت استاندارد آن است که البته در صورت استفاده زیاد در طولانی‌ مدت باعث کاهش عمر قطعه خواهد شد. ذکر این نکته هم در اینجا ضروری است که تنها برخی از مادربردها (بیشتر، مادربردهای حرفه‌ای یا مخصوص گیمینگ) از قابلیت Overclock پشتیبانی می‌کنند و سایر مادربردها چنین قابلیتی ندارند. 

اگر به صفحه مشخصات مادربرد مراجعه کنید در آنجا در بخش «حافظه رم» خواهید دید که مثلا مادربرد از حافظه رم DDR4 با سرعت‌های ۲۱۳۳.۲۴۰۰، ۲۶۶۶.۲۸۰۰ و ۳۲۰۰ مگاهرتز پشتیبانی می‌کند. این بدان معناست که امکان نصب حافظه رم DDR4 با هر کدام از سرعت‌های ذکر شده در مادربرد وجود دارد. مثلا شما می‌توانید دو ماژول حافظه رم با سرعت ۲۱۳۳ یا مثلا با سرعت ۳۲۰۰ مگاهرتز در مادربردتان نصب کنید اما این سوال هم مطرح می‌شود که آیا امکان نصب دو ماژول با دو سرعت مختلف که هر دو توسط مادربرد پشتیبانی می‌شوند وجود دارد یا خیر؟ مثلا می‌شود یک ماژول با سرعت ۲۱۳۳ و یک ماژول دیگر با سرعت ۳۲۰۰ مگاهرتز در مادربرد نصب کرد؟ 

در جواب به سوال‌های بالا باید بگوییم به صورت تئوری چنین امکانی وجود دارد و در این صورت، سرعت روی سرعت پایین‌تر تنظیم می‌شود یعنی اگر دو ماژول یکی با سرعت ۲۱۳۳ و دیگری با سرعت ۳۲۰۰ مگاهرتز در مادربردتان نصب کنید سرعت ماژول ۳۲۰۰ مگاهرتزی برای تطابق آن با سرعت ماژول دیگر روی ۲۱۳۳ مگاهرتز تنظیم خواهد شد. انجام این کار به دو دلیل توصیه نمی‌شود؛ اول اینکه به دلیل تنظیم شدن سرعت روی سرعت پایین‌تر، از سرعت بالاتر ماژول دیگر محروم خواهید شد و دوم اینکه احتمال آنکه این کار در برخی موارد به کارایستایی (کرش) کامپیوتر منجر شود وجود دارد. حتی برخی معتقدند برای اطمینان نه تنها سرعت ماژول‌ها بلکه برند آن‌ها نیز باید یکی باشد که اتفاقا چنین چیزی توصیه هم می‌شود و از هر گونه اشکال یا ایراد احتمالی در آینده جلوگیری خواهد کرد. 

جلوی برخی از سرعت‌های حافظه رم در صفحه مشخصات مادربرد ممکن است کلمه OC را داخل پرانتز ببینید. این همانطور که در بالا اشاره شد بدان معناست که مادربرد در حالت اورکلاک از آن سرعت‌ها نیز پشتیبانی می‌کند. مثلا مادربردی که در حالت پایه حداکثر از سرعت ۳۲۰۰ مگاهرتز پشتیبانی می‌کند در حالت اورکلاک می‌تواند از سرعت‌های ۴۸۰۰ و ۵۰۰۰ مگاهرتز نیز پشتیبانی کند.

قابلیت Dual Channel

قابلیتی است که هم حافظه رم و هم مادربرد باید از آن پشتیبانی کنند تا بتوان از آن بهره برد. خوشبختانه در این مورد نباید زیاد نگران باشید چرا که این روزها تقریبا تمام مادربردها و حافظه‌های رم از این قابلیت پشتیبانی می‌کنند. حتی تولیدکنندگان حافظه رم، حافظه‌های رم خود را به صورت جفتی عرضه می‌کنند که دیگر خیال کاربر را از هر نظر راحت می‌کند چون دیگر می‌داند هر دو ماژول حافظه رم که به این صورت عرضه می‌شوند از هر نظر، هم سرعت و هم موارد دیگر شبیه به هم بوده و از قابلیت Dual Channel نیز پشتیبانی می‌کنند. به هر حال پشتیبانی از این قابلیت، چه حافظه رم‌تان را به صورت تکی و چه به صورت جفتی خریداری کنید در صفحه مشخصاتش خواهد آمد. 

اگر بخواهیم توضیح مختصری راجع به قابلیت Dual Channel بدهیم باید بگوییم قابلیتی است که بر اساس آن دو ماژول حافظه رم می‌توانند به صورت همزمان با پردازنده اصلی ارتباط برقرار کنند که قطعا باعث افزایش سرعت ارتباط آن‌ها با پردازنده و متعاقبا بهبود عملکرد سیستم خواهد شد. برای استفاده از این قابلیت، وجود دو ماژول حافظه رم ضروری است. مثلا اگر می‌خواهید ۱۶ گیگابایت حافظه رم در سیستم‌تان نصب کنید باید دو ماژول ۸ گیگابایتی خریداری کرده و هر یک را در یکی از شیارهای همرنگ مادربرد نصب کنید. چرا می‌گوییم همرنگ؟ چون سازندگان مادربرد اگر مادربرد چهار شیار حافظه رم داشته باشد دو تا از این شیارها را به یک رنگ و دو تای دیگر را به رنگ دیگر می‌آورند تا به این ترتیب مشخص کنند که اگر می‌خواهید از قابلیت Dual Channel استفاده کنید باید ماژول‌هایتان را در شیارهای همرنگ نصب کنید. 

حداکثر حافظه رم قابل نصب در مادربرد

این را هم در صفحه مشخصات مادربرد می‌توانید پیدا کنید ولی چیزی نیست که مستقیما به مادربرد مربوط باشد. در واقع این پردازنده اصلی است که از حداکثر میزان خاصی حافظه رم پشتیبانی می‌کند و مادربرد نیز به تبع آن از همان میزان حافظه رم پشتیبانی خواهد کرد. مثلا مادربردهایی که سوکت آن‌ها LGA ۱۷۰۰ است از پردازنده‌های نسل دوازدهم و سیزدهم اینتل پشتیبانی می‌کنند و این پردازنده‌ها نیز حداکثر از ۱۲۸ گیگابایت حافظه رم. بنابراین تمام مادربردهایی که سوکت آن‌ها LGA ۱۷۰۰ است از حداکثر ۱۲۸ گیگابایت حافظه رم پشتیبانی می‌کنند. البته شاید دانستن این موضوع خیلی هم مهم نباشد چون حداکثر حافظه رمی که بیشتر کاربران به آن نیاز دارند معمولا ۱۶ گیگابایت و در برخی موارد ۳۲ گیگابایت است.

