شناخت پردازنده
کمپانی اینتل که یک شرکت آمریکایی پیشرفته و بسیار بزرگ است، یکی از بزرگترین تولید کنندگان قطعات اینترنتی در سراسر جهان شناخته میشود که با تولید پردازنده اینتل شهرت بسیار زیادی پیدا کرده است. این کمپانی بزرگ که پردازندههای خود را در سریهای گوناگون و نسلهای مختلف وارد بازار کرده است، قابلیتهای متفاوتی را برای هر یک از نسلهای پردازنده خود در نظر گرفته است که بر اساس نیاز کاربران، امکان خرید پردازنده اینتل گوناگونی را برای آنها به وجود آورده است.
یکی از مهمترین موضوعاتی که در هنگام خرید لپ تاپ باید به آن توجه کنید، مربوط به پردازنده لپ تاپها میشود. بسیاری از لپ تاپهای به روز و معتبر دنیا در سریهای مختلف لپ تاپهای خود از پردازندههای اینتل استفاده میکنند. از آنجایی که پردازنده نقش بسیار مهم و حیاتی را در لپ تاپها ایفا میکنند، شما نیز در هنگام خرید باید آنها توجه ویژهای داشته باشید. اگر شما هم از جمله کسانی هستید که نمیدانید در هنگام خرید لپ تاپ باید به کدام ویژگیها از پردازنده اینتل توجه کنید، این مقاله به صورت کامل به توضیح پردازندههای اینتل میپردازد که به شما کمک میکند تا به اطلاعات جامعی درباره پردازنده اینتل دست پیدا کنید.
پردازنده یا CPU چیست؟
آیا شما میدانید در بازار چه قطعه ای از سیستم را مغز رایانه ای معرفی کردهاند؟ پردازنده یا سیپییو را در بازار امروز به عنوان مغز و قلب رایانه معرفی کردهاند. در واقع پردازنده واحد پردازش مرکزی سیستم به حساب میآید. پردازنده قطعه مهمی از رایانه است که مسئولیت اجرای اقدامات، برنامهها و محاسبات بر گردن آن است. پردازنده یا همان سیپییو اطلاعات ورودی به رم را از رم دریافت میکند و سپس عملیات را مورد پردازش قرار میدهد. سپس کدگشایی میکند و در نهایت خروجی را ارائه میدهد. سیپییو تنها برای لپ تاپ و کامپیوترهای شخصی نیست بلکه در اکثر دستگاههای هوشمند مثل گوشی موبایلها، تبلت، تیوی (TV) و بسیاری از قطعه های الکترونیکی پیدا میشود. پردازندههای مرکزی معمولا در ابعاد مربع هستند و به شکل تراشه های کوچک طراحی شدهاند، محل قرارگیری آنها روی مادربرد است و در تعامل با بقیه سخت افزارها شروع به انجام عملیات رایانهای میکند. لازم است به عنوان نکته نهایی این را بدانید که هر سیپییویی نیاز به فن دارد تا در عملکرد آن مشکل ایجاد نشود.
مراحل عملکرد سیپییو
پردازندههای امروزی کارکرد متفاوت با نسلهای قدیمیتر خود دارند. با گذشت زمان پیشرفتهای پیدرپی در شیوۀ عملکرد آنها ایجاد شده است. پردازنده های جدید، قدرت پردازشی بسیاربالایی دارند که باعث شده تفاوت زیادی با نسلهای قدیمی خود داشته باشند. با این که عملکرد آنها پیشرفت کرده است اما کارکرد و فعالیتهای آنها شبیه به قبلیها است. به عبارت دیگر، پردازنده طی سه مرحلۀ ساده شروع به پردازش اطلاعات میکند. مراحلی که شامل موارد زیر هستند:
- واکشی (Fetch)
- کد گشایی (Decode)
- اجرا (Execute)
انواع پردازنده:
- پردازندهintel
- پردازنده AMD
اینتل
کمپانیهایی که این سیپییوها را تولید می کنند تنوع بسیار زیادی در محصولات شرکت خود ایجاد میکنند؛ آنها توانستند پردازندههایی با قابلیتهای متفاوت به وجود بیاورند. از این رو شما می توانید با توجه به نیاز خود و بودجه ای که برای خرید دارید، برای خرید سیستم با پردازنده مناسب اقدام کنید. این شرکتها به نیازهای کاربران بسیار توجه کردهاند و سپس اقدام به طراحی این پردازندهها کردند. یکی از آنها اینتل است، اینتل شرکتی بزرگ و قدرتمند در زمینه ی تولید انواع سخت افزار کامپیوتر می باشد و تا به الان با طراحیهای هوشمندانهی خود توانسته است موفقیت فوق العادهای به دست آورد. اینتل در سال 1968 تاسیس شد و تا به امروز با تولید انواع پردازنده های اینتل توانسته توجه افراد زیادی را به خود جلب کند. یکی از رقیبهای خفن پردازندههای برند اینتل، پردازندههای ای ام دی است که باهم رقابت تنگاتنگی دارند.
