راهنمای خرید CPU (پردازنده)

اگر قرار باشد کامپیوتر جدیدی ببندید (اسمبل کنید) شاید مهم‌ترین سوالی که ذهن شما را به خود مشغول می‌کند این باشد که چه پردازنده‌ ای مناسب من است؟ بدون شک بیشتر کاربران می‌خواهند پردازنده‌ای بخرند که از یک سو جوابگوی نیازهایشان باشد و از سوی دیگر هزینه زیادی برای خرید آن نپردازند یا بهتر بگوییم هزینه معقولی برای آن بپردازند. البته قبل از اینکه ببینید چه پردازنده‌ای مناسب شماست باید ببینید چه پردازنده‌ای با مادربردتان سازگار است و برای اینکه ببینید چه پردازنده‌ای با مادربردتان سازگار است باید بدانید سوکت مادربردتان از چه نوعی است. در زیر بیشتر به این موضوع خواهیم پرداخت.

سازگاری پردازنده با مادربرد

همانطور که در بالا گفتیم سازگاری پردازنده با مادربرد به این بستگی دارد که سوکت مادربرد از چه نوعی باشد. سوکت مادربرد همان محلی است که پردازنده در آن نصب می‌شود و با توجه به نوعی که دارد فقط از یک سری از پردازنده‌ها پشتیبانی خواهد کرد. جدول زیر اطلاعات بیشتری در این مورد در اختیارتان خواهد گذاشت.

همانطور که در جدول بالا می‌بینید هر سوکتی فقط از یک سری پردازنده‌ها پشتیبانی می‌کند. فرض کنید مادربرد شما دارای سوکت LGA 1200 است. در این صورت فقط می‌توانید پردازنده‌های نسل ده و یازده اینتل را در آن نصب کنید لذا یا باید به این پردازنده‌ها بسنده کنید یا اگر می‌خواهید یا لازم است که پردازنده قوی‌تری از نسل دوازدهم یا سیزدهم بخرید آن وقت باید مادربردتان را هم تغییر داده و مادربردی با سوکت LGA 1700 بخرید تا امکان نصب پردازنده‌های نسل دوازده و سیزده اینتل در آن وجود داشته باشد. 

برای اطلاع از نوع سوکت مادربرد می‌توانید به صفحه مشخصات مادربرد در وبسایت‌های فروشگاهی یا در سایت سازنده‌اش مراجعه کنید. وقتی از نوع سوکت مادربرد مطلع شدید آن وقت نوبت به آن می‌رسد که ببینید چه پردازنده‌ای مناسب شماست. اما واقعا چه پردازنده‌ای مناسب شماست؟!

پردازنده‌ای برای شما!

برای اینکه ببینید چه پردازنده‌ای مناسب شماست باید قبل از هر چیز ببینید کاربری‌تان از کامپیوتر چیست یا به عبارت دیگر تا چه اندازه این کاربری سنگین است و نیاز به پردازش‌های سنگین دارد. بدون شک خرید یک پردازنده به شدت قدرتمند مطلوب هر کاربری است اما مسئله بر سر قیمت آن است یعنی بعضی مواقع خرید یک پردازنده قدرتمند به صرفه نیست مخصوصا اگر کاربری شما از کامپیوتر در حد استفاده‌های روزمره باشد. در این صورت حتی یک پردازنده معمولی هم کارتان را راه می‌اندازد و مجبور هم نیستید مبلغ هنگفتی برای خرید آن هزینه کنید. در واقع همه چیز به نوع کاربری شما از کامپیوتر برمی‌گردد اما قبل از اینکه ببینیم کدام پردازنده برای چه نوع کاربری بهتر است بد نیست کمی بیشتر با خود پردازنده‌ها آشنا شویم.

پردازنده اینتل Core i5-12400 بدون باکسمشاهده کالا

محصول مرتبط : مانیتور

نگاهی گذرا به انواع پردازنده‌ها

تنها دو شرکت در دنیا هستند که برای کامپیوترها پردازنده تولید می‌کنند؛ یکی از این شرکت‌ها اینتل و دیگری AMD است. البته شرکت اپل هم پردازنده‌های خاص خود (پردازنده‌های M) را دارد که فقط در کامپیوترهای اپل از آنها استفاده می‌شود و سازنده پردازنده‌های موبایل و تبلت هم شرکت‌های دیگری هستند که موضوع بحث ما نیستند. پردازنده کامپیوترهای ویندوزی یا پردازنده‌ای از شرکت اینتل یا پردازنده‌ای از شرکت AMD است. پردازنده‌های این دو شرکت به نوعی رقیب یکدیگر محسوب می‌شوند ولی هیچ کدام برتری فاحشی نسبت به همتایان خود از شرکت دیگر ندارد. پردازنده‌ اینتل معمولا هسته‌ بیشتری در مقایسه با پردازنده‌های همتراز خود از شرکت AMD دارند در حالی که پردازنده‌های AMD از فناوری ساخت بهتر با نانومتر پایین‌تری بهره می‌برند که افزایش سرعت را در آنها تسهیل کرده است.

