با این عبارات توصیفش کردهاند: "پادشاه قلعه"، "هیچ کارت گرافیکی مثل آن نیست!" و "برترین در عملکرد". از همین چند عبارت میتوان متوجه شد که صحبت از یک کارت گرافیک بسیار قدرتمند است که تمام رقبایش را پشت سر گذاشته و فعلا یکهتاز دنیای گیمینگ است. البته تعجبی هم ندارد که چنین باشد چون تنها 2 ماه از عرضه این کارت گرافیک میگذرد و دور از انتظار هم نیست که مشخصات آن از هر لحاظ از کارتهای گرافیک دیگر بهتر باشد.
اگر بخواهیم در مورد مشخصات کارت گرافیک GeForce RTX 4090 تنها به مثالی ساده بسنده کنیم باید بگوییم این کارت گرافیک 24 گیگابایت حافظه اختصاصی دارد و این در حالی است که بازیهای جدید در مانیتور Full HD با تنظیمات گرافیکی متوسط و کارت گرافیکی که تنها 8 گیگابایت حافظه اختصاصی دارد به شکل قابل قبولی اجرا میشوند (به طور متوسط با فریم ریت 40 تا 60). اما بیایید کمی بیشتر در مورد این کارت گرافیک قدرتمند بدانیم.
نگاهی گذرا به کارت گرافیک GeForce RTX 4090
کارت گرافیگ GeForce RTX 4090 از هر نظر پیشتاز است چه از لحاظ مشخصات سختافزاری، چه از لحاظ قیمت و چه از لحاظ اندازه فیزیکی! حتی برخی از سایتهای نقد و بررسی اندازه بزرگ آن را مشکلساز توصیف کردهاند طوری که حتی میتواند شیارهای PCI زیر یا بالای خود را بپوشاند و مانع نصب قطعهای دیگر در این شیارها شود. البته این تا حد زیادی به اندازه مادربورد بستگی دارد و به احتمال زیاد در مادربوردهای جدیدتر این مشکل وجود نخواهد داشت.
در مورد مشخصات سختافزاری GeForce RTX 4090 ترجیح میدهیم جداگانه صبحت کنیم چون در چند خط نمیتوان از قدرت این غول گرافیکی آگاه شد! فقط به طور خلاصه بگوییم این کارت گرافیک تقریبا تمام بازیها حتی جدیدترینشان را با تنظیمات گرافیکی سنگین در وضوح تصویری Full HD با فریم ریت بالای 100 اجرا کرده است و این میزان در بعضی از بازیها حتی از 200 فریم در ثانیه هم فراتر رفته است. این در حالی است که فریم ریت 60 برای اجرای روان بازیهای کافی است.
همچنین این کارت گرافیک از معدود کارتهای گرافیکی است که از وضوح تصویری 8K برای اجرای بازیها پشتیبانی میکند و البته پشتیبانی آن از DirectX 12 Ultimate هم که چیز جدیدی نیست و تمام کارتهای گرافیک GeForce از سری RTX 20 و RTX 30 نیز از این نسخه DirectX پشتیبانی میکنند. اما قیمت کارت گرافیک RTX 4090 هم همانطور که در بالا اشاره شد در بین کارتهای گرافیک دیگر پیشتاز است! شاید تعجب کنید ولی قیمت این کارت گرافیک به تنهایی به اندازه یک لپ تاپ گیمینگ حرفهای (چیزی در حد 90 میلیون تومان) و تا 40 میلیون تومان از یک کارت گرافیک RTX 3090 بیشتر است! اما از این حرفها که بگذریم بیایید ببینیم RTX 4090 چه مشخصات سختافزاری دارد که قیمت آن را تا این حد بالا برده است.
مشخصات سختافزاری کارت گرافیک GeForce RTX 4090
به طور خلاصه و بدون ارائه هر گونه آمار و ارقام گیجکننده باید بگوییم مشخصات سختافزاری GeForce RTX 4090 تا حد زیادی از GeForce RTX 3090 و به شکل چشمگیری از کارتهای گرافیک GeForce RTX 3070 و GeForce RTX 3060 بهتر است. این کارت گرافیکی 24 گیگابایت حافظه اختصاصی از نوع GDDR6 با سرعت انتقال اطلاعات (سرعت باس) 384 بیت بر ثانیه دارد. تا اینجا هیچ تفاوتی بین این کارت و کارت RTX 3090 نیست اما اگر سرعت پردازنده، تعداد واحدهای خروجی رندر (ROP)، تعداد واحدهای بازنشانی الگوهای گرافیکی (TMU) و تعداد واحدهای سایهروشن (Shading Units) این دو کارت را با هم مقایسه کنیم، تفاوتها مشخص میشود.
