پاور کامپیوتر

راهنمای خرید پاور کامپیوتر

شاید وقتی صحبت از قطعات کامپیوتر می‌شود تصویری که در ذهن بیشتر ما شکل می‌گیرد تصویر مادربورد، پردازنده و کارت گرافیک باشد. درست است! اینها قطعات کامپیوترند و اتفاقا جزء مهم‌ترین قطعات کامپیوتر هم هستند اما اگر هیچ منبع تغذیه‌ای (پاوری) نباشد که توان موردنیاز آنها را تامین کند عملا بی‌استفاده خواهند ماند. در واقع هر چند که پاور جزء قطعات کلیدی کامپیوتر محسوب نمی‌شود ولی نبودش هم قابل تصور نیست و لذا باید بگوییم از این لحاظ اهمیت دارد. 

جستجوهایی که در اینترنت در مورد پاور انجام می‌شود مثل "بهترین مارک پاور کامپیوتر"، "قیمت بهترین پاور کامپیوتر"، "خرید پاور کیس"، "پاور سیستم"، "پاور کامپیوتر قیمت" و "قیمت پاور کامپیوتر ارزان" نشان‌دهنده آن است که پاور هم جزء قطعاتی است که کاربران جستجوهای زیاد و مختلفی در مورد آن انجام می‌دهند (مخصوصا در مورد قیمت و خریدش) و اینکه این قطعه هم برای آنها مهم است. اما بیایید نگاهی گذرا به پاور و عملکردش بیاندازیم. قبل از شروع این بحث باید بگوییم در هر جای این راهنما که از کلمه "منبع تغذیه" استفاده کردیم منظورمان همان پاور کامپیوتر است.

پاور کامپیوتر چیست؟

پاور کامپیوتر قطعه‌ای است که وظیفه برق‌رسانی به سایر قطعات کامپیوتر را دارد و بر همین اساس هم دارای یک سری کابل است که به محل مخصوص به خود روی قطعات مختلف کامپیوتر متصل می‌شوند. پاور کامپیوتر مثل منبع تغذیه سایر وسایل الکترونیکی، برق 220 ولت شهری را به برق قابل استفاده برای قطعات کامپیوتر با ولتاژ کمتر تبدیل می‌کند و لذا دارای یک مبدل ولتاژ داخل خود است. شکل بیرونی پاور کامپیوتر شبیه به مکعب‌مستطیلی است که دسته‌ای کابل از یک طرف آن بیرون آمده است. البته باید بگوییم وجود یا عدم وجود این کابل‌ها به ماژولار یا غیرماژولار بودن پاور بستگی دارد که بعدا راجع به آن صحبت خواهیم کرد.

پاور در قسمت بالایی یا پشتی خود نیز دارای فن است که گرمای تولید شده توسط این قطعه را از آن دور می‌کند. محل قرارگیری پاور در کامپیوترها یا در بالا یا پایین کیس کامپیوتر است ولی در هر حال به سقف یا کف کیس چسبیده است. روی بسیاری از پاورها کلید خاموش و روشن وجود دارد که با آن می‌شود جریان برق ورودی به پاور را قطع یا وصل کرد بدون آنکه نیازی باشد پاور را از پریز برق بکشید. بیشتر پاورهای کامپیوتر سوییچ‌دارند که سوییچ آنها یا به صورت دستی قابل تنظیم است و می‌توانید آن را مثلا روی 110 یا 220 ولت تنظیم کنید یا اینکه اتوماتیک است طوری که خود پاور با توجه به ولتاژ برق ورودی، آن را تنظیم می‌کند.

اندازه پاور کامپیوتر

پاور کامپیوتر دارای هشت استاندارد اندازه‌ای مختلف است ولی از بین این استانداردها دو استاندارد ATX و SFX بیشترین رواج را دارند. البته استاندارد TFX هم وجود دارد که فقط برای پاورهایی است که توان کمتری دارند و در مینی‌کیس‌ها از آنها استفاده می‌شود. پاورهایی که استاندارد اندازه‌ای آنها ATX است قابلیت نصب در کیس‌های ATX و Micro ATX را دارند و پاورهایی که استاندارد اندازه‌ای آنها SFX است را می‌توان در کیس‌های Micro ATX و Mini ITX نصب کرد. در زیر به طور اختصار به هر کدام از این استانداردهای اندازه‌ای خواهیم پرداخت.