آنچه در مورد نسل پردازنده در بالا گفتیم بیشتر در مورد پردازنده‌های اینتل مطرح است. در مورد پردازنده‌های AMD به جای نسل، سری ساخت وجود دارد که آن هم هر چقدر بالاتر باشد بهتر است. اگر بخواهید تنها با نگاه کردن به نام پردازنده از قدرت آن مطلع شوید باید بگوییم علاوه بر نسل یا سری ساخت که در واقع یک یا دو عدد اول از عددی چهار یا پنج رقمی است که در نام پردازنده می‌آید باید به مودیفایر (Modifier) هم توجه کنید. در زیر کمی بیشتر راجع به نسل، سری ساخت، عدد چهار یا پنج رقمی که به آن عدد SKU می‌گویند و همچنین مودیفایر صحبت خواهیم کرد.

نام پردازنده به شما چه می‌گوید؟!

خب! همانطور که گفتیم قدرت پردازنده را می‌توان تا حدودی از روی نام آن تشخیص داد. برای اینکه این موضوع برایتان روشن‌تر شود به این مثال توجه کنید. مثلا پردازنده Core i5 12600K را که یک پردازنده ساخت شرکت اینتل است در نظر بگیرید. کلمه Core به معماری پردازنده اشاره دارد و در حال حاضر بهترین معماری است که اینتل از آن در پردازنده‌هایش استفاده می‌کند. به عبارت دیگر، عملکرد پردازنده‌هایی که از معماری Core در آنها استفاده شده به شکل قابل توجهی از پردازنده‌های Pentium و Celeron اینتل بهتر است.

بعد از کلمه Core، مودیفایر قرار گرفته که همان i5 باشد. اما شاید شما در پردازنده‌های دیگر با i3، i7 و i9 نیز برخورد کرده باشید. اینها نیز مودیفایرند. در واقع در پردازنده‌های Core اینتل بعد از کلمه Core یکی از مودیفایرهای i3، i5، i7 و i9 قرار می‌گیرد که نشان‌دهنده قدرت پردازنده است. قدرت پردازنده تا حد زیادی به عدد مودیفایر آن بستگی دارد. این یعنی پردازنده‌های Core i9 از پردازنده‌های Core i7، پردازنده‌های Core i7 از پردازنده‌های Core i5 و پردازنده‌های Core i5 از پردازنده‌های Core i3 قوی‌ترند. البته این فقط در مورد پردازنده‌های هم‌نسل صدق می‌کند یعنی اگر دو پردازنده مثلا نسل دوازدهمی داشته باشید آن وقت پردازنده Core i7 از پردازنده Core i5 و Core i3 قوی‌تر خواهد بود اما ممکن است یک پردازنده Core i5 نسل دوازدهم از یک پردازنده Core i7 نسل دهم یا یازدهم قوی‌تر باشد.

بعد از مودیفایر یک عدد چهار یا پنج رقمی می‌آید که به آن عدد SKU می‌گویند. در بیشتر موارد دو رقم اول از سمت چپ در عدد SKU نشان‌دهنده نسل پردازنده است. مثلا در مثال بالا، عدد SKU عدد 12600 است و دو رقم اول آن 12 است که نشان می‌دهد پردازنده یک پردازنده نسل دوازدهمی است. در اینجا مجال آن نیست که راجع به عدد SKU صحبت کنیم اما باید بگوییم در بیشتر مواقع بین دو پردازنده هم‌نسل با مودیفایر یکسان آن پردازنده‌ای بهتر است که عدد SKU آن بالاتر باشد. اگر می‌خواهید راجع به عدد SKU اطلاعات بیشتری بدست آورید پیشنهاد می‌کنیم به مقاله "مقایسه پردازنده‌های شرکت اینتل و AMD" در همین وبلاگ مراجعه نمایید. در این مقاله نه تنها راجع به عدد SKU بلکه راجع به معنی پیشوندها در پردازنده‌های اینتل و AMD به طور کامل توضیح داده شده است (مقصود از پیشوند همان حرفی است که بعد از عدد SKU و چسبیده به آن می‌آید).