تفاوت پردازنده Intel و AMD؟
اینتل و ای ام دی، هر دو کمپانی بزرگ تولید کننده پردازندههای کامپیوتری هستند که غولهای تولید پردازنده در جهان شناخته میشوند. این دو شرکت هر دو از حرفهایها در این زمینه محسوب میشوند و به هم شباهتهای بسیار زیادی دارند.
به طور کلی میتوان گفت سرعت پردازش پردازندههای این دو شرکت تفاوت چندانی با هم ندارند و تنها پردازنده اینتل کمی در اجرای بازیها عملکرد بهتری از خود نشان میدهد و برای گیمرها گزینه مناسبتری محسوب میشود. هم چنین پردازنده اینتل انرژی کمتری هم نسبت به پردازنده AMD مصرف میکند.
انواع پردازندههای اینتل
- پردازنده اینتل Core
- پردازنده اینتل Celeron
- پردازنده اینتل Pentium
- پردازنده اینتل Itanium
- پردازنده اینتل Xeon
پردازنده اینتل Core
یکی از پر سروصداترین نوع پردازندهها، پردازندههای اینتل مدل core است. از همان اول که وارد بازار شد محبوب بود تا به همین امروز هم این محبوبیت ادامه دارد. از این پردازنده در انواع لپ تاپهای گرافیکی، گیمینگ، برنامه نویسی و... استفاده میشود و به طور کلی به دو دسته بندی تقسیم میشوند:
- پردازنده های Core i
- پردازنده های Core 2 Duo
نکته مهمی که باید لحاظ کنیم این است که بعد از core میتوانیم اعدادی را ببینیم که این اعداد هرچه بالاتر باشند قدرت پردازنده بیشتر است برای مثال یک لپ تاپ با پردازنده core i7 قدرت بالاتری نسبت به یک لپ تاپ با پردازنده core i5 دارد.
پردازنده اینتل Celeron
میتوانیم بگوییم که پردازندههای Celeron، پردازندههایی ارزان و البته پایین رده هستند. وقتی پردازنده core i وجود دارد کمتر کاربری از Celeron استفاده مبکند. زیرا coreها قابلیتهای بیشتر و منحصر به فردتری دارند. باید گفت میزان حافظه یا cache این پردازنده نسبت به پردازندههای پنتیوم کمتر است. میدانیم که این حافظهها، حافظههای پنهان هستند و بسیار در عملکرد یک سیستم تاثیر دارند. این مدل از پردازنده های اینتل کم مصرف ترین پردازندههای موجود در بازار هستند. پردازندههای اینتل سلرون دارای (2) هسته و (4) مگابایت حافظۀ بوده و از آنها به عنوان (Dual Core) نیز یاد میشود. بعضی از مدلهای آن شامل N4000 و N4020 هستند که از نمونههای خوب این پردازندهها هستند. این دسته از پردازنده های اینتل معمولا در لپ تاپهای ارزان به کار گرفته میشوند. قدرت محاسباتی آنها کم است و معمولا برای اجرای برنامههای آفیس، وب گردی، تماشای فیلم و انجام برخی کار ساده مورد استفاده قرار میگیرند.