پاور با استاندارد اندازه‌ای ATX

بیشتر پاورهای موجود در بازار دارای استاندارد اندازه‌ای ATX‌ هستند و از آنجا که بیشتر کیس‌های موجود در بازار نیز دارای استاندارد اندازه‌ای ATX یا Micro ATX هستند لذا نباید نگران جا گرفتن پاور داخل کیس باشید چون این اتفاق حتما می‌افتد! عرض پاور‌های ATX، 150 میلی‌متر و ارتفاع آنها 86 میلی‌متر است لیکن سه اندازه طول برای آنها متصور است که عبارتند از: طول 140 میلی‌متر برای پاورهای ATX 12V/BTX، طول 180 میلی‌متر برای پاورهای ATX بزرگ و طول 230 میلی‌متر برای پاورهای ATX -  EPS. در مورد طول پاورهای ATX نیز نباید نگران باشید چرا که طول آنها هر چقدر هم باشد باز هم مشکلی بوجود نمی‌آید و قابل نصب در کیس خواهند بود. در واقع هر چقدر طول پاور ATX بیشتر باشد پاور بزرگتر و همانطور که انتظار می‌رود قوی‌تر یا بهتر بگوییم قادر به تامین توان بیشتری خواهد بود.

پاور با استاندارد اندازه‌ای SFX

طول، عرض و ارتفاع پاورهای SFX به ترتیب 100، 125 و 63.5 میلی‌متر است که همانطور که می‌بینید کوچکتر از ابعاد پاورهای ATX است ولی اگر فکر می‌کنید پاورهای SFX به همین ترتیب هم توان کمتری دارند کاملا در اشتباهید! هر چند که این پاورها کوچتر از پاورهای ATX هستند ولی از لحاظ قدرت چیزی از آنها کم ندارند و حتی برخی از پاورهای SFX‌ دارای توان 800 وات هستند که آنها را برای گیمینگ نیز مناسب می‌کند. البته آنطور که گفته می‌شود قیمت پاورهای SFX معمولا از پاورهای ATX بیشتر است و فقط تنها زمانی باید اقدام به خرید آنها کرد که به اندازه کوچکتر آنها نیاز باشد.

پاور با استاندارد اندازه‌ای TFX

عرض پاورهای TFX کوچکتر از پاورهای ATX و SFX است (85 میلی‌متر) و این به آن معناست که این پاورها تنها قابلیت نصب در مینی‌کیس‌ها یا همان کیس‌هایی با استاندارد اندازه‌ای Mini ITX‌ را دارند. ارتفاع این پاورها 64 میلی‌متر است که حتی 0.5 میلی‌متر هم از پاورهای SFX بزرگتر است و طول‌شان هم از یکی از استانداردهای اندازه‌ای ATX یعنی ATX 12V/BTX و همچنین پاورهای SFX بیشتر است (175 میلی‌متر). به هر حال آن عاملی که تعیین می‌کند پاور داخل کیس جا می‌گیرد یا نه عرض آن است که در پاورهای TFX‌ به شکل قابل توجهی از پاورهای ATX و SFX کوچکتر است. گفته می‌شود حداکثر توان یک پاور TFX می‌تواند 400 وات باشد که آن را برای استفاده‌های روزمره مناسب می‌کند ولی برای استفاده‌های حرفه‌ای‌تر مثل گیمینگ این مقدار توان کافی نیست.

قدرت پاور کامپیوتر

با واحد وات سنجیده می‌شود و به حداکثر توانی گفته می‌شود که پاور قادر است برای قطعات کامپیوتر تامین کند. مثلا اگر روی پاور کامپیوتری نوشته شده باشد 450 وات به این معناست که آن پاور می‌تواند تا 450 وات توان به قطعات کامپیوتر برساند. اگر توان مورد نیاز قطعات کامپیوتر همین مقدار یا کمتر از آن باشد مشکلی پیش نمی‌آید ولی اگر بیشتر از این مقدار باشد یا بهتر است بگوییم بیشتر از این مقدار شود ولتاژ افت خواهد کرد. در چنین مواقعی دو اتفاق ممکن است بیافتد. 