سرعت پردازنده کارت گرافیک RTX 4090 در حالت پایه 2235 مگاهرتز، تعداد واحدهای خروجی رندر (ROP) آن 176، تعداد واحدهای بازنشانی الگوهای گرافیکی (TMU) آن 512 و تعداد واحدهای سایهروشن آن 16384 واحد است. این در حالی است که سرعت پردازنده کارت گرافیک RTX 3090 در حالت پایه حدود هزار مگاهرتز کمتر یعنی 1395 مگاهرتز است، تعداد واحدهای خروجی رندر (ROP) آن 112 (حدود 60 واحد کمتر)، تعداد واحدهای بازنشانی الگوهای گرافیمی (TMU) آن 328 (حدود 190 واحد کمتر) و تعداد واحدهای سایهروشن آن 10496 (حدود 5800 واحد کمتر) است و تازه اینکه قصه به همینجا ختم نمیشود!
معماری پردازنده گرافیکی در کارت گرافیک RTX 4090 معماری جدید برند Nvidia یعنی Ada Lovelace است و مدل آن AD102 (کلمه AD در نام مدل نشاندهنده آن است که معماری آن پردازنده Ada Lovelace است). این پردازنده از فناوری ساخت 4 نانومتری استفاده میکند و نه تنها کوچکتر است بلکه قدرت پردازش بیشتری هم دارد. تعداد ترانزیستورهای به کار رفته در آن حدود 76 میلیارد ترانزیستور است. در مقابل، معماری پردازنده گرافیکی در کارت گرافیک RTX 3090 معماری Ampere است که در تمام کارتهای RTX 3090 به کار رفته و فناوری ساخت آن 8 نانومتری است. تعداد ترانزیستورهای به کار رفته در این پردازنده حدود 28 میلیارد ترانزیستور است که همانطور که میبینید 48 میلیارد ترانزیستور کمتر از کارت گرافیک RTX 4090 است.
خوب با این تفاسیر شاید بتوان قیمت بالای کارت گرافیک RTX 4090 را توجیه کرد اما هنوز قصه تمام نشده است! هنوز هم مواردی وجود دارند که شاید دانستن آنها برایتان جالب باشد از جمله اینکه کارت گرافیک RTX 4090 قادر است 443 میلیون پیکسل را در واحد ثانیه پردازش کند و سرعت نمایش الگوهای گرافیکی (تکسچرها) در آن 1290 میلیون تکسل در ثانیه است در حالی که کارت گرافیک RTX 3090 تنها قادر به پردازش 190 میلیون پیکسل در ثانیه است (250 میلیون پیکسل کمتر) و سرعت نمایش الگوهای گرافیکی در آن 556 میلیون تکسل است (حدود 800 میلیون تکسل کمتر).
همچنین پردازنده کارت گرافیک RTX 4090 دارای 128 پردازنده درونی است که با نام پردازنده استریمینگ نیز شناخته میشوند و تعداد تنسورهای آن نیز به 512 تنسور میرسد. تنسورها، هستههای پردازشی هستند که باعث تسریع در فرایند ازدیاد ماتریسهای گرافیکی میشوند. اگر بخواهیم به زبان ساده بگوییم تنسورها باعث عملکرد بهتر پردازنده گرافیکی در اجرای بازیها و برنامههای سنگین گرافیکی و مهندسی میشوند و همچنین پردازش پروسههای هوش مصنوعی با وجود آنها آسانتر میشود. جالب است بدانید تنها تنها پردازندههای سری RTX و Titan شرکت Nvidia هستند که در آنها از تنسور استفاده شده است.
