چگونه کارت گرافیک را تمیز کنیم؟

کارت گرافیک یکی از مهم‌ترین قطعات سخت افزاری در کامپیوترهای شخصی و لپ تاپ‌هاست که نقش کلیدی در پردازش تصاویر و اجرای برنامه‌های گرافیکی دارد. با گذشت زمان، گرد و غبار و آلودگی‌های محیطی روی این قطعه تجمع می‌کنند و می‌توانند عملکرد آن را تحت تاثیر قرار دهند. افزایش دما، کاهش کارایی سیستم خنک کننده و حتی ایجاد نویز اضافی از جمله مشکلاتی هستند که در صورت گرد و غبار گرفتن کارت گرافیک به وجود می‌آیند. به همین دلیل، کاربران باید به صورت دوره‌ای اقدام به تمیز کردن کارت گرافیک خود کنند تا عمر مفید آن افزایش یابد و از افت عملکرد جلوگیری شود. این کار نه تنها باعث بهبود جریان هوا و کاهش دمای پردازنده گرافیکی می‌شود؛ بلکه به عملکرد پایدارتر سیستم نیز کمک می‌کند. برای انجام این کار به ابزارهای مخصوصی مانند اسپری کنتاکت شور، فرچه، پیچ گوشتی و خمیر سیلیکون نیاز خواهید داشت. در این مقاله، به صورت گام به گام می‌بینیم که چگونه کارت گرافیک را تمیز کنیم. نکاتی را نیز برای نگهداری بهتر این قطعه ارائه می‌دهیم. اگر می‌خواهید از کارت گرافیک خود بیشترین بهره را ببرید و عملکرد بهینه آن را حفظ کنید، با ما همراه باشید.

هر چند وقت یک بار کارت گرافیک را تمیز کنیم؟

پیش از پاسخ به این سؤال که چگونه کارت گرافیک را تمیز کنیم، باید بدانید که تمیز کردن این قطعه، یکی از اقدامات مهمی است که باید به صورت دوره‌ای انجام شود تا از کاهش عملکرد و افزایش دمای آن جلوگیری شود. اما اینکه هر چند وقت یک بار باید این کار را انجام دهید، بستگی به شرایط محیطی، میزان استفاده و نوع سیستم خنک کننده کارت گرافیک دارد. اگر کامپیوتر شما در محیطی پر از گرد و غبار قرار دارد یا از سیستم خنک کننده‌ای با فن‌های متعدد استفاده می‌کند، بهتر است هر سه تا شش ماه یک بار کارت گرافیک را تمیز کنید. 

یکی از مشکلات سیستم‌هایی که برای کارهای سنگین استفاده می‌شوند (مانند سیستم‌های گیمینگ )، افزایش دمای آنها است که عملکرد را تحت تاثیر تاثیر می‌دهد. این موضوع در سیستم‌های رندرینگ‌ نیز به کرات دیده می‌شود (می‌توانید معرفی سیستم رندرینگ را در تاپ رایان ببینید). در این سیستم‌ها، پاکسازی ماهانه فن‌ها و هیت سینک بسیار پیشنهاد می‌شود. برای کاربران عادی که بیشتر از کامپیوتر برای وب‌گردی و کارهای روزمره استفاده می‌کنند، کافی است سالی یک بار کارت گرافیک را تمیز کنید. البته، در صورت مشاهده علائمی مانند افزایش نویز فن، داغ شدن بیش از حد سیستم یا افت عملکرد در بازی‌ها، لازم است زودتر اقدام به پاکسازی کنید. با رعایت یک برنامه منظم برای تمیز کردن این قطعه، می‌توانید طول عمر آن را افزایش داده و از افت کارایی جلوگیری کنید.

مراحل تمیز کردن کارت گرافیک

با توجه به قیمت کارت گرافیک که انواع باکیفیت آن جزو گران‌ترین قطعات سیستم محسوب می‌شوند و با در نظر گرفتن اهمیت این قطعه در عملکرد سیستم، تمیز کردن آن باید با تمرکز و دقت بالایی انجام شود. در ادامه به صورت گام به گام می‌بینیم که چگونه کارت گرافیک را تمیز کنیم.