اتفاق اول آن است که خود پاور برای مدت زمانی خاموش می‌شود و به روشی ایمن چک می‌کند که آیا توان مورد نیاز برای قطعات کامپیوتر به زیر مقدار حداکثر رسیده است یا نه؛ اگر چنین شود پاور دوباره روشن می‌شود. در این حالت آسیبی به قطعات کامپیوتر وارد نمی‌شود. اتفاق دوم آن است که پاور همچنان روشن می‌ماند ولی ولتاژ ورودی به قطعات کامپیوتر، مرتب دچار افت و خیز می‌شود که می‌تواند آسیب‌های جدی به آنها وارد کند. بنابراین برای جلوگیری از آسیب رسیدن به قطعات کامپیوتر، انتخاب پاوری که بتواند برق یا همان توان مورد نیاز قطعات کامپیوتر را تامین کند یا به عبارت دیگر، توانش بالاتر از توان مورد نیاز قطعات کامپیوتر باشد اهمیت زیادی دارد.

محاسبه توان پاور

سوالی که برای بیشتر کاربران هنگام خرید پاور کامپیوتر یا همان پاور سیستم مطرح است آن است که پاور چه توانی باید داشته باشد تا بتواند برق موردنیاز تمام قطعات کامپیوتر را تامین کند و به مشکلاتی که در بالا ذکر شد برنخورد؟ یک روش برای آن که توان مورد نیاز پاور را محاسبه کنید آن است که به صفحه مشخصات تک تک قطعات کامپیوترتان در وبسایت‌های فروشگاهی یا سایت سازنده‌اش مراجعه کرده و در آنجا ببینید هر قطعه‌ای به چه مقدار توان نیاز دارد. سپس این توان‌ها را با یکدیگر جمع زده و برای احتیاط پاوری خریداری کنید که توانش 50 وات از حاصل جمع توان موردنیاز قطعات کامپیوترتان بیشتر باشد.

روشی که در بالا ذکر شد زحمت زیادی دارد به اضافه اینکه ممکن است هر کسی نتواند به صفحه مشخصات قطعات مختلف کامپیوترش دسترسی پیدا کند اما یک روش ساده‌تر هم وجود دارد و آن هم مراجعه به صفحه محاسبه توان پاور کامپیوتر در وبسایت شرکت‌های سازنده پاور است. در این صفحات از شما خواسته می‌شود که قطعات مختلف کامپیوترتان را مشخص کنید. مثلا باید مشخص کنید پردازنده اصلی و کارت گرافیک‌تان از چه نوع و برندی است و همچنین چه مقدار حافظه رم و ذخیره‌سازی و از چه نوعی دارید. خوشبختانه برای هر کدام از قطعات کامپیوتر، لیستی در اختیار شما قرار می‌گیرد که می‌توانید از بین آنها قطعه مورد نظرتان را انتخاب کنید یعنی اصلا لازم نیست در مورد مشخصات فنی یا مقدار توان مصرفی هر قطعه بدانید؛ همین که نوعش را بدانید کافی است. بعد از اینکه تمام قطعات را انتخاب کردید کافی است فقط روی دکمه "محاسبه" کلیک کنید تا توان مورد نیاز پاور برای برق‌رسانی به قطعاتی که مشخص کرده‌اید به شما اعلام شود. 

نکته‌ای که باید به آن توجه کنید این است که چه توان مورد نیاز پاور را به صورت دستی محاسبه کنید و چه از طریق محاسبه‌گرهای توان پاور، بهتر است پاوری خریداری کنید که توان آن حداقل 50 وات بیشتر از توان محاسبه‌شده، باشد. این کار به دو دلیل توصیه می‌شود. اول اینکه به هر حال ممکن است در محاسبه توان پاور، اشتباه رخ داده باشد یا مشخصات قطعه‌ای که انتخاب کرده‌اید صد در صد با مشخصات قطعه متناظرش در کامپیوتر شما یکی نباشد. انتخاب پاوری با 50 وات توان بیشتر از توان محاسبه شده، اثر اشتباهات احتمالی در محاسبه توان پاور و همچنین عدم همخوانی کامل بین قطعات انتخاب شده و قطعات کامپیوتر شما را از بین برده و خیال‌تان را از هر جهت راحت خواهد کرد. دلیل دوم آن است که اگر توان پاور دقیقا با توان مصرفی قطعات کامپیوتر یکی باشد که البته معمولا هم این اتفاق نمی‌افتد در این صورت فشار زیادی به پاور وارد شده و نه تنها در کارکرد آن اختلال ایجاد خواهد کرد بلکه از عمر مفید آن هم خواهد کاست.