شیارهای PCI-E

محلی برای نصب کارت‌های مختلف از جمله کارت گرافیک، کارت صوتی، کارت مخصوص ضبط سیگنال‌های ویدیویی و صوتی (اصطلاحا کپچر کارت)، کارت شبکه، کارت‌های کنترل‌کننده درایو و از این قبیل هستند ولی هر کارتی در هر شیاری قابل نصب نیست چرا که اندازه رابط کارت و اندازه شیار هم مهم است یا بهتر بگوییم اندازه رابط کارت (بخشی از کارت که داخل شیار قرار می‌گیرد) نباید از شیار بزرگتر باشد. 

شیارهای (اسلات‌های) PCI-E بسته به اندازه‌شان و تعداد لاین‌هایی که دارند به چهار دسته x۱، x۴، x۸ و x۱۶ تقسیم می‌شوند. حرف x در واقع نشان‌ دهنده تعداد لاین‌ها در شیار PCI-E است. مثلا شیار PCI-E x۱ دارای یک لاین برای انتقال اطلاعات است و شیار PCI-E x۴ دارای چهار لاین. هر چقدر تعداد لاین‌های انتقال اطلاعات بیشتر باشد بدون شک پهنای باند شیار PCI-E نیز افزایش خواهد یافت لذا کارت‌هایی مثل کارت گرافیک که به پهنای باند بالاتری نیاز دارند معمولا در شیارهایی با تعداد لاین‌های بیشتر نصب می‌شوند مثلا بیشتر کارت‌های گرافیک در شیار x۱۶ PCI-E و برخی از آن‌ها هم در شیار x۸ PCI-E نصب می‌شوند اما هیچ کارت گرافیکی را نمی‌توانید پیدا کنید که در شیارهای x۴ یا x۱ نصب شود چون پهنای باند این شیارها برای انتقال حجم وسیعی از اطلاعات گرافیکی کافی نیست. 

توجه داشته باشید که هر مادربردی الزاما دارای تمام شیارهای PCI-E (x۱، x۴، x۸ و x۱۶) نیست و ممکن است یک یا دو تا از این شیارها را نداشته باشد یا از یکی از آن‌ها دو تا داشته باشد مثلا برخی از مادربردهای گیمینگ حرفه‌ای دارای دو شیار PCI-E x۱۶ برای نصب دو کارت گرافیک هستند. البته باید بگوییم تقریبا تمام مادربردها حداقل دارای یک شیار PCI-E x۱۶ برای نصب کارت گرافیک و یک شیار PCI-E x۱ برای نصب کارت‌های جانبی‌اند هر چند که بسته به اندازه مادربرد و کاربری آن، این تعداد بیشتر هم می‌تواند باشد.

هر کدام از شیارهای PCI-E برای نصب چه کارتی مناسب است؟

کارت‌ها بسته به پهنای باندی که به آن نیاز دارند دارای رابطی هستند که با یکی از شیارهای PCI-E همخوانی دارد مثلا کارت‌های صوتی یا برخی از کارت‌های شبکه که به پهنای باند زیادی نیاز ندارند در شیارهای کوچکتر مثل شیار PCI-E x۱ نصب می‌شوند یا کارت‌های گرافیک که دقیقا برعکس آن‌ها هستند یعنی به پهنای باند زیادی نیاز دارند در شیارهای بزرگتر مثل شیار PCI-E x۱۶ نصب می‌شوند. خوشبختانه اگر اندازه شیار PCI-E از اندازه رابط کارت بزرگتر باشد باز هم امکان نصب کارت در آن وجود خواهد داشت. مثلا می‌توان کارتی را که رابط آن x۱ است و در حالت عادی در شیار PCI-E x۱ نصب می‌شود در شیارهای x۴، x۸ و x۱۶ نیز نصب کرده و از آن استفاده کرد اما برعکس آن صادق نیست یعنی اگر اندازه رابط کارت از اندازه شیار PCI-E بزرگتر باشد به هیچ عنوان امکان نصب آن در آن شیار وجود نخواهد داشت. شیارهای مختلف PCI-E و برخی از کارت‌هایی که قابلیت نصب در آن‌ها دارند را می‌توانید در جدول زیر ببینید.

شیار PCI-E M۲ چیست؟

شیاری است که درایوهای SSD با رابط NVMe در آن نصب می‌شوند. اندازه این شیار دقیقا به اندازه شیار PCI-E x۴ است ولی مختص نصب درایوهای SSD با رابط NVMe است یعنی نمی‌توانید چیز دیگری به غیر از درایو SSD در آن نصب کنید. همچنین درایوهای SSD هم بدون واسطه قابلیت نصب در شیار PCI-E x۴ را ندارند و اگر بخواهید یک درایو SSD را در یک شیار PCI-E x۴ نصب کنید حتما به یک مبدل نیاز خواهید داشت که حتی ممکن است باعث افت سرعت درایو نیز بشود. پس بهترین گزینه آن است که درایوهای SSD با رابط NVMe را در همان شیارهای PCI-E M۲ نصب کنید. 

در مورد شیارهای PCI-E M۲ باید بگوییم این شیارها با نام PCI-E NVMe نیز شناخته می‌شوند ولی به هر حال کارکردشان همانی است که در بالا ذکر شد. مادربردهای امروزی بسته به نوع و مدل‌شان ممکن است دارای یک یا چند شیار PCI-E M۲ باشند. بد نیست بدانید سرعت درایوهای SSD با رابط NVMe که در این شیارها نصب می‌شوند بین ۵ تا ۱۰ برابر بیشتر از درایوهای SSD با رابط SATA و بین ۳۰ تا ۵۰ برابر بیشتر از درایوهای HDD با همین رابط است. چیزی که در مورد شیارهای PCI-E باید به خاطر بسپارید نسخه آن‌هاست چرا که نسخه شیار نیز در پهنای باند آن تاثیر دارد (این شامل تمام شیارهای PCI-E چه شیارهای PCI-E معمولی با اندازه‌های ذکر شده و چه شیارهای PCI-E M۲ می‌شود). 