پردازنده اینتل Core i3-12100 بدون باکسمشاهده کالا

در مورد پردازنده‌های AMD

از بین پردازنده‌های شرکت AMD پردازنده‌های Ryzen این شرکت از لحاظ قدرت و کارایی با پردازنده‌های Core اینتل قابل مقایسه‌اند و تا حد زیادی از همان اصول نامگذاری در آنها استفاده شده یعنی دارای یک مودیفایر، یک عدد SKU و بعضی مواقع پیشوندی بعد از آنند که همانند پردازنده‌‌های اینتل، نشان‌دهنده قدرت پردازنده است. برای روشن‌تر شدن موضوع مثلا پردازنده Ryzen 5 5500U را که یکی از پردازنده‌های شرکت ای ام دی است در نظر بگیرید. عدد اول بعد از کلمه Ryzen یا همان 5 در واقع همان مودیفایر است که در پردازنده‌های ای ام دی به آن تایر گفته می‌شود. 

همانند پردازنده‌های اینتل که دارای مودیفایر i3، i5، i7 و i9 هستند پردازنده‌ AMD نیز دارای تایر 3، 5، 7 و 9 هستند که اتفاقا از لحاظ قدرت با پردازنده‌های همتراز خود از شرکت اینتل برابری می‌کنند. این یعنی پردازنده‌های Ryzen 3 همتراز پردازنده‌های Core i3، پردازنده‌های Ryzen 5 همتراز Core i5، پردازنده‌های Ryzen 7 همتراز Core i7 و پردازنده‌های Ryzen 9 همتراز پردازنده‌های Core i9 هستند و همان ارتباطی که بین مودیفایرها برقرار است بین تایرها نیز برقرار است یا به عبارت دیگر هر چقدر عدد تایر بزرگتر باشد پردازنده قوی‌تر است.

البته آنچه در بالا گفتیم به شرط یکی بودن سری ساخت است یعنی اگر دو پردازنده ای ام دی دارای سری ساخت یکسانی بودند آنگاه آن پردازنده‌ای قوی‌تر است که تایر بالاتری داشته باشد. سری ساخت در پردازنده‌های ای ام دی همان چیزی است که با نسل در پردازنده‌های اینتل مطابقت می‌کند و هر چقدر عدد بالاتری داشته باشد بهتر است یا بهتر بگوییم پردازنده جدیدتر و طبیعتا قوی‌تر است. تنها تفاوت بین سری ساخت و نسل در آن است که سری ساخت همیشه یک رقم اول از سمت چپ در عدد چهار رقمی SKU است که بعد از تایر می‌آید در حالی که در "نسل" این رقم معمولا دو رقم اول است.

در پردازنده Ryzen 5 5500U رقم اول از سمت چپ در عدد SKU که همان 5500 باشد عدد 5 است بنابراین سری ساخت این پردازنده 5 است ولی معمولا از آن به عنوان سری 5000 یاد می‌شود. دیگر سری‌های پردازنده‌های Ryzen ای ام دی عبارتند از سری 1000، 2000، 3000، 4000، 6000 و 7000. عدد SKU در پردازنده‌های ای ام دی همانند پردازنده‌های اینتل هر چقدر بالاتر باشد بهتر است و در نهایت ممکن است بعد از این عدد پیشوندی هم بیاید که معنای خاص خود را دارد. در مورد پیشوندها در همان مقاله "مقایسه پردازنده‌های شرکت اینتل و AMD" به تفصیل صحبت کرده‌ایم که برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به آن مراجعه کنید.

در مورد مشخصات فنی پردازنده‌ها

اطلاع در مورد مشخصات فنی پردازنده‌ها نیز می‌تواند تا حد زیادی کمک‌کننده باشد. البته در اینجا مجال آن نیست که به تفصیل در مورد آنها صبحت کنیم ولی بد نیست در مورد برخی از مهم‌ترین آنها که در صفحه مشخصات پردازنده‌ها نیز به آنها اشاره می‌شود بدانید.

تعداد هسته‌ها

پردازنده‌های امروزی بر خلاف پردازنده‌های قدیمی که تنها یک هسته داشتند مجموعه‌ای از چندین هسته‌اند که روی یک تراشه قرار گرفته‌اند. هر هسته در واقع خود یک پردازنده مستقل است و وقتی گفته می‌شود مثلا پردازنده‌ای هشت هسته‌ای است به این معناست که آن پردازنده یا بهتر بگوییم آن مجموعه‌پردازنده خود شامل هشت پردازنده مستقل می‌شود. تعداد هسته‌ها هر چقدر بیشتر باشد بهتر است و پردازنده را قادر خواهد ساخت که عملیات منطقی و محاسباتی بیشتری را به صورت همزمان انجام دهد که قطعا باعث تسریع و بهبود عملکرد آن خواهد شد.