اما پردازنده کارت گرافیک RTX 3090 دارای 82 پردازنده درونی و 328 تنسور است که به ترتیب 46 پردازنده و 180 تنسور کمتر از پردازنده کارت گرافیک RTX 4090 است. اطلاعاتی که تا به اینجا در اختیارتان قرار دادیم نشان میدهد که پردازنده RTX 4090 به طور محسوسی از پردازندههای سری RTX 30 بهتر است اما این اطلاعات شاید تا حدودی رنگ و بوی فنی هم داشت و اگر هنوز دلتان میخواهد بدانید این کارت گرافیک در عمل تا چه حد قویتر بوده است پیشنهاد میکنیم ادامه این مقاله را بخوانید.
یک مقایسه کوچک!
یکی از وبسایتهای نقد و بررسی از روش جالبی برای مقایسه محصولات دیجیتال استفاده میکند و آن هم اینکه به محصولی که راجع به آن صحبت کرده امتیاز 100 را میدهد و سپس به سایر محصولات همرده با آن محصول بر همان اساس امتیاز میدهد. در واقع محصول موردنظر، خودش میشود یک سنگ معیار برای مقایسه سایر محصولات و در این میان محصولاتی که عملکرد ضعیفتری دارند امتیاز کمتر از 100 و محصولاتی که عملکرد بهتری دارند امتیاز بالای 100 را میگیرند. بدین ترتیب میتوان حدس زد یک محصول خاص از لحاظ کیفیت یا قدرت در چه ردهای نسبت به سایر محصولات رقیبش قرار میگیرد.
در مورد کارتهای گرافیک نیز چنین مقایسهای انجام شده و اگر به صفحه مثلا کارت گرافیک RTX 4090 مراجعه کنید خواهید دید که به عملکرد این کارت گرافیک امتیاز 100 داده شده است (در وضوح تصویری Full HD و 4K). اما امتیاز دیگر کارتهای گرافیک چیست؟ ما در اینجا فقط چند تای آنها را ذکر میکنیم ولی همین تعداد خود نشان میدهد که کارت گرافیک RTX 4090 تا چه اندازه از کارتهای گرافیکی که فعلا در بازار موجودند قویتر است. امتیازها به این قرارند:
- GeForce RTX 4090، امتیاز: 100
- GeForce RTX 4080، امتیاز: 80
- GeForce RTX 3090 Ti، امتیاز: 69
- Radeon RX 6950 XT، امتیاز: 63
- GeForce RTX 3070، امتیاز: 43
- GeForce RTX 3060، امتیاز: 30
- GeForce GTX 1070 Ti، امتیاز: 24
- GeForce GTX 1060، امتیاز: 16
عملکرد کارت گرافیک GeForce RTX 4090 در بازیها
شاید برای یک گیمر هیچ چیزی جذابتر از آن نباشد که بداند کارت گرافیک موردنظرش چه عملکردی در بازیها دارد و به همین دلیل است که ما این بخش را به مقاله اضافه کردیم. در زیر میتوانید عملکرد کارت گرافیک GeForce RTX 4090 را در برخی از بازیهای جدید و البته بازیهای قدیمیتر ببینید. این عملکرد بر اساس تعداد فریمهای نمایش داده شده در واحد ثانیه است که یکی از بهترین معیارها برای سنجش عملکرد کارتهای گرافیکی در بازیهاست. ضمنا باید بگوییم تمام این بازیها در وضوح تصویری Full HD و با بهترین تنظیمات گرافیکی اجرا شدهاند. اما نتایج تست کارت گرافیک GeForce RTX 4090 با بازیهای مذکور به ترتیب زیر است:
- Elden Ring، سال ساخت: 2022، تعداد فریمها: 187 تا 208 فریم در ثانیه
- God of War، سال ساخت: 2022، تعداد فریمها: 178 تا 198 فریم در ثانیه
- Forza Horizon 5، سال ساخت: 2021، تعداد فریمها: 180 تا 200 فریم در ثانیه
- Assassin’s Creed: Valhalla، سال ساخت: 2020، تعداد فریمها: 144 تا 161 فریم در ثانیه
- Call of Duty: Black Ops Cold War، سال ساخت: 2020، تعداد فریمها: 250 تا 278 فریم در ثانیه
- Metro Exodus، سال ساخت: 2019، تعداد فریمها: 186 تا 207 فریم در ثانیه
- Resident Evil 2، سال ساخت: 2019، تعداد فریمها: 420 تا 465 فریم در ثانیه
- Red Dead Redemption 2، سال ساخت: 2019، تعداد فریمها: 158 تا 176 فریم در ثانیه
- Shadow of the Tomb Raider، سال ساخت: 2018، تعداد فریمها: 288 تا 321 فریم در ثانیه
- Grand Theft Auto 5، سال ساخت: 2015، تعداد فریمها: 320 تا 356 فریم در ثانیه
همانطور که میّبینید تقریبا در هیچ کدام از این بازیها فریم ریت به زیر 150 فریم افت نکرده است و این در حالی است که فریم ریت 60 برای اجرای روان بازی کافی است.