پردازنده اینتل Pentium
این نوع از سی پی یوها برای لپ تاپ ها و سیستمهایی خوب است که از آنها انتظار کارهای حرفه ای و قوی را نداشته باشیم از این رو می توانیم بگوییم که لپ تاپ هایی که دارای این پردازنده هستند را جز سیستمهای پایین رده هستند. این سری از لپ تاپ ها در دو مدل Gold و Silver در بازار موجود می باشند. پردازندههای اینتل پنتیوم به عنوان پردازندههای کم مصرف شناخته میشوند که دارای (4) هسته و (4) مگابایت حافظۀ هستند. این پردازندهها با عنوان (Quad Core) در بازار هستند و به دو گروه پنتیوم سیلور(Silver Pentium) و پنتیوم گولد (Gold Pentium) دسته بندی میشوند. تفاوت بین این دو در فرکانس پایۀ آنهاست. پردازندههای pentium از پردازندههای celeron قویتراند و توانایی انجام محاسبات بیشتری را دارند. برای همین از آنها در لپ تاپهای حسابداری و برای انجام کارهای عمومی استفاده میشود. همچنین امکان اجرای برخی نرمافزارها مانند فتوشاپ نیز توسط آنها وجود دارد.
پردازنده اینتل Itanium
ابتدا ایتانیومها پردازندههایی 64 بیتی بودند که شرکت اینتل آنها را به بازار و مردم معرفی کرد. سیستمهایی که بر پایه ی ایتانیوم هستند توسط HP / Hewlett ، HPE Integrity و بعضی دیگر از سازنده ها تولید شده است. شرکت اینتل در تاریخ 30 ژانویه 2019 رسما اعلام کرد کهCPU Itanium دیگر تولید نخواهد شد.
پردازنده اینتل Xeon
سی پی یوهای زئون از خانواده ی اینتلها هستند که دارای چندین هسته هستند و از چندین رشته تشکیل شدهاند و مناسب برای سرورهایی هستند که نیاز به سی پی یوهای قدرتمند هستند که در عملکرد آنها شاهد وقفه نیز نخواهیم بود. سی پی یوهای زئون (Xeon) با هدف پردازش در سرورها طراحی شدهاند. این دسته از سی پی یوهای زئون خود به سه گروه دستهبندی میشوند که شامل موارد زیر هستند:
وجه متمایض کننده این پردازندهها در تعداد هسته، فرکانس و حافظه پردازندههاست. قدرت محاسباتی این مدل از پردازنده های اینتل در مقایسه با سری (Core i) بالاتر بوده و امکانات بیشتری را برای کامپیوتر فراهم میکند. قطعا کاربران میان core و xeon پردازندههای زئون را انتخاب میکنند.
انواع سی پی یوهای اینتل
انواع پردازندههای اینتل را با عنوانهایی نظیر (Core i3)، (Core i5)، (Core i7) و (Core i9) میشناسیم. تا کنون دوازده نسل از این سی پی یوها تولید و به بازار عرضه شدهاند. نسلهای مختلف سی پی یوهای اینتل با مرور زمان با قدرت محاسباتی بیشتر و بهتر همراه شدند. ایا میدانید نسل بالاتر در پردازندهها به چه معنی است؟ نسل بالاتر در پردازندهها به معنای تکنولوژی پیشرفتهتر و معماری بروزتر است. به همین دلیل میتوانیم انتظار داشته باشیم که سرعت پردازش آنها بالاتر باشد. پردازندههای نسل جدید (Core i) مجهز به تکنولوژی ساخت هستۀ مجازی یا (Hyper Threading) هستند که سرعت را از این طریق افزایش میدهند. به این ترتیب، یک هستۀ فیزیکی میتواند به عنوان 2 هستۀ مجازی عمل میکند. و به این ترتیب نیازی به فعال مردن نیست یعنی بدون فعال کردن هستۀ دوم، امکان انجام وظایف و دستورات پی در پی به صورت یک زمان را پیدا میکند.
پردازندههای اینتل (Core i3)
این مدل از سی پی یوهای اینتل دارای 2 هستۀ بوده که هر کدام از آنها، دو رشته را ایجاد میکنند. به واسطۀ وجود این رشتهها، عکارکرد هر یک از هستههای آن شبیه به دو هستۀ مجازی میشود. حافظه این پردازندهها اغلب 4 مگابایت و 6 مگابایت هستند. این نوع از پردازندهها در لپتاپهای پایین رده به بالا مورد استفاده قرار میگیرند. این پردازندهها میتوانند کارهای روزمره، پروژههای دانشجویی و کارهای اداری را به خوبی سازماندهی کنند.