سرعت پردازنده

سرعت پردازش اطلاعات توسط پردازنده است و با واحد گیگاهرتز سنجیده می‌شود. سرعت پردازنده‌های کامپیوتر معمولا چیزی بین 1 تا 3.5 گیگاهرتز است. البته در برخی از پردازنده‌های AMD این سرعت به چهار گیگاهرتز هم رسیده است لیکن سرعت بیشتر پردازنده‌ها در همین محدوده قرار می‌گیرد. پردازنده‌هایی که برای اجرای بازی‌ها و برنامه‌های سنگین گرافیکی و مهندسی مناسبند سرعتی در حد 3.0 گیگاهرتز یا بالاتر از آن دارند؛ پردازنده‌هایی با سرعت بین 2.0 تا 3.0 گیگاهرتز جزء پردازنده‌های میان‌رده محسوب می‌شوند و پردازنده‌هایی که سرعت آنها بین 1.0 تا 2.0 گیگاهرتز است جزء پردازنده‌های اقتصادی یا رده‌پایین محسوب شده و بیشتر به درد کاربری‌های عمومی می‌خورند.

پردازنده باکس ای ام دی مدل RYZEN 5-5600X فرکانس 3.7 گیگاهرتزمشاهده کالا

حافظه کش

حافظه اختصاصی پردازنده است که به دلیل قرار گرفتن روی تراشه پردازنده، سرعت ارتباطش با هسته‌ها بسیار بیشتر از حافظه رم است. هر چقدر حجم حافظه کش بیشتر باشد بهتر است چرا که می‌تواند اطلاعات بیشتری را در خود ذخیره کرده و از لزوم ارتباط پردازنده با حافظه رم بکاهد. این در نهایت باعث بهبود و تسریع عملکرد پردازنده خواهد شد. هیچ قانون خاصی وجود ندارد که چه مقدار حافظه کش برای چه نوع کاربری مناسب است ولی در یک جمع‌بندی کلی می‌توان گفت حافظه کش برای پردازنده‌های رده‌بالا معمولا بالای 20 مگابایت است و بعضی مواقع به حدود 32 مگابایت هم می‌رسد. بنابراین اگر کاربری‌تان از کامپیوتر حرفه‌ای است توصیه می‌شود پردازنده‌ای با حافظه کش بالای 20 مگابایت تهیه کنید.

پردازنده‌ها و انواع کاربری

اگر یادتان باشد در ابتدای این مقاله گفتیم انتخاب پردازنده به کاربری شما از کامپیوتر بستگی دارد. اکنون با اطلاعاتی که در مورد پردازنده‌ها بدست آوردید وقت آن است که بدانید کدام پردازنده به درد کدام کاربری می‌خورد.

پردازنده مناسب برای کاربری عمومی

کاربری عمومی شامل استفاده‌های روزمره از کامپیوتر همچون وبگردی، باز کردن فایل‌های آفیس، دیدن فیلم و عکس و مواردی از این دست می‌شود که هیچ کدام بار پردازشی سنگینی به پردازنده تحمیل نمی‌کنند لذا اگر استفاده شما از کامپیوتر به موارد فوق محدود می‌شود نیاز به پردازنده آنچنان قوی ندارید. یک پردازنده Core i3 نسل ششم به بالای اینتل با حداقل دو هسته حقیقی و چهار هسته مجازی یا پردازنده Ryzen 3 ای ام دی برای کاربری عمومی کافی است ولی اگر انتظار قدرت بیشتری را از پردازنده‌تان دارید می‌توانید یک پردازنده Core i5 یا Ryzen 5 تهیه کنید.

پردازنده مناسب برای کاربری‌های بالاتر از حد معمول

اگر کاربری‌تان از کامپیوتر از حد کاربری عمومی کمی بالاتر است مثلا ممکن است هر از چند گاهی بخواهید با کامپیوتر بازی کنید یا ویرایش‌های سبک ویدیویی انجام دهید یا اینکه از آن دسته کاربرانی هستید که برنامه‌های مختلفی را به صورت همزمان اجرا می‌کنید آن وقت شاید نیاز به پردازنده‌ای هم داشته باشید که قدرتش از پردازنده‌های مناسب کاربری عمومی بالاتر باشد. یک پردازنده Core i5 یا Core i7 نسل دهم یا یازدهم یا حتی دوازدهم بسته به نوع کاربری شما می‌تواند برایتان مناسب باشد (همچنین پردازنده‌های Ryzen 5 و Ryzen 7).