نسخه شیار PCI-E

شیارهای PCI-E تاکنون در پنج نسخه عرضه شده‌اند که البته نسخه‌های ۱.۰ و ۲.۰ آن‌ها در مادربردهای قدیمی‌تر وجود دارند و نسخه‌های جدیدتر آن‌ها یعنی نسخه ۳.۰، ۴.۰ و ۵.۰ در مادربردهای جدیدتر دیده می‌شوند. یک رابطه ساده بین نسخه‌های شیار PCI-E وجود دارد و آن اینکه سرعت هر نسخه دو برابر نسخه قبل از خود است مثلا سرعت شیار PCI-E x۱.۴. ۰ در انتقال اطلاعات حدود ۳۲ گیگابایت در ثانیه و سرعت شیار PCI-E x۱.۳. ۰ نزدیک به ۱۶ گیگابایت در ثانیه است که همانطور که می‌بینید سرعت نسخه بالاتر دو برابر بیشتر است. در مورد شیارهای دیگر PCI-E با اندازه‌های دیگر نیز دقیقا به همین شکل است یعنی سرعت هر نسخه دو برابر نسخه قبل از خود است. 

خبر خوبی که در مورد نسخه‌های شیار PCI-E باید به شما بدهیم این است که هر نسخه با نسخه قبل از خود سازگار است به این معنا که اگر مثلا نسخه شیار PCI-E x۱۶ مادربرد شما که مخصوص نصب کارت گرافیک است ۳.۰ باشد امکان نصب کارت‌های گرافیک با رابط PCI-E ۳.۰ و PCI-E ۴.۰ در آن وجود خواهد داشت. اگر نسخه شیار و نسخه رابط با یکدیگر همخوانی نداشته باشند در این صورت سرعت روی نسخه پایین‌تر تنظیم خواهد شد. در همین مثال بالا اگر رابط کارت گرافیک شما PCI-E ۴.۰ باشد چون نسخه شیار PCI-E x۱۶ مادربردتان ۳.۰ است سرعت روی PCI-E ۳.۰ تنظیم خواهد شد و این یعنی از حداکثر سرعت کارت گرافیک‌تان نمی‌توانید بهره ببرید بنابراین توصیه می‌شود سعی کنید نسخه رابط PCI-E کارتی که خریداری می‌کنید و نسخه شیار PCI-E مادربرد که قرار است کارت در آن نصب شود یکی باشند. 

آنچه در بالا گفته شد در مورد شیارهای PCI-E M۲ نیز صدق می‌کند و نسخه‌های بالاتر این شیار به معنای سرعت بیشتر آن در انتقال اطلاعات هستند. همچنین برعکس مثالی که در بالا آمد نیز صادق است یعنی اگر مثلا نسخه شیار PCI-E x۱۶ مادربرد ۴.۰ باشد و نسخه رابط کارت گرافیک ۳.۰ باشد آن وقت سرعت باز هم روی همان PCI-E ۳.۰ تنظیم خواهد شد. 

تاثیر نسخه و تعداد شیارهای PCI-E در قیمت مادربرد

بدون شک هر چقدر تعداد شیارهای PCI-E مادربرد بیشتر و نسخه آن‌ها بالاتر باشد مادربرد هم قیمت بیشتری خواهد داشت. البته این مساله با توجه به کاربری مادربردها تغییر می‌کند و هر مادربردی با توجه به سری، مدل و نوع کاربری‌اش دارای تعداد خاصی شیار PCI-E از یک یا دو نسخه خاص است. در حال حاضر دیگر خبری از شیارهای نسخه ۲.۰ و ۱.۰ نیست و تقریبا تمام مادربردها دارای شیارهای PCI-E از نسخه ۳.۰، ۴.۰ یا ۵.۰ هستند. توجه داشته باشید که این نسخه‌ها ممکن است به صورت ترکیبی نیز در مادربردی وجود داشته باشند مثلا یک مادربرد می‌تواند دارای چند شیار PCI-E از نسخه ۴.۰ و یک یا دو شیار PCI-E از نسخه ۳.۰ باشد. بهترین روش برای اطلاع از نسخه هر کدام از شیارهای PCI-E در مادربرد مراجعه به صفحه مشخصات آن در وبسایت‌های فروشگاهی یا سایت سازنده آن مادربرد است.

پشتیبانی مادربرد از فناوری SLI یا Crossfire

هم فناوری SLI و هم Crossfire فناوری‌هایی هستند که امکان استفاده از دو کارت گرافیک را برای انجام پردازش‌های گرافیکی فراهم می‌آورند. تفاوت آن‌ها این است که فناوری SLI کار شرکت Nvidia و فناوری Crossfire کار شرکت AMD است. اگر مادربردی از یکی از این فناوری‌ها پشتیبانی کند به طور قطع دارای دو شیار PCI-E x۱۶ برای نصب دو کارت گرافیک خواهد بود که با یک کابل به یکدیگر متصل می‌شوند. 

توجه داشته باشید که اگر مادربرد از فناوری SLI پشتیبانی کند امکان نصب دو کارت گرافیک از شرکت Nvidia و اگر از فناوری Crossfire پشتیبانی کند امکان نصب دو کارت گرافیک از شرکت AMD را خواهید داشت اما به هیچ عنوان نمی‌توان مثلا کارت گرافیکی از شرکت Nvidia و کارت گرافیکی دیگر از شرکت AMD را با این فناوری‌ها به یکدیگر ارتباط داد (هر دوی کارت‌ها باید از یک شرکت باشند). در اینجا باید بگوییم مادربردهایی که از یکی از فناوری‌های فوق پشتیبانی می‌کنند معمولا قیمت بیشتری هم نسبت به سایر مادربردها دارند. ضمنا اگر مادربردی از یکی از فناوری‌های فوق پشتیبانی کند حتما در صفحه مشخصاتش ذکر خواهد شد. 