پردازندههای اینتل (Core i5)
این دسته از پردازندهها دارای 4 هستۀ فیزیکی و 8 هستۀ مجازی هستند و اکثر آنها دارای حافظه 6 تا 8 مگابایت میباشند. پردازنده Core i5 اینتل به عنوان پردازندههای میان رده به حساب میآیند. سی پی یوهای اینتل (Core i5) قابل استفاده در لپ تاپهای دارای پسوند (H) یا (U) هستند و میتوانیم انتظار داشته باشیم که سرعت و قدرت پردازشی آنها کمتر باشد. اکثر دانشجویان رشتههای غیر گرافیکی و کاربران نیمه حرفه ای از این نوع دستگاهها استفاده میکنند. هرچند انجام برخی کارهای گرافیکی و محتوایی ساده توسط آنها ممکن است.
پردازندههای سری (Core i7)
مدل Core i7 از انواع پردازندههای اینتل است که جزء سی پی یوهای قوی به حساب میآیند. این سی پی یوها 4، 6 یا 8 هستۀ فیزیکی را دارا هستند که به واسطۀ تکنولوژی (Hyper Threading) به 8، 12 یا 16 هسته تبدیل میشود. اکثر پردازندههای سری (Core i7) دارای حافظه 8 تا 16 مگابایت هستند. این سری مانند پردازندههای (Core i5) دارای دو نوع (U) و (H) هستند. هر دوی آنها به عنوان پردازندههای قوی با قدرت پردازشی بالا به حساب میآیند. این دسته از پردازنده های اینتل بیشتر در لپ تاپهای گرافیکی مورد استفاده قرار میگیرند. کارهای گرافیکی، اجرای بازی و گرفتن خروجی ، پروژههای روزمره از این طریق فراهم میشوند.
پردازندههای اینتل سری (Core i9)
سی پی یوهای اینتل سری Core i9 از قویترین پردازندههای موجود در بازار امروزهستند. این مدل دارای 8 هستۀ فیزیکی و 16 هستۀ مجازی است و به عنوان برترین تولیدات این شرکت به حساب میآیند. حافظه آنها 16 مگابایت بوده و در لپ تاپهای رده بالا و پرچم داران شرکتهای سخت افزاری استفاده میشوند. این سری از انواع پردازندههای اینتل، فراوانترین قدرت پردازشی در بین انواع پردازندهها دارد. از این رو اغلب استفاده از آنها در دستگاههایی با پردازش بالا است. ورک استیشنها و سرورها معمولا از این پردازندهها استفاده میکنند.
معرفی نسلهای مختلف پردازنده اینتل
همانطور که به آن اشاره کردیم، پردازنده اینتل در نسلهای مختلفی در طی سالیان متمادی وارد بازار شدهاند که هر کدام از این نسلها قابلیتهای جدیدتری را نسبت به نسلهای پیشین خود، ارائه کرده اند. در نتیجه هر چه نسلهای مختلف پردازندههای پیشرفت کرده اند، پردازندهها از قدرت پردازش بیشتری برخوردار شدهاند و پیشرفتهای چشمگری در آنها مشاهده شده است. در این قیمت قصد داریم تا شما را با تمامی نسلهای پردازنده اینتل منتشر شده از ابتدا تا اکنون آشنا کنیم.
نسل اول پردازنده اینتل با نام Nehalem
این پردازندهها که در سال ۲۰۱۰ روانه بازار شدهاند با فناوری ۴۵ نانومتری تولید شدهاند که در مقایسه با نسلهای پیشین خود، پیشرفت زیادی داشتند.
نسل دوم پردازنده اینتل با نام Sandy Bridge
این نسل از پردازنده اینتل در سال ۲۰۱۱ با فناوری ۳۲ نانومتری معرفی شدهاند که در مقایسه با نسل یک پیشرفت زیادی محسوب میشد.
نسل سوم پردازنده اینتل با نام Ivy Bridge
این نسل از پردازندهها که در سال ۲۰۱۲ معرفی شده اند. این پردازندهها که با فناوری ۲۲ نانومتری تولید شده اند، افزایش عملکرد ۲۵ تا ۶۸ درصدی داشتند که نسبت به نسلهای پیشین ۵۰ درصد صرفه جویی انرژی داشتند.