مرحله اول: آماده‌سازی و جداسازی کارت گرافیک

پیش از شروع، سیستم را خاموش کرده و کابل برق را از پریز بکشید. اگر از لپ تاپ استفاده می‌کنید، باتری را نیز جدا کنید. برای جلوگیری از انتقال الکتریسیته ساکن، بهتر است از دستکش آنتی‌ استاتیک استفاده کنید. سپس، با کمک پیچ‌ گوشتی مناسب، کارت گرافیک را از اسلات PCIe مادربرد جدا کنید. هنگام جدا کردن، دقت کنید که به مدارها و کانکتورها فشار وارد نشود.

مرحله دوم: تمیز کردن سطح کارت گرافیک و فن‌ها

ابتدا گرد و غبار سطحی کارت گرافیک و پره‌های فن را با استفاده از یک فرچه نرم پاک کنید. سپس، با استفاده از اسپری هوای فشرده یا کنتاکت شور، گرد و غبار عمیق‌تر را از لابه‌لای فن‌ها و هیت سینک بزدایید. هنگام استفاده از اسپری، آن را از فاصله‌ای مناسب نگه دارید و از تماس مستقیم با مدارها خودداری کنید.

مرحله سوم: تمیز کردن برد PCB

برد اصلی کارت گرافیک (PCB) دارای قطعات حساسی است که برای پاکسازی آن باید از اسپری مخصوص قطعات الکترونیکی استفاده کنید. یک فرچه کوچک و نرم را به آرامی روی سطح برد بکشید تا گرد و غبار باقی مانده پاک شود. هنگام تمیز کردن، از تماس مستقیم با چیپ‌های حافظه و پردازنده گرافیکی (GPU) پرهیز کنید.

مرحله چهارم: تعویض خمیر حرارتی

تا اینجا دیدیم که چگونه کارت گرافیک را تمیز کنیم. اما پس از پاکسازی فن و هیت سینک، نوبت به تعویض خمیر حرارتی می‌رسد. ابتدا، با یک دستمال بدون پرز و مقداری الکل ایزوپروپیل، خمیر حرارتی قدیمی را از روی چیپ گرافیکی و سطح تماس هیت سینک پاک کنید. سپس، مقدار مناسبی خمیر حرارتی جدید را به مرکز GPU بزنید و هیت سینک را با دقت در جای خود قرار دهید.

مرحله پنجم: مونتاژ و نصب مجدد کارت گرافیک

به عنوان آخرین مرحله در تمیز کردن کارت گرافیک، پس از اطمینان از خشک شدن تمام بخش‌های تمیز شده، فن و قاب کارت گرافیک را دوباره سر جای خود پیچ کنید. سپس، کارت گرافیک را درون اسلات PCIe قرار داده و با پیچ محکم کنید. کابل‌های برق را متصل کرده و سیستم را روشن کنید. در نهایت، عملکرد فن‌ها و دمای کارت گرافیک را بررسی کنید تا مطمئن شوید که عملیات تمیزکاری به درستی انجام شده است.

جمع بندی

در این راهنمای گام به گام، دیدیم که چگونه کارت گرافیک را تمیز کنیم و آن را دوباره در جای خود قرار دهیم. تمیز کردن این قطعه حساس، یکی از اقدامات مهم برای حفظ عملکرد بهینه و افزایش طول عمر آن است. گرد و غبار و آلودگی‌های انباشته شده روی فن‌ها، هیت سینک و برد اصلی (PCB) می‌توانند باعث افزایش دما، کاهش کارایی و حتی خرابی زودهنگام این قطعه شوند. 

با رعایت نکات ایمنی و استفاده از ابزار مناسب، می‌توان به صورت اصولی کارت گرافیک را تمیز کرد. پاکسازی دوره‌ای این قطعه، به ویژه برای گیمرها و کاربران حرفه‌ای، امری ضروری است. از باز کردن کارت گرافیک و تمیز کردن فن‌ها گرفته تا تعویض خمیر حرارتی، هر مرحله در بهبود عملکرد آن تأثیرگذار است. همچنین، به‌روزرسانی درایورها نیز می‌تواند در کنار تمیزکاری به بهینه‌سازی کارایی کمک کند. با انجام این فرآیند به صورت منظم، می‌توان از داغ شدن بیش از حد و کاهش سرعت پردازش جلوگیری کرده و تجربه کاربری بهتری را در استفاده از سیستم به دست آورد.