تعداد درایوهای قابل نصب

این یکی از آن مواردی است که مستقیما به مادربرد مربوط می‌شود. در واقع تعداد درایوهایی که می‌توانید در سیستم‌تان نصب کنید به تعداد اتصال‌دهنده‌ها (کانکتورهای) SATA روی مادربودرتان بستگی دارد. تعداد کانکتورهای SATA معمولا بین ۲ تا ۸ کانکتور بسته به نوع، اندازه و مدل مادربرد متغیر است و این یعنی می‌توانید در مادربردتان حداقل ۲ و حداکثر ۸ درایو با رابط SATA نصب کنید؛ فرقی هم نمی‌کند این درایوها HDD، SDD یا حتی درایو نوری باشند چون دیگر این روزها تمام درایوها حداقل دارای رابط SATA هستند. همچنین در مورد نسخه SATA باید بگوییم از آخرین نسخه آن یعنی نسخه ۳.۰ در مادربردهای جدید استفاده می‌شود که بالاترین سرعت را بین نسخه‌های دیگر SATA در انتقال اطلاعات دارد. 

تعداد درایوهای قابل نصب در سیستم تنها به تعداد کانکتورهای SATA روی مادربرد مربوط نمی‌شود. به همان تعداد که در مادربردتان شیار PCI-E M۲ دارید می‌توانید درایوهای SSD با رابط NVMe هم نصب کنید. مثلا اگر دو شیار PCI-E M۲ داشته باشید و هشت کانکتور SATA آن وقت جمعا می‌توانید ده درایو در سیستم‌تان نصب کنید که دو تای آن‌ها می‌توانند درایو SSD با رابط NVMe باشند با سرعتی از چند تا ده‌ها برابر بیشتر از درایوهای دیگر. 

اندازه مادربرد

مادربرد همانند کیس دارای استانداردهای اندازه‌ای مختلف است که رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از ATX، Micro ATX یا همان mATX و بالاخره Mini ITX. در واقع باید بگوییم استانداردهای اندازه‌ای مادربرد و کیس، یکسانند و منطقی هم هست که چنین باشد چرا که هر چه باشد مادربرد داخل کیس قرار می‌گیرد (به یک طرف بدنه آن پیچ می‌شود) و اگر قرار باشد هر کدام از این قطعات دارای استانداردهای اندازه‌ای مختلفی باشند آن وقت تطابق آن‌ها با یکدیگر نیز مشکل‌تر می‌شود. 

استانداردهای اندازه‌ای مادربرد در بالا به ترتیب بزرگ به کوچک ذکر شده‌اند یعنی مادربردهای ATX از مادربردهای Micro ATX و مادربردهای Micro ATX از مادربردهای Mini ITX بزرگترند. اندازه مادربرد هر چقدر بزرگتر باشد شیارهای بیشتری برای نصب کارت‌های جداگانه و اتصال‌دهنده‌های (کانکتورهای) بیشتری برای نصب درایوهای بیشتر خواهد داشت و توان بیشتری هم مصرف خواهد کرد. همچنین مادربردهای بزرگتر معمولا شیارهای DIMM بیشتری هم برای نصب حافظه رم دارند. تعداد شیارهای DIMM در برخی از مادربردهای ATX شش شیار است و این یعنی می‌توانید در آن‌ها شش ماژول حافظه رم نصب کنید. در مادربردهای Micro ATX تعداد این شیارها تقریبا در تمام موارد، چهار شیار است و در مادربردهای Mini ITX این تعداد به دو شیار تقلیل یافته است. 

از امکانات مادربرد که بگذریم باید بگوییم هر مادربردی قابلیت نصب در کیس متناظر با خود یا کیس‌های بزرگتر را دارد. به عبارت دیگر، مادربردی که اندازه آن Mini ITX است در کیس‌های Mini ITX و همچنین در کیس‌های Micro ATX و ATX هم نصب می‌شود اما مثلا مادربردی که اندازه آن Micro ATX است در کیس‌های Micro ATX و ATX نصب می‌شود ولی قابلیت نصب در کیس‌های Mini ITX را ندارد. هنگام خرید مادربرد حتما به این نکته توجه کنید و ببینید اندازه آن با اندازه کیسی که دارید یا کیسی که می‌خواهید بخرید مطابقت دارد یا خیر. استاندارد اندازه‌ای مادربرد در صفحه مشخصاتش در وبسایت‌های فروشگاهی یا سایت سازنده‌اش تحت عنوان «فرم فکتور» می‌آید. 

پورت‌های مادربرد

مادربردها در قسمت پشتی خود که به بک پنل هم معروف است دارای یک سری پورت برای اتصال به انواع و اقسام دستگاه‌های خارجی هستند. برخی از این پورت‌ها عبارتند از پورت USB، پورت HDMI، پورت DisplayPort، پورت Ethernet یا همان LAN، خروجی‌های اسپیکر و بالاخره خروجی آنتن Wi-Fi به شرط آنکه مادربرد دارای ماژول وای‌فای هم باشد. برخی از مادربردها ممکن است دارای پورت Thunderbolt هم باشند که چیزی شبیه به همان پورت USB با کارایی بیشتر است. 

بیشتر مادربردها علاوه بر داشتن یک سری پورت در قسمت پشتی خود، دارای یک سری اتصال‌دهنده (اصطلاحا هدر) USB روی خود هم هستند که با اتصال پورت‌های USB روی کیس به آن‌ها (از داخل کیس) می‌توان از پورت‌های USB کیس که معمولا در قسمت جلویی آن قرار دارند و بیشتر در دسترس هستند نیز استفاده کرد. بیایید نگاه کوتاهی به هر کدام از این پورت‌ها بیاندازیم. 

پورت USB

از بین تمام پورت‌ها، پورت USB بیشترین کاربرد را دارد و از آن برای اتصال مادربرد یا بهتر بگوییم کامپیوتر به انواع و اقسام دستگاه‌های خارجی همچون موس، کیبورد، درایوهای اکسترنال و حتی موبایل و تبلت استفاده می‌شود. به خاطر همین کاربرد است که در مادربردها تعداد پورت‌های USB از سایر پورت‌ها بیشتر است (این تعداد حداقل چهار ولی معمولا شش تاست). پورت‌های USB که در مادربردهای امروزی به کار می‌روند یا پورت USB ۲.۰ یا USB ۳.۰ هستند. البته تعداد معدودی از مادربردها دارای پورت USB ۴.۰ نیز هستند که در حال حاضر جدیدترین نسخه USB است و از زمان معرفی شدنش مدت زیادی نمی‌گذرد (احتمالا در آینده در مادربردهای بیشتری به کار خواهد رفت). 