مقدار توان لازم پاور برای کاربری‌های مختلف

چیزی نیست که بتوان آن را دقیق محاسبه کرد چرا که تا حد زیادی به قطعات به کار رفته در کامپیوتر بستگی دارد ولی به طور کلی گفته می‌شود برای کاربری‌های عمومی که شامل استفاده‌هایی همچون وبگردی، دیدن فیلم و عکس، کار با نرم‌افزارهای آفیس و از این قبیل می‌شود نیازی به سخت‌افزار قوی نیست و کامپیوتری که سخت‌افزار قوی نداشته باشد نیازی هم به پاور قدرتمند ندارد. برای چنین کامپیوترهایی پاوری با توان 300 تا 400 وات هم کافی است. 

اما اگر کاربری شما از کامپیوتر، گیمینگ یا اجرای برنامه‌های سنگین گرافیکی و مهندسی است در این صورت کامپیوترتان باید حداقل دارای پردازنده اصلی و کارت گرافیک قوی باشد و همین طور که می‌دانید این دو قطعه و به خصوص کارت گرافیک اگر قوی باشند مصرف بیشتری هم دارند و لذا به پاوری با توان بیشتر نیاز است. پاوری که توان آن بین 700 تا 800 وات باشد برای چنین کاربری‌هایی مناسب است. البته این هم تا حد زیادی به قدرت سخت‌افزاری کامپیوتر شما برمی‌گردد و بعضی مواقع شاید مثلا پاور 600 یا 650 واتی هم برایتان کافی باشد.

کابل‌های مختلف پاور

هر پاوری دارای دسته‌ای از کابل‌هاست که هر کدام به یکی از قطعات کامپیوتر متصل می‌شود. به این کابل‌ها بعضا "سیم پاور کامپیوتر" هم گفته می‌شود که اشتباه است چرا که سیم پاور کامپیوتر همان سیمی است که پاور را به برق شهری متصل می‌کند و یک طرفش به خود پاور و طرف دیگرش به پریز برق متصل می‌شود لذا بهتر است به آن سیم‌ها یا همان کابل‌هایی که پاور را به قطعات داخلی کامپیوتر متصل می‌کنند کابل پاور کامپیوتر گفته شود. اما پاور چه کابل‌هایی دارد و هر کدام به چه قطعه‌ای متصل می‌شود؟ در زیر بیشتر به این موضوع خواهیم پرداخت ولی قبل از آن باید معنای دو کلمه را برایتان شرح دهیم تا احیانا در فهم توضیحاتی که در ادامه خواهیم داد به مشکل برنخورید. این دو کلمه عبارتند از پین و کانکتور.

انتهای بیشتر کابل‌های پاور تعدادی سوراخ کوچک به صورت جفتی قرار گرفته که به هر کدام از آنها پین گفته می‌شود. از طرف دیگر اگر دقت کنید روی مادربورد یا قطعات دیگر کامپیوتر که به پاور متصل می‌شوند محل‌هایی وجود دارند که بسیار شبیه به انتهای کابل‌های پاورند یعنی دارای یک سری سوراخ‌های جفتی‌اند. به این محل‌ها "کانکتور" (به معنای اتصال‌دهنده) و به هر کدام از سوراخ‌هایی که در آنها وجود دارد هم پین گفته می‌شود. پس "پین" به دو معنا به کار می‌رود؛ یکی سوراخ‌های انتهای کابل‌های پاور و دیگری سوراخ‌های موجود در کانکتورها. سوراخ‌های موجود در کانکتورها دارای برآمدگی‌های سوزنی‌شکل و سوراخ‌های موجود در انتهای کابل‌های پاور نیز حالت مادگی دارند تا به راحتی در یکدیگر جفت شوند. 

کابل 24 پین ATX (P1)

کابل اصلی پاور است که آن را به مادربورد متصل می‌کند. خوشبختانه توان برخی از بخش‌های کامپیوتر مثل حافظه رم، پورت‌های USB، فن‌ها و حتی شیارهای PCI-E از طریق مادربورد تامین می‌شود و نیازی نیست که پاور مستقیما به آنها متصل شود. در واقع همان کابل 24 پین که به مادربورد متصل می‌شود نه تنها توان مورد نیاز خود مادربورد بلکه توان موردنیاز این قطعات را نیز تامین می‌کند. این باعث می‌شود از تعداد کابل‌های مورد نیاز و متعاقبا تجمع آنها در کیس کاسته شود و گردش هوا که برای خنک‌سازی قطعات کامپیوتر لازم است آسان‌تر اتفاق بیافتد.