پردازنده مناسب برای کاربری‌های سنگین

کاربری‌های سنگین شامل گیمینگ حرفه‌ای و اجرای برنامه‌ها سنگین گرافیکی و مهندسی می‌شود و به پردازنده‌ای قدرتمند هم نیاز دارد. یک پردازنده Core i7 از نسل دوازدهم یا سیزدهم یا معادل آن از بین پردازنده‌های ای ام دی یعنی پردازنده Ryzen 7 برای کاربری‌های سنگین مناسب است لیکن اگر انتظار حداکثر قدرت را از پردازنده‌تان دارید توصیه می‌شود سراغ پردازنده‌های Core i9 از نسل دوازدهم یا سیزدهم یا پردازنده‌های Ryzen 9 با سری ساخت بالاتر (5000 به بالا) بروید. این پردازنده‌ها در حال حاضر جزء قوی‌ترین پردازنده‌های موجود در بازارند و می‌توانند از هر لحاظ نیاز شما را برآورده کنند.

پردازنده‌های ارزان

پردازنده‌های Pentium و Celeron اینتل و پردازنده‌های Athlon ای ام دی جزء ارزان‌ترین پردازنده‌های موجود در بازارند که البته کمترین قدرت را هم بین سایر پردازنده‌ها دارند طوری که حتی شاید برای کاربری عمومی نیز چندان مناسب نباشند! این پردازنده‌ها بیشتر به درد کاربرانی می‌خورند که اولا می‌خواهند کمترین هزینه ممکن را برای خرید پردازنده بپردازند و ثانیا استفاده‌شان از کامپیوتر گاه به گاه است و فقط شامل کاربری‌های عمومی می‌شود.

قیمت پردازنده

قیمت پردازنده مثل بسیاری دیگر از قطعات کامپیوتر طیف وسیعی دارد و از دو دلار برای ارزان‌ترین پردازنده‌های موجود در بازار شروع شده و به حدود هزار دلار برای گران‌ترین آنها ختم می‌شود. خوشبختانه قیمت پردازنده با اینکه این قطعه یکی از قطعات اصلی کامپیوتر یا حتی به اعتقاد عده‌ای اصلی‌ترین قطعه کامپیوتر است از هزار دلار تجاوز نمی‌کند و این یعنی امکان خرید پردازنده‌های نسبتا قوی که قیمت‌شان تا حدودی از هزار دلار کمتر است برای بیشتر کاربران با بودجه متوسط وجود دارد. این در حالی است که مثلا حداکثر قیمت برای یک کارت گرافیک می‌تواند به دو هزار دلار یا بیشتر هم برسد.

پردازنده ای ام دی CPU AMD Ryzen 7 7800X3D باکسمشاهده کالا

خرید پردازنده

برای خرید پردازنده مثل بسیاری دیگر از قطعات کامپیوتر پیشنهاد می‌شود به وبسایت‌های فروشگاهی که کارشان فروش قطعات کامپیوتر است مراجعه کنید. در این وبسایت‌ها نه تنها می‌توانید مشخصات کامل پردازنده‌ها را قبل از خرید چک کنید و با آگاهی کامل خریدتان را انجام دهید بلکه می‌توانید از برخی از خدمات این وبسایت‌ها که شامل پرداخت اینترنتی، پرداخت در محل و امکان عودت کالا در صورت معیوب بودن آن و باز پس گیری وجه پرداختی است نیز بهره‌مند شوید.

سخن آخر

با توجه به مواردی که در این مقاله به آنها اشاره کردیم دیگر می‌توانید با آگاهی بیشتری پردازنده موردنظرتان را انتخاب و در حد معقول هم برای خریدش هزینه کنید. همانطور که گفتیم انتخاب پردازنده تا حد زیادی به کاربری شما از کامپیوتر بستگی دارد چه بسا یک پردازنده معمولی با قیمتی متوسط هم برای شما کافی باشد. البته باید این را هم در نظر داشته باشید که پردازنده‌های قوی‌تر بالاخره قوی‌ترند و این قوی‌تر بودن را حتی در کاربری عمومی نیز نشان می‌دهند اما خریدشان شاید برای همه مقرون به صرفه نباشد. با این حال اگر بودجه کافی در اختیار دارید و برایتان مسئله‌ای نیست که زیادی هزینه کنید می‌توانید سراغ پردازنده‌های قوی‌تر بروید اما اگر می‌خواهید در حد معقول هزینه کنید همانطور که گفتیم به کاربری‌تان از کامپیوتر توجه کرده و مطابق با آن پردازنده‌ای مناسب خریداری کنید.