تفاوت بین نسخه‌های USB در سرعت آن‌ها در انتقال اطلاعات است یا بهتر بگوییم هر چقدر نسخه پورت USB بالاتر باشد سرعت آن در انتقال اطلاعات بیشتر است مثلا سرعت یک پورت USB ۲.۰ در انتقال اطلاعات حدود نیم گیگابیت در ثانیه (دقیقا ۴۸۰ مگابیت در ثانیه) است در حالی که سرعت یک پورت USB ۳.۰ بسته به نسخه جانبی‌اش (۳.۱ یا ۳.۲) و همچنین نسلش می‌تواند ۵.۱۰ یا ۲۰ گیگابیت در ثانیه باشد. گفتیم نسل! نسل پورت USB معمولا در صفحه مشخصات مادربرد ذکر می‌شود (با کلمه Gen) و هر چقدر بالاتر باشد پورت USB سرعت بیشتری در انتقال اطلاعات خواهد داشت. مثلا سرعت یک پورت USB ۳.۲ از نسل یک (Gen ۱.۵ گیگابیت و سرعت پورت USB از همان نسخه ولی از نسل دو (Gen ۲) حدود ۱۰ گیگابیت در ثانیه است. 

پورت‌های USB علاوه بر نسل دارای نوع هم هستند که می‌تواند یکی از نوع‌های A، B یا C باشد. البته در بیشتر مادربردها یا از پورت USB نوع A یا نوع C استفاده می‌شود. تفاوت این دو نوع نه در سرعت بلکه در توانایی آن‌ها در انتقال توان الکتریکی است. پورت‌های USB از نوع A تنها قادر به انتقال ۲.۵ وات توان الکتریکی هستند در حالی که پورت‌های USB نوع C می‌توانند ۱۰۰ وات توان الکتریکی را منتقل کنند که آن‌ها را تبدیل به انتخاب مناسبی برای شارژ وسایل خارجی نیز می‌کند. اگر موبایل یا تبلت‌ تان را به پورت USB نوع C کامپیوترتان متصل کنید خواهید دید که علاوه بر امکان دسترسی به منابع آن با سرعت بالا، موبایل یا تبلت نیز در حال شارژ شدن است. در اینجا باید بگوییم مادربردهای امروزی معمولا دارای یک یا دو پورت USB ۲.۰ و چندین پورت USB ۳.۲ بوده و می‌توانند نیاز هر کاربری را برطرف کنند. 

پورت HDMI و DisplayPort

هر دوی این پورت‌ها برای انتقال تصویر به نمایشگرهای خارجی هستند با این تفاوت که پورت HDMI قابلیت انتقال تصویر و صدا را به صورت همزمان دارد در حالی که پورت DisplayPort فقط قابلیت انتقال تصویر را دارد. هر کدام از این پورت‌ها نیز دارای نسخه‌های مخصوص به خود هستند. در حال حاضر جدیدترین نسخه پورت HDMI نسخه ۲.۰ آن است که در بیشتر مادربردهای جدید از آن استفاده شده است (نسخه جانبی آن یعنی نسخه ۲.۱ نیز عرضه شده است).

پورت Ethernet (LAN) و خروجی آنتن Wi-Fi

پورت Ethernet که به آن پورت LAN هم گفته می‌شود برای اتصال مستقیم مادربرد به مودم به کار می‌رود یا به عبارت دیگر از طریق آن می‌توانید به صورت باسیم به اینترنت متصل شوید. اگر مادربرد شما دارای ماژول Wi-Fi باشد در این صورت می‌توانید به صورت بی‌سیم با مودم ارتباط برقرار کرده و از همان طریق هم به اینترنت متصل شوید. در صورت وجود چنین ماژولی در مادربرد در قسمت پشتی مادربرد و در کنار سایر پورت‌ها احتمالا دو خروجی آنتن Wi-Fi هم خواهید دید که می‌توانید آنتن‌های وای‌فای را به آن‌ها وصل کرده و اتصال بهتر و پایدارتری را با وجود آن‌ها تجربه کنید. 

در اینجا باید بگوییم ماژول وای‌فای چیزی نیست که در تمام مادربردها وجود داشته باشد و بیشتر باید انتظار وجود آن را در مادربردهای میان‌رده تا رده‌بالا داشت. در مادربردهایی که دارای ماژول وای‌فای نیستند می‌توان از کارت وای‌فای که در شیار PCI-E x۱ نصب می‌شود یا یک مبدل (آداپتر) وای‌فای که از طریق پورت USB به مادربرد متصل می‌شود استفاده کرد. 

خروجی‌های اسپیکر

تعداد این خروجی‌ها بسته به نوع مادربرد متفاوت است. مادربردهای رده‌بالاتر از اسپیکرهای پنج یا حتی هفت‌تکه نیز پشتیبانی می‌کنند و برای هر کدام از تکه‌ها یا همان اسپیکرهای جداگانه در یک سیستم اسپیکری، خروجی جداگانه‌ای هم دارند اما در حالت معمول فقط یک خروجی اسپیکر در پشت مادربرد وجود دارد. برای اتصال هدفون یا هدست به مادربرد باید آن را به خروجی اصلی اسپیکر متصل کنید. همچنین در کنار این خروجی‌ها یک خروجی میکروفون هم وجود دارد که برای اتصال میکروفون به مادربرد است. البته این روزها بسیاری از کیس‌ها دارای خروجی هدفون و میکروفون هم هستند که به هدرهای مربوط به خود روی مادربرد متصل می‌شوند و کار شما را راحت می‌کنند چرا که در قسمت جلویی کیس قرار گرفته‌اند و دیگر نیازی نیست برای اتصال هدفون یا میکروفون به مادربرد، کابل آن‌ها را از پشت به مادربرد متصل کنید.