عملکرد کارت گرافیک GeForce RTX 4090 در وضوحهای تصویری مختلف
این روزها یکی از تقاضاهای گیمرها آن است که بتوانند بازیها را بدون افت فریم در وضوحهای تصویری بالاتر بازی کنند. بدون شک انجام بازی در وضوح تصویری بالاتر، لذتبخشتر خواهد بود چون شفافیت تصویر در وضوح تصویری بالاتر، بیشتر است اما اگر این به قیمت افت فریم تمام شود فایدهای ندارد بنابراین کارت گرافیکی که قوی باشد باید بتواند بازیها را در وضوح تصویری بالاتر نیز حداقل با فریم ریت 60 اجرا کند.
در زیر چند بازی را با سال ساخت متفاوت انتخاب کردهایم که میتوانید عملکرد کارت گرافیک GeForce RTX 4090 را در اجرای آنها در وضوحهای تصویری مختلف (Full HD، WQHD و 4K) ببینید:
- Elden Ring، سال ساخت: 2022، Full HD: 187 تا 208 فریم در ثانیه، WQHD: 131 تا 164 فریم در ثانیه، 4K: 65 تا 94 فریم در ثانیه
- Halo Infinite، سال ساخت: 2021، Full HD: 137 تا 152 فریم در ثانیه، WQHD: 110 تا 137 فریم در ثانیه، 4K: 66 تا 94.7 فریم در ثانیه
- CyberPunk 2077، سال ساخت: 2020، Full HD: 144 تا 161 فریم در ثانیه، WQHD: 120 تا 151 فریم در ثانیه، 4K: 69 تا 99 فریم در ثانیه
- Red Dead Redemption 2، سال ساخت: 2019، Full HD: 158 تا 176 فریم در ثانیه، WQHD: 118 تا 148 فریم در ثانیه، 4K: 68 تا 98 فریم در ثانیه
همانطور که از نتایج مشخص است تعداد فریمها در هیچ کدام از بازیهای مذکور حتی در بالاترین کیفیت یعنی 4K نیز به زیر 60 فریم نرسیده و این یعنی شما هر بازی را میتوانید با کارت گرافیک RTX 4090 در بالاترین وضوح تصویری کاملا روان اجرا کنید. ضمنا باید بگوییم تعداد پیکسلهای وضوح تصویری WQHD از 2K بیشتر است.
عملکرد کارت گرافیک GeForce RTX 4090 در اجرای برنامههای گرافیکی
یک کارت گرافیک قوی نه تنها در اجرای بازیها بلکه در اجرای برنامههای سنگین گرافیکی و مهندسی نیز عملکردی عالی دارد و این دقیقا همان چیزی است که کارت گرافیک GeForce RTX 4090 به آن دست یافته است. آنچه از نتایج تستهای سایتهای نقد و بررسی برمیآید آن است که عملکرد کارت گرافیک GeForce RTX 4090 در کار با نرمافزارهای ویرایش ویدیو تا 40% سریعتر از یک نسل قبل از خود یعنی RTX 3090 و تا دو برابر سریعتر از کارت گرافیکی RTX 2080 Ti است. همچنین در تبدیل مدلهای دو و سهبعدی به تصویر (اصطلاحا رندرینگ) RTX 4090 تا دو برابر سریعتر از RTX 3090 و چهار برابر سریعتر از RTX 2080 Ti عمل کرده است که رقم قابل توجهی است.
اما از همه اینها که بگذریم از نتیجه تستهای PugetBench نیز نباید غافل شد. تستهای PugetBench اساسا برای سنجش عملکرد کارتهای گرافیک در کار با برنامههای گرافیکی مختلف طراحی شدهاند و برای هر برنامه گرافیکی به صورت جداگانه از وبسایت شرکت کامپیوتری Puget Systems قابلدانلود هستند. هر چند که این تستها شاید آنقدرها هم قابلاعتماد نباشند اما حداقلش این است که میتوانند دیدی کلی راجع به عملکرد یک کارت گرافیکی در کار با برنامههای گرافیکی مختلف به کاربر بدهند که در نوع خود باارزش است.