در اینجا باید بگوییم برخی از پاورها با توان پایین‌تر به جای کابل 24 پین دارای کابل 20 پین هستند. این پاورها بیشتر مناسب مادربوردهای قدیمی‌تر یا رده‌پایینی هستند که دارای کانکتور 20 پینی‌اند اما اگر مادربورد شما کانکتور 24 پین هم داشت نگران نباشید چون می‌توانید با خرید یک تبدیل کابل 20 پین به 24 پین مشکل‌تان را حل کنید. این تبدیل در واقع همان توانی را که پاور به 20 پین می‌دهد بین 24 پین تقسیم می‌کند. تنها چیزی که باید به آن توجه داشته باشید آن است که با این کار قرار نیست توان پاور افزایش پیدا کند بلکه فقط توان آن بین 24 پین پخش می‌شود.

اگر خلاف آنچه در بالا گفتیم اتفاق بیافتد چه؟ به عبارت دیگر اگر پاور با کابل 24 پینی داشته باشید ولی مادربوردتان 20 پینی باشد آیا امکان اتصال آنها به هم وجود دارد؟ جواب قطعا بله است. بد نیست بدانید در پاورهایی با کابل 24 پین، 20 پین به یکدیگر متصلند و چهار پین باقی‌مانده از آنها جدا. این برای آن است که بتوانید پاور را هم به مادربوردهایی با کانکتور 20 پینی و هم مادربوردهایی با کانکتور 24 پینی وصل کنید. در واقع در مادربوردهایی که کانکتور 20 پینی دارند، آن چهار پین جدای کابل به حال خود رها می‌شوند و همان بخش 20 پینی کابل است که به مادربورد متصل می‌شود.

کابل پردازنده (کابل EPS)

همانطور که از اسمش پیداست این کابل، توان مورد نیاز پردازنده اصلی کامپیوتر را فراهم می‌کند و می‌تواند چهار پینی یا هشت پینی باشد. پاورهایی که کابل پردازنده آنها چهار پینی است معمولا پاورهایی با توان کمترند که برای تامین برق مادربوردهای رده‌پایین‌تر طراحی شده‌اند. این مادربوردها از پردازنده‌های ضعیف‌تر پشتیبانی می‌کنند و پردازنده‌های ضعیف‌تر نیز برای کارکرد خود به توان زیادی نیاز ندارند لذا یک کانکتور چهار پینی نیز برای تامین توان موردنیاز آنها کافی است. 

در مادربوردهایی که از پردازنده‌های قوی‌تر و به خصوص پردازنده‌هایی با قابلیت اورکلاک شدن پشتیبانی می‌کنند توان موردنیاز پردازنده بیشتر خواهد بود و لذا به کانکتوری با تعداد بیشتری پین نیاز است که در واقع همان کانکتور هشت پین باشد. در مورد اورکلاک باید بگوییم به زبان ساده استفاده از یک قطعه با قدرتی بیش از قدرت استاندارد آن است که البته در درازمدت باعث کاهش عمر قطعه می‌شود. وقتی قطعه‌ای اورکلاک می‌شود بدون شک به توان بیشتری هم برای کار کردن نیاز دارد و طبیعتا به تعداد پین‌های بیشتری که بتواند توان موردنیازش را از آنها تامین کند. 

بد نیست بدانید در بسیاری از پاورهایی که کابل پردازنده در آنها هشت پینی است انتهای کابل به دو قسمت چهار پینی تقسیم شده که هر کدام مستقل از دیگری است. این یعنی می‌توانید پاور را هم به کانکتورهای چهار پینی پردازنده در مادربوردهای رده‌پایین‌تر و هم کانکتورهای هشت پینی در مادربوردهای قدیمی‌تر متصل کنید. در واقع در مادربوردهای رده‌پایین‌تر فقط از چهار پین از کابل پردازنده استفاده می‌شود و چهار پین دیگر به حال خود رها می‌شوند.

کابل PCI-E

اگر یادتان باشد در بخش کابل ATX گفتیم توان مورد نیاز شیارهای PCI-E یا بهتر بگوییم کارت‌هایی که در این شیارها قرار می‌گیرند از طریق مادربورد و از همان توانی تامین می‌شود که مادربورد از کابل ATX می‌گیرد. پس اگر چنین است دیگر چه نیازی به کابل PCI-E‌ است؟ خب! در جواب باید بگوییم آنچه در بالا گفتیم یک استثنا هم دارد و آن کارت گرافیک است. کارت گرافیک مثل سایر کارت‌ها در شیار PCI-E قرار می‌گیرد (شیار PCI-E x16 که از بقیه شیارهای PCI-E بزرگتر است) و بخشی از توان موردنیاز خود را که حدود 75 وات است از طریق همان مادربورد تامین می‌کند اما توانی که کارت‌های گرافیک قدرتمند به آن نیاز دارند بعضی مواقع تا چند برابر بیشتر از این مقدار است که باید از جای دیگری که همان پاور باشد تامین شود.