پورت Thunderbolt

همانطور که در بالا هم گفتیم پورت تاندربولت از لحاظ کارکرد بسیار شبیه به پورت USB است یعنی برای اتصال کامپیوتر به دستگاه‌های خارجی از جمله درایوهای اکسترنال به کار می‌رود اما قابلیت‌هایی هم دارد که پورت USB فاقد آن است از جمله اینکه از آن می‌توان برای انتقال صدا و تصویر با کیفیت بالا (۴K و ۸K) و همچنین ایجاد شبکه (اتصال چند کامپیوتر به هم و استفاده از منابع آن‌ها) استفاده کرد. پورت تاندربولت نیز تاکنون در چهار نسخه ارائه شده که از نسخه‌های ۱.۰ و ۲.۰ آن دیگر کاربرد ندارند و نسخه ۳.۰ و مخصوصا ۴.۰ آن هم بیشتر در مادربردهای ردهّبالا دیده می‌شود. 

سرعت انتقال اطلاعات در یک پورت تاندربولت ۳.۰ یا ۴.۰ حدود ۴۰ گیگابیت در ثانیه است که با پورت USB ۴.۰ برابری می‌کند و دو برابر سرعت جدیدترین نسخه پورت ۳.۰ USB یعنی USB ۳.۲ نسل دوم (Gen ۲) است. ضمنا پورت تاندربولت با پورت ۳.۲ USB نوع C نیز سازگاری دارد و اتفاقا از نظر ظاهر نیز بسیار شبیه به آن است. این یعنی اگر مادربرد شما پورت تاندربولت داشته باشد می‌توانید به راحتی با یک کابل تاندربولت یا حتی کابل USB ۳.۲ نوع C دستگاه‌های خارجی را که دارای پورت تاندربولت یا پورت USB ۳.۲ نوع C هستند به آن وصل کنید.

پشتیبانی از بلوتوث و وای‌فای

این روزها برخلاف سابق بیشتر مادربردها از بلوتوث و وای‌فای پشتیبانی می‌کنند به این معنا که ماژول هر کدام از فناوری‌های فوق روی مادربرد وجود دارد و دیگر نیازی به نصب کارت جداگانه یا مبدل (آداپتر) برای استفاده از بلوتوث یا وای‌فای در آن‌ها نیست. نسخه بلوتوث و وای‌فای که مادربرد از آن‌ها پشتیبانی می‌کند در صفحه مشخصات مادربرد می‌آید و برای مادربردهای جدیدتر همانطور که انتظار می‌رود این نسخه، آخرین نسخه موجود است.

انواع مادربرد بر اساس کاربری

برندهای مختلف، مادربردهایی مخصوص کاربری گیمینگ یا طراحی تولید کرده‌اند که به درد کاربری‌های دیگر هم می‌خورند. مثلا برند ایسوس مادربردهای سری ProArt خود را برای طراحان، مادربردهای سری TUF خود را برای گیمینگ اقتصادی و مادربردهای سری ROG خود را برای گیمینگ حرفه‌ای عرضه کرده است. همین که شما بدانید مادربرد از چه سری است و آیا آن سری به درد کاربری شما می‌خورد یا نه کفایت می‌کند و دیگر نیازی نیست راجع به مشخصات فنی آن بدانید. با این حال مادربردها بسته به مشخصات فنی که دارند می‌توانند برای یک سری از کاربری‌ها مناسب باشند. در زیر به این موضوع خواهیم پرداخت.

مادربردهای حرفه‌ای (مناسب گیمینگ یا طراحی در حد حرفه‌ای)

برخی از مشخصات مادربردهای حرفه‌ای به قرار زیر است: 

- دارای سوکت LGA ۱۷۰۰ یا AM5 هستند و در آن‌ها امکان نصب پردازنده‌های نسل ۱۲ و ۱۳ اینتل یا مشابه آن‌ها از بین پردازنده‌های AMD وجود دارد. 

- از حافظه رم DDR5 با سرعت‌های بالای ۵۰۰۰ مگاهرتز پشتیبانی می‌کنند. 

- تعداد شیارهای حافظه رم در آن‌ها چهار یا شش شیار است. 

- دارای چند شیار PCI-E M۲ برای نصب درایوهای SSD با رابط NVMe هستند. 

- دارای معمولا هشت یا حتی تعداد بیشتری کانکتور SATA برای نصب درایوهای دیگرند. 

- پورت‌های به کار رفته در آن‌ها بیشتر و متنوع‌تر است (پورت تاندربولت دارند و امکان اتصال اسپیکرهای پنج یا هفت تکه به آن‌ها وجود دارد). 

- نسخه شیار PCI-E x۱۶ در آن‌ها آخرین نسخه است (در حال حاضر نسخه ۵.۰). 

- معمولا دارای دو شیار PCI-E x۱۶ برای نصب دو کارت گرافیک هستند و قاعدتا از یکی از فناوری‌های Crossfire یا SLI نیز پشتیبانی می‌کنند. 

- شیارهای PCI-E بیشتر و متنوع‌تری دارند که نسخه آن‌ها هم جدیدترین است. 

- دارای کانکتورهایی برای نورپردازی RGB هستند. 

- استاندارد اندازه‌ای آن‌ها ATX است. 

- توان مصرفی بالا و قیمت زیادی هم دارند. 

مادربردهای نسبتا حرفه‌ای (مناسب برای گیمینگ اقتصادی یا طراحی در حد معمول)

مشخصات این مادربردها به ترتیب زیر است: 

- دارای سوکت LGA ۱۷۰۰ یا LGA ۱۲۰۰ هستند و در آن‌ها امکان نصب پردازنده‌های نسل ۱۰.۱۱، ۱۲ یا ۱۳ اینتل وجود دارد. 

- از حافظه رم DDR5 با سرعت‌های پایین‌تر یا حافظه رم DDR4 با سرعت‌های بالا پشتیبانی می‌کنند. 

- تعداد شیارهای حافظه رم در آن‌ها ۴ عدد است. 

- به احتمال زیاد دارای حداقل یک شیار PCI-E M۲ برای نصب درایوهای SSD با رابط NVMe هستند. 

- دارای چهار تا هشت کانکتور SATA برای نصب درایوهای دیگرند. 

- پورت‌های به کار رفته در آن‌ها متنوع است ولی شاید نه به اندازه مادربردهای خیلی حرفه‌ای. 