کارت گرافیک RTX 4090 و RTX 3090 در تستهای PugetBench در کار با برنامههای گرافیکی مختلف امتیازات زیر با بدست آوردهاند:
- Davinci Resolve Studio، کارت گرافیک RTX 4090: 2653 امتیاز ، کارت گرافیک RTX 3090: 2445 امتیاز
- Adobe Premier Pro، کارت گرافیک RTX 4090: امتیاز 1472، کارت گرافیک RTX 3090: 1370 امتیاز
- Adobe After Effects، کارت گرافیک RTX 4090: 1323 امتیاز، کارت گرافیک RTX 3090: 1352 امتیاز
هر چند که نتایج این تستها آنچه که در ابتدای این عنوان گفته شد را تایید نمیکند (40% سرعت بیشتر) اما باز هم نشان میدهد که کارت گرافیک RTX 4090 در سه نرمافزار فوق به غیر از Adobe Effects از کارت گرافیک RTX 3090 کمی بهتر عمل کرده و اگر هم در برنامه Adobe Effects عقبتر بوده این اختلاف به هیچ عنوان فاحش نیست. از طرفی باید به این موضوع هم اشاره کنیم که سایتهایی که ادعا میکنند کارت گرافیک RTX 4090 در ویرایش فایلهای ویدیویی تا 40% سریعتر از RTX 3090 است احتمالا تنها به برنامه Adobe Premier بسنده نکرده و این دو کارت گرافیک را در برنامههای ویرایش ویدیو دیگر نیز تست کردهاند.
قدرتمند پرمصرف!
با فناوریهایی که در حال حاضر وجود دارند وقتی کارت گرافیکی قوی باشد نباید شک کنید که مصرف آن هم به همان اندازه زیاد است. کارت گرافیک GeForce RTX 4090 مصرفی در حد 450 وات دارد و اگر قصد دارید این کارت گرافیک را جایگزین کارت گرافیک قبلیتان کنید باید بدانید منبع تغذیه یا پاور کامپیوتر رومیزی (دسکتاپ) شما باید حداقل 850 وات توان داشته باشد. مصرف این کارت گرافیک 100 وات از کارت گرافیک RTX 3090 بیشتر است اما باید به این نکته هم توجه کنید که بسیاری از مشخصات سختافزاری RTX 4090 از RTX 3090 بهتر است و اگر شما گیمر حرفهای باشید بدون شک RTX 4090 را به RTX 3090 ترجیح خواهید داد.
پورتها
یکی از نکاتی که در مورد کارتهای گرافیک مطرح است داشتن پورتهای مختلف برای اتصال آنها به انواع و اقسام دستگاهها و نمایشگرهای خارجی است. هر چند که این مشکل را با خرید یک تبدیل میتوان حل کرد ولی وجود چندین پورت HDMI و Display روی یک کارت گرافیک بخصوص کارتهای گرافیک امروزی دور از انتظار نیست. کارت گرافیک GeForce RTX 4090 همانند نسل قبل از خود یعنی RTX 3090 دارای یک پورت HDMI نسخه 2.1 و سه پورت Display نسخه 1.4a است که امکان اتصال آن را به انواع و اقسام نمایشگرهای خارجی فراهم میآورد.
سخن آخر
اگر بودجه برایتان مطرح نیست و حاضرید هزینه زیادی برای خرید کارت گرافیک بدهید باید بگوییم کارت گرافیک GeForce RTX 4090 میتواند رضایت خاطر شما را از هر نظر جلب کند چه کار با برنامههای گرافیکی و مهندسی سنگین و چه اجرای جدیدترین بازیها با بالاترین کیفیت و بهترین فریم ریت. این کارت گرافیک در حال حاضر پیشتاز است و همانطور که نتایج تستها نشان میدهد عملکرد آن از تمام کارتهای گرافیک موجود در بازار به شکل قابلتوجهی بهتر است اما همانطور که گفته شد قیمت آن نیز به همان اندازه زیاد است.