نسل چهارم پردازنده اینتل با نام Haswell
نسل چهارم پردازنده اینتل که در سال ۲۰۱۳ روانه بازار شده است، همانند نسل پیشین با فناوری ۲۲ نانومتری تولید شده اند. این نسل از پردازندهها یک نسخه بهبود یافته از پردازنده نسل پیشین محسوب میشوند که بهبود عملکرد آنها نسبت به نسل قبلی چیزی حدود ۳ تا ۸ درصد بوده است.
نسل پنجم پردازنده اینتل با نام Broadwell
پردازنده اینتل نسل پنجم در سال ۲۰۱۴ با فناوری ۱۴ نانومتری رونمایی شده اند. این پردازندهها که در عملکردهای گرافیکی پیشرفت خیلی زیادی داشتند، ۳۷ درصد نسبت به پردازنده اینتل نسل قبل کوچکتر شده بودند.
نسل ششم پردازنده اینتل با نام Skylake
این نسل از پردازندهها همانند نسل پنجم، از فناوری ۱۴ نانومتری برخوردار بودند که در سال ۲۰۱۵ معرفی شدند. نسل ششم پردازنده اینتل نسبت به نسل پیشین اندازه کوچکتری داشت و انرژی کمتری هم مصرف میکند. نکته قابل توجه درباره پردازنده نسل ششم این بود که این CPU آخرین پردازندههایی بودند که قبل از معرفی ویندوز ۱۰ منتشر شدند.
نسل هفتم پردازنده اینتل با نام Kaby Lake
هفتمین نسل از پردازندههای اینتل در سال ۲۰۱۶ معرفی شدند که همانند نسل قبل با فناوری ۱۴ نانو متری تولید شده بودند. نکتهای که در این نسل از پردازندهها مورد توجه قرار میگرفت، عملکرد این پردازندهها در گرافیک سه بعدی و پخش ویدیوی ۴K بود.
نسل هشتم پردازنده اینتل با نام Kaby Lake R
این نسل از پردازندهها در سال ۲۰۱۷ روانه بازار شدند که تفاوت زیادی با پردازندههای نسل قبلی نداشتند. تنها نکتهای که درباره این پردازندهها وجود داشت این بود که این پردازندهها دیگر از رم DDR3L پشتیبانی نمیکردند.
نسل نهم پردازنده اینتل با نام Coffee Lake
این نسل از پردازندهها هم در سال ۲۰۱۷ معرفی شدند و نسبت به نسلهای پیشین پردازندههای معرفی شده تغییرات چشمگیری داشتند. نسل نهم پردازنده اینتل تا ۸ هسته از CPU را پشتیبانی میکنند و به صورت اختصاصی برای Core i9 معرفی شده بودند.
نسل دهم پردازنده اینتل با نام Cannon Lake / Ice Lake
نسل دهم پردازندهها که در سال ۲۰۱۸ معرفی شدند، با فناوری ۱۰ نانومتری تولید شده بودند. در این نسل از پردازندهها قابلیتهای جدیدتر و پیشرفتهتری تعبیه شده بود که افزایش سرعت یکی از این ویژگیها محسوب میشد.
نسل یازدهم پردازنده اینتل با نام Tiger Lake
نسل یازدهم پردازنده اینتل در سال ۲۰۲۰ با فناوری ۱۰ نانومتری معرفی شدند که عملکرد آن نسبت به نسخه قبلی ۱۹ درصد بهبود پیدا کرده بود.
نسل دوازده پردازنده اینتل با نام Alder Lake
این نسل که در سال ۲۰۲۱ معرفی شدند هم چنان با همان فناوری قبلی یعنی فناوری ۱۰ نانومتری تولید شده بودند اما پیشرفتهای چشمگیری در این پردازنده به چشم میخورد که از جمله آن میتوان به افزایش قدرت هستهها اشاره کرد.
نسل سیزدهم پردازنده اینتل با نام Raptor Lake
یکی از جدیدترین نسلهای پردازنده معرفی شده پردازنده نسل ۱۳ است که در سال ۲۰۲۲ معرفی شده اند. این نسل از پردازندهها هم با فناوری ۱۰ نانومتری تولید شدهاند اما نسبت به نسل قبلی بهبود پیدا کرده اند. به طور کلی میتوان گفت نسل سیزدهم پردازنده اینتل قابلیتهای بسیار پیشرفتهتر و جدیدتری را نسبت به نسلهای پیشین ارائه کرده است.