- نسخه شیار PCI-E x۱۶ در آن‌ها در برخی از مدل‌ها نسخه ۵.۰ و در برخی مدل‌های دیگر نسخه ۴.۰ است. 

- می‌توانند دارای دو شیار PCI-E x۱۶ برای نصب دو کارت گرافیک باشند ولی معمولا دارای یک شیار از این نوع هستند. 

- تعداد شیارهای PCI-E دیگر در آن‌ها نیز مناسب است و نسخه آن‌ها نیز معمولا ۳.۰ یا ۴.۰ است. 

- بعضی از آن‌ها دارای اتصال‌دهنده‌هایی (هدرهایی) برای نورپردازی RGB هستند (بیشتر، مادربردهای گیمینگ). 

- استاندارد اندازه‌ای آن‌ها Micro ATX است. 

- توان مصرفی و قیمت آن‌ها متوسط رو به بالا است. 

مادربردهای معمولی (میان‌رده رو به پایین)

این مادربردها برای کاربری عمومی و بعضا کاربری‌های دیگر مثل گیمینگ اقتصادی یا طراحی در حد معمول نیز مناسبند اما به هیچ عنوان نباید از آن‌ها انتظار قدرت مادربردهای حرفه‌ای‌تر را داشته باشید. برخی از مشخصات این مادربردها به ترتیب زیر است: 

- دارای سوکت LGA ۱۲۰۰ یا AM4 هستند و در آن‌ها امکان نصب پردازنده‌های نسل ۱۰ و ۱۱ اینتل یا مشابه آن‌ها از بین پردازنده‌های AMD وجود دارد. 

- از حافظه رم DDR4 با سرعت‌های معمول (نه خیلی بالا) پشتیبانی می‌کنند. 

- تعداد شیارهای حافظه رم در آن‌ها ۴ عدد است. 

- می‌توانند دارای شیار PCI-E M۲ برای نصب داریوهای SSD با رابط NVMe باشند اما نه الزاما. 

- دارای چهار تا هشت کانکتور SATA برای نصب درایوهای دیگرند. 

- پورت‌های به کار رفته در آن‌ها در حد معمول است و نیاز بیشتر کاربران را رفع می‌کند. 

- نسخه شیار PCI-E x۱۶ در آن‌ها در برخی از مدل‌ها نسخه ۴.۰ و در برخی مدل‌های دیگر نسخه ۳.۰ است. 

- دارای یک شیار PCI-E x۱۶ برای نصب کارت گرافیکند. 

- تعداد شیارهای PCI-E دیگر در آن‌ها نیز مناسب است و نسخه آن‌ها نیز معمولا ۳.۰ یا ۴.۰ است. 

- معمولا اتصال‌دهنده‌ای (هدری) برای نورپردازی RGB ندارند. 

- استاندارد اندازه‌ای آن‌ها Micro ATX است. 

- توان مصرفی و قیمت آن‌ها متعادل است.

مادربردهای پایین‌رده (مناسب برای کاربری عمومی)

اگر کاربری شما فقط به کاربری عمومی که شامل وبگردی، دیدن و فیلم و عکس، باز کردن فایل‌های آفیس و موارد مشابه است محدود می‌شود در این صورت یک مادربرد پایین‌رده هم برایتان کافی خواهد بود. این مادربردها فقط برای کاربری عمومی یا اداری مناسبند و البته باید بگوییم کمترین قیمت را هم بین مادربردها دارند. برخی از مشخصات این مادربردها عبارتند از: 

- دارای سوکت LGA ۱۱۵۱ برای نصب پردازنده‌های اینتل از نسل ۶.۷، ۸ و ۹ و در برخی موارد سوکت‌های قدیمی‌ترند که در آن‌ها پردازنده‌های اینتل از نسل‌های ۳ تا ۶ نصب می‌شوند. 

- از حافظه رم DDR4 با سرعت‌های پایین‌تر یا حافظه رم DDR3 پشتیبانی می‌کنند. 

- تعداد شیارهای حافظه رم در آن‌ها ۲ عدد است. 

- شیار PCI-E M۲ برای نصب درایوهای SSD با رابط NVMe ندارند. 

- معمولا دارای دو کانکتور SATA برای نصب درایوهای دیگرند. 

- پورت‌های به کار رفته در آن‌ها محدود است ولی نیاز بیشتر کاربران را رفع می‌کند. 

- برخی از آن‌ها دارای یک شیار PCI-E x۱۶ برای نصب کارت گرافیک هستند و برخی دیگر از آن‌ها اصلا چنین شیاری ندارند و از همان پردازنده گرافیکی مجتمع که روی پردازنده اصلی قرار گرفته برای نمایش تصویر و انجام پردازش‌های گرافیکی استفاده می‌کنند. 

- تعداد شیارهای PCI-E دیگر در آن‌ها بسیار محدود است و بعضی مواقع فقط به یک شیار PCI-E x۱ محدود می‌شود که نسخه‌اش هم از ۳.۰ تجاوز نمی‌کند. 

- اتصال‌دهنده‌ای (هدری) برای نورپردازی RGB ندارند. 

- استاندارد اندازه‌ای آن‌ها Mini ITX است. 

- توان مصرفی پایین و قیمت بسیار کمتری هم دارند. 

بهترین برندهای مادربرد

مادربرد ایسوس

یکی از بهترین و در عین حال محبوب‌ترین مادربردهای جهان متعلق است به برند نام آشنای ایسوس است. همه کاربران بسیار حرفه‌ای و گیمرهای کاربلد این برند را خوب می‌شناسند.

ایسوس با سال‌ها تجربه در زمینه تولید قطعات کامپیوتری، توانسته است جایگاه ویژه‌ای در بازار به دست آورد. مادربرد ایسوس به دلیل کیفیت بالا، دوام و امکانات متنوعی که دارد، خودش را در دل خریداران و طرفدارن خوب جا کند. ایسوس همیشه سعی کرده تا آخرین فناوری‌ها و تکنولوژی‌ها روز دنیا را در مادربردهای خود قرار دهد تا همیشه یک سر و گردن از بقیه رقبا جلوتر بوده و حس بسیار خوبی را به کاربرش القا کند.این مادربردها از جدیدترین تکنولوژی‌ها مانند پشتیبانی از پردازنده‌های نسل جدید، حافظه‌های رم با فرکانس بالا و درگاه‌های متعدد برای اتصال قطعات جانبی همیشه عرضه می‌شوند. طراحی‌های زیبا و نورپردازی‌های جذاب این مادربردها، باعث شده تا پای ثابت گیمرهای خوش ذوق دنیا باشد. 