به دلیل آنچه در بالا گفتیم در پاورها کابلی به نام کابل PCI-E نیز وجود دارد که توان مورد نیاز کارت گرافیک را تامین می‌کند. این کابل نه به مادربورد بلکه مستقیما به خود کارت گرافیک متصل می‌شود و دارای نوع شش پینی و هشت پینی است. کارت‌های گرافیکی که خیلی قوی باشند دارای کانکتور هشت پینی‌اند در حالی که در کارت‌های گرافیک نسبتا قوی که به توان خیلی زیادی نیاز ندارد این کانکتور، شش پینی است. به همین ترتیب کابل PCI-E نیز شش پینی یا هشت پینی است. در کابل‌های هشت پینی، شش پین به یکدیگر متصل بوده و دو پین دیگر از آنها جدا هستند که برای آن است که کابل قابلیت اتصال هم به کارت‌های گرافیک شش پینی و هم کارت‌های گرافیک هشت پینی را داشته باشد.

کابل SATA

کابل SATA کابلی است که توان مورد نیاز درایوهای HDD، درایوهای SSD و درایوهای نوری را فراهم می‌کند و از لحاظ ظاهری با کابل‌های پین‌دار متفاوت است. در واقع انتهای کابل‌های SATA چیزی به نام پین وجود ندارد بلکه بیشتر شبیه به شیاری است که به محل مخصوص به خود روی درایو وصل می‌شود و توان مورد نیاز آن را تامین می‌کند. بیشتر پاورها دارای شش کابل SATA هستند و این یعنی می‌توانند روی هم رفته توان موردنیاز شش درایو را تامین کنند فارغ از آنکه درایوها از چه نوعی باشند.

کابل Molex

برای تامین توان مورد نیاز درایوهای HDD و درایوهای نوری قدیمی‌تر و حتی کارت‌های گرافیک قدیمی مورد استفاده قرار می‌گرفت و این روزها دیگر در پاورهای جدید کاربردی ندارد و لحاظ هم نمی‌شود. انتهای کابل Molex سوراخی وجود ندارد بلکه چهار میله کوچک قرار گرفته‌اند که وارد محل مخصوص به خود در درایوها یا کارت‌های گرافیک قدیمی‌تر می‌شوند و توان مورد نیاز آنها را تامین می‌کنند. اگر احیانا می‌خواهید از درایوهای HDD یا نوری قدیمی‌تر در کامپیوترتان استفاده کنید به این کابل نیاز خواهید داشت اما از آنجا که پاورهای امروزی چنین کابلی ندارند باید یک تبدیل SATA به Molex تهیه کرده و از آن برای اتصال کابل SATA پاورتان به درایو قدیمی‌تان استفاده کنید.

کابل Mini Molex

این کابل هم مثل کابل Molex فقط در پاورهای قدیمی وجود دارد و از آن برای تامین توان مورد نیاز فلاپی درایو استفاده می‌شود. اگر با فلاپی درایو آشنایی ندارید باید بگوییم درایوهایی بودند که قابلیت خوانش اطلاعات از روی دیسک‌های 3.5 اینچی با حداکثر ظرفیت 1.44 مگابایت را داشتند. این درایوها دیگر منسوخ شده‌اند و لذا طبیعی هم هست که کابل مربوط به آنها نیز از پاورها حذف شده باشد. حتی محل اتصال فلاپی درایو به مادربورد مدتهاست از مادربوردها حذف شده و اگر بتوانید تبدیل کابل SATA به Mini Molex را هم پیدا کنید باز هم مشکل اتصال فلاپی درایو به مادربورد را خواهید داشت. اگر تعدادی فلاپی دیسک قدیمی دارید که می‌خواهید از محتویات‌شان استفاده کنید بهترین راهش آن است که یک فلاپی درایو سیار (اکسترنال) با پورت USB خریداری کرده و از آن استفاده کنید.

کابل 12VHPWR

فقط در پاورهای ATX نسخه 3.0 وجود دارد و در حال حاضر تنها برای تامین توان مورد نیاز کارت گرافیک فوق‌العاده قدرتمند GeForce RTX 4090‌ شرکت انویدیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کابل به جای چهار یا هشت پین دارای شانزده پین است که از دوازده تای آنها برای تامین توان کارت گرافیک مورد استفاده می‌شود و چهار تای دیگر در واقع یک راه ارتباطی هوشمند بین کارت گرافیک و پاورند که از طریق آنها کارت گرافیک در هر لحظه مشخص می‌کند که به چه مقدار توان نیاز دارد و به همان اندازه توان هم از پاور دریافت می‌کند. یک کابل 12VHPWR می‌تواند تا 600 وات توان را منتقل کند لیکن اینکه چه مقدار توان از پاور دریافت می‌کند به نوع و مدل پاور بستگی دارد و می‌تواند یکی از مقادیر 150، 300، 450 یا 600 وات هم باشد (در صفحه مشخصات پاور حتما به آن اشاره می‌شود). شایان ذکر است که کابل‌های 12VHPWR فعلا فقط به عنوان یک گزینه در پاورهای ماژولار مطرحند.

انواع پاور بر اساس ماژولار بودن

مقصود از ماژولار بودن پاور چیست؟ جواب بسیار ساده است! ماژولار بودن پاور در واقع به معنای انتخابی بودن کابل‌های آن است یعنی شما می‌توانید با توجه به نیازتان فقط کابل‌هایی که به آنها احتیاج دارید را تهیه کنید و سایر کابل‌ها را لحاظ نکنید. بدین ترتیب کابل‌هایی که به آنها نیاز ندارید خود به خود حذف شده و از تجمع کابل داخل کیس که باعث نوعی به هم ریختگی و مانع گردش هوا می‌شود جلوگیری خواهد شد. پاورها بر اساس ماژولار بودن‌شان به سه دسته ماژولار، نیمه‌ماژولار و غیرماژولار تقسیم می‌شوند که در زیر به طور مختصر راجع به هر کدام توضیح خواهیم داد.

پاورهای غیرماژولار

پاورهای غیرماژولار پاورهایی هستند که به صورت پیش‌فرض کابل‌های مورد نیاز در آنها لحاظ شده و کاربر هیچ گزینه‌ای برای انتخاب کابل‌ها ندارد. این پاورها دارای کابل 20 یا 24 پین ATX، کابل پردازنده، کابل‌های SATA و در بیشتر موارد کابل PCI-E هستند. مشکل اصلی پاورهای غیرماژولار به خصوص زمانی که در کیس‌های کوچکتر نصب می‌شوند تجمع کابل داخل کیس است. در واقع ممکن است شما از تمام کابل‌های SATA یا حتی کابل PCI-E مخصوص کارت گرافیک استفاده نکنید ولی این کابل‌ها به هر حال در پاورهای غیرماژولار وجود دارند و همانطور که گفته شد باعث نوعی به هم ریختگی داخل کیس و مانع گردش مناسب هوا می‌شوند مگر آنکه آنها را در یک گوشه از کیس جمع کرده و به جایی ببندید که آن هم چالش‌های خاص خود را دارد. البته این را هم باید بگوییم که قیمت پاورهای غیرماژولار به طور نسبی کمتر از پاورهای همتراز خود از بین پاورهای نیمه‌ماژولار و ماژولار است.

پاورهای نیمه‌ماژولار

در پاورهای نیمه‌ماژولار تا حدودی انتخاب به عهده خود کاربر گذاشته شده تا کابل‌های موردنیازش را خودش انتخاب کند. در این پاورها، کابل‌های اصلی یعنی کابل 20 یا 24 پین ATX و کابل پردازنده به صورت پیش‌فرض وجود دارند ولی سایر کابل‌ها را می‌توانید خودتان انتخاب کنید. مثلا اگر در کامپیوترتان کارت گرافیک نصب نمی‌کنید نیازی به کابل PCI-E هم ندارید و می‌توانید آن را حذف کنید. همچنین می‌توانید به تعداد درایوهایی که دارید کابل SATA نصب کنید نه بیشتر. مثلا اگر یک درایو HDD و یک درایو SSD دارید تنها به دو کابل SATA نیاز خواهید داشت. این در حالی است که پاورهای غیرماژولار به صورت پیش‌فرض شش کابل SATA دارند که در بیشتر موارد برخی از آنها بی‌استفاده می‌مانند و فقط باعث تجمع بیشتر کابل‌ها داخل کیس می‌شوند.

البته گفته می‌شود در برخی از پاورهای نیمه‌ماژولار مثلا دو یا سه کابل SATA‌ به صورت پیش‌فرض وجود دارد و دو یا سه کابل SATA را هم می‌توانید خودتان اضافه کنید که این هم به انتخاب سازنده پاور بستگی دارد و می‌تواند از مدلی به مدل دیگر متفاوت باشد. پاورهای نیمه‌ماژولار را می‌توان حد فاصلی بین پاورهای غیرماژولار و پاورهای ماژولار دانست که در آنها کابل‌های اصلی به صورت پیش‌فرض لحاظ شده‌اند و فقط کابل‌های انتخابی به عهده خود کاربر گذاشته شده‌اند. این مطلوب بسیاری از کاربران است چرا که از یک طرف کاربر را از نصب کابل‌های اصلی که در همه پاورها وجود دارند معاف می‌کند و از طرف دیگر، انتخاب را در مورد سایر کابل‌ها به عهده خود کاربر می‌گذارد. شایان ذکر است که قیمت پاورهای نیمه‌ماژولار چیزی مابین پاورهای غیرماژولار و ماژولار است.

پاورهای ماژولار

برای کاربران حرفه‌ای‌تر ساخته شده و در آن انتخاب تمام کابل‌ها به عهده خود کاربر است حتی کابل‌های اصلی یعنی کابل 20 یا 24 پین ATX‌ و کابل پردازنده. یکی از مزایای پاورهای ماژولار آن است که اگر احیانا نیازی به جابجایی آنها باشد (مثلا برای تعمیر پاور کامپیوتر) می‌توان به راحتی تمام کابل‌های پاور را از آن جدا و فقط خود پاور را جابجا کرد که قطعا آسان‌تر از زمانی است که تعدادی کابل به پاور وصل باشند و مجبور باشید آنها را هم همراه با پاور این طرف و آن طرف ببرید.

پاورهای ماژولار قیمت بیشتری در مقایسه با پاورهای نیمه‌ماژولار و غیرماژولار دارند و بیشتر به درد کاربرانی می‌خورند که می‌خواهند همه چیز در مورد پاور تحت کنترل‌شان باشد! مثلا در پاورهای نیمه‌ماژولار، طول و رنگ کابل‌های اصلی توسط کاربر انتخاب نمی‌شود ولی در پاورهای ماژولار دست کاربر در این مورد هم باز گذاشته شده تا کابلی با اندازه و رنگ انتخابی خودش تهیه کند. البته در مورد رنگ کابل شاید انتخاب‌های زیادی پیش روی کاربر نباشد ولی احتمال آنکه مثلا کاربر بتواند کابل‌های اصلی را با طول کمتری تهیه کند وجود دارد و همانطور که می‌دانید هر چقدر طول کابل کمتر باشد از پیچ خوردن کابل و به هم‌ریختگی کابل‌ها داخل کیس جلوگیری خواهد شد.

همچنین در حالی که در برخی از پاورهای نیمه‌ماژولار ممکن است یک یا چند کابل SATA به صورت پیش‌فرض‌ لحاظ شده باشد در پاورهای ماژولار این انتخاب نیز تماما به عهده کاربر گذاشته شده بنابراین اگر مثلا شما فقط یک درایو در کامپیوترتان دارید می‌توانید به یک کابل SATA‌ بسنده کنید و بدین ترتیب باز هم از تجمع کابل‌های داخل کیس بکاهید. ضمنا در پاورهای ماژولار و البته تعدادی از پاورهای نیمه‌ماژولار امکان نصب کابل 12VHPWR نیز وجود دارد که همانطور که قبلا گفتیم وظیفه‌اش تامین توان مورد نیاز کارت گرافیک فوق‌العاده قدرتمند GeForce RTX 4090 است. اگر کارت گرافیک شما همین است یا بعدا قصد نصب آن را دارید بهتر است به فکر خرید پاور ماژولار هم باشید یا اگر می‌خواهید پاور نیمه‌ماژولار بخرید از امکان نصب کابل مذکور در آن اطمینان حاصل کنید.

بازدهی پاور

بازدهی پاور در واقع عملکرد این قطعه در استفاده بهینه از جریان الکتریکی است. هر چقدر بازدهی پاور بیشتر