نسل چهاردهم پردازنده اینتل با نام Raptor Lake
پردازنده نسل ۱۴ اینتل جدیدترین نسل این پردازنده است که به طور کلی میتوان گفت تفاوت چشمگیری با پردازنده نسل ۱۳ ندارد و تنها در برخی از جزئیات پیشرفت کلی داشته است.
نسلهای بعدی پردازنده های اینتل
قبل از هرچیز این را بگوییم که تکنولوژی همیشه و همه وقت در حال غافلگیر کردن ما انسان ها است و شرکت هایی که در راستای تکنولوژی حرکت می کنند گاهی مجبور می شوند تا مطابق با برنامه ریزی خود جلو نروند و رپروسه کاری خود را تغییر دهند. چون در غیر این صورت از رقیب های خود جا می مانند. تا امروز کمپانی اینتل تا نسل 10 پردازندههای خود را وارد بازار کرده و نسل 11 را با نام (Tiger Lake) به اکثرمردم معرفی کرد ولی هنوز وارد بازار نشده است. باید بگوییم که این شرکت تا به امروز هیچ زمانی دست از فعالیت و همچنین پیشرفت روبه بالای خود بر نداشته است و در آینده هم همچین کاری را نمی کند و باید منتظر نسل های بعدی که پیشرفته تر از نسل های قبل هستند باشیم.
معرفی چند پردازنده گیمینگ:
- Intel Core i7 10700K
- Intel Core i9 10900K
- Intel Core i5 10400F
هسته پردازنده و تعداد آن
هسته یک سی پی یو در اصل واحد پردازشگر آن است. در سالهای گذشته، تقریبا همهی پردازندهها فقط یک هسته داشتند و میتوانستند در آن یک واحد تنها یک عملیات انجام دهند. ولی پردازندههای جدید امروزی دارای 4 تا 18 هسته هستند و برخی مدلهای رده بالای آنها مانند پردازنده Threadripper 3990X از AMD با 64 هسته در بازر قطعات کامپیوتر به فروش میرسند. هستهها در حقیقت پردازندههای کوچکی هستند که در داخل پردازنده اصلی قرار میگیرند. پردازندههای نوین دارای حداقل 2 و حداکثر 64 هسته پردازشی هستند.
هرچه تعداد هستههای سی پی یو بیشتر باشد، انجام چند عملیات به طور همزمان برای پردازندهها راحتتر است وعملکرد بهتری دارد. به همین دلیل هنگام خرید سی پی یو توصیه میشود مدلی از سی پی یو را خریداری کنید که حداقل 4 هسته داشته باشد. بسیاری از پردازندهها از فناوری چندرشتهای استفاده میکنند. حال بیایید یک هسته سی پی یو را تصور کنیم که میتواند دو خط اجرا رشته را همزمان انجام بدهد، در نتیجه به عنوان 2 هسته در انتهای سیستم عامل ظاهر میشود.
خرید پردازنده اینتل نسل 14 منطقیه؟یا پردازنده رایزن 9 بخرم برای گیم
۱۳۹۰۰k بهتر از ۱۴۹۰۰kf هست؟
به نظرم سیپیو اینتل بهتر از ای ام دیه برای کارای محاسباتی. میگن ای ام دی مصرفش بهتره که اون تو لپ تاپ مهمه نه پی سی
اگه میخواید سیستم گیمینگ ببندید بهترین انتخاب برای پردازنده برند اینتل هست. گول این حرفایی که در مورد رایزن زده میشه نخورید.
میخوام برای تولد برادرم کامپیوتر بازی بخرم
ایا خرید سی پیو کامپیوتر اینتل آی ۵ انتخاب خوبیه؟
سلام
میخواستم بدونم Z690 از نسل 13 پشتیبانی میکنه؟
بله Z690 با داشتن سوکت LGA1700 میتونه از پردازندههای نسل ۱۳ شرکت اینتل هم پشتیبانی کنه.
دوستان سی پی یو اینتل کدوم نسل رو برای بازی پیشنهاد میکنید؟
دوستان خرید سی پی یو Intel کدوم مدلشو پیشنهاد میکنید برای گیم و یا کارهای گرافیکی؟!
پردازنده اینتل بهتره یا ای ام دی؟