مادربرد گیگابایت

گیگابایت هم یکی از برندهای بسیار معروف و پرطرفدار در جهان است که به دلیل عرضه مادربردهای با کیفیت و قیمت مناسب، همیشه مطرح بوده و بسیاری از کاربران بسیار حرفه‌ای جهان از آن استفاده می‌کنند. مادربرد گیگابایت هم همیشه سعی می‌کند تا از آخرین تکنولوژی‌های روز دنیا در مادربردها و سایر محصولات خود استفاده کند تا کاربرانش را همیشه راضی نگه دارد. برای مثال مادربردهای MSI همیشه از چندین کارت گرافیک، اسلات‌های پیشرفته و با ظرفیت بالای رم،‌ خنک‌کنندگی پیشرفته و بسیاری امکانات دیگر استفاده می‌کند.

مادربرد MSI

مادربردهای MSI نیز یکی از بهترین محصولات بازار هستند که کاربران حرفه‌ای و گیمرهای زیادی از آن همیشه استفاده می‌کنند. مادربردهای این برند همیشه کارایی بسیار بالایی داشته و خلاقیت در طراحی را همیشه می‌توانید در آن مشاهده کنید. شاید زیبایی و طراحی این برند در حد ایسوس نباشد اما چیزی از یک مادربرد بسیار قدرتمند و درجه یک کم ندارد. این برند هم همیشه سعی کرده از آخرین تکنولوژی‌های روز دنیا مانند پشتیبانی از پردازنده‌های چند هسته‌ای، حافظه‌های رم با فرکانس بالا و درگاه‌های متنوع در مادربردهای خود استفاده کند تا طرفداران خود را همیشه سربلند کند. این مادربردها همچنین دارای سیستم‌های خنک کننده پیشرفته و نورپردازی‌های RGB جذاب هستند که همه چیز را برای یک کیس گیمینگ بسیار زیبا محیا می‌کنند. 

قیمت مادربرد

مادربرد ایسوس

قیمت مادربرد ایسوس به دلیل کیفیت ساخت بسیار بالا و امکانات متعددی که ارائه می‌دهد، معمولا در مقایسه با برندهای دیگر بیشتر است. اگر چه ایسوس برای هر بودجه‌ای مادربردی برای ارائه دارد، اما در مقایسه سخت‌افزاری با سایر مادربردهای دیگر کمی گران‌تر و البته با کیفیت‌تر هستند. هر چقدر امکانات و فناوری‌های بکار رفته در این مادربردها بالاتر باشد، طبیعتا قیمت آن هم بیشتر می‌شود. به طوری که اگر شما سری‌‌های حرفه‌ای ROG یا TUF را بخواهید تهیه کنید، باید قیمت بالایی پرداخته و در مقابل نهایت امکانات و سرعت را نیز دریافت خواهید کرد. 

همیشه کاربران خاص و بسیار حرفه‌ای اول به سراغ ایسوس می‌روند. با این حال این برند محصولات مقرون به صرفه و با کیفیت دیگری هم داشته و شما را دست خالی برنخواهد گرداند. 

مادربرد گیگابایت

قیمت مادربرد گیگابایت نسبت به ایسوس کمی پایین‌تر است اما این موضوع اصلا به معنی پایین بودن کیفیت نیست؛ چرا که سیاست قیمت‌گذاری گیگابایت بر این است که سود کمتری را برای محصولات خود در نظر بگیرد. گیگابایت هم طیف گسترده‌ای از انواع مادربردها را عرضه می‌کند که از کاربران اداری گرفته تا بسیار حرفه‌ای و گیمیر را پوشش می‌دهد.

این مادربردها به دلیل ویژگی‌های مناسب، کارایی بالا و در مقابل قیمت پایین‌تر، انتخاب خوبی برای بسیاری از کاربران محسوب می‌شوند. 

مادربرد MSI

قیمت این مادربرد MSI MSIنیز بسته به مدل و ویژگی‌های آن متفاوت است. این مادربردها به دلیل طراحی‌های جذاب و امکانات پیشرفته، معمولاً در رده‌های قیمتی بالاتری قرار دارند. مادربردهای برای گیمرها و کاربران حرفه‌ای که به دنبال عملکرد بالا و طراحی‌های خلاقانه هستند، گزینه‌های مناسبی هستند. با این حال، MSI نیز مدل‌های مقرون به صرفه‌تری دارد که برای کاربران عادی و با بودجه‌های محدود مناسب می‌باشند. در کل، مادربردهای MSI به دلیل تنوع در مدل‌ها و قیمت‌ها، می‌توانند نیازهای مختلف کاربران را برآورده کنند. 

خرید مادربرد

بهترین گزینه برای خرید مادربرد مراجعه به وبسایت‌های فروشگاهی است که کارشان خرید و فروش لپ تاپ و قطعات کامپیوتر است (مثل همین وبسایتی که در آن هستید). در این وبسایت‌ها از یک طرف می‌توانید مشخصات کامل مادربرد موردنظرتان را در صفحه مشخصاتش چک کنید و با آگاهی کامل خریدتان را انجام دهید و از طرف دیگر از خدماتی همچون پرداخت اینترنتی، پرداخت در محل و حتی عودت کالا و بازپس‌گیری وجه پرداختی در صورت معیوب بودن کالا بهره‌مند شوید. همچنین برخی از وبسایت‌های فروشگاهی مثل همین وبسایت نه تنها مادربرد بلکه کالاهای دیگرشان را هم با قیمتی رقابتی عرضه می‌کنند و این یعنی احتمال آنکه بتوانید کالای موردنظرتان را در آن‌ها با قیمت کمتری خریداری کنید بیشتر است. حتی اگر اینطور هم نباشد می‌توانید تا حد زیادی مطمئن باشید که وجهی که پرداخت می‌کنید از قیمت روز آن کالا بیشتر نیست. در پایان توجه شما را به جدول مشخصات فنی این سری از محصولات در تاپ رایان جلب می‌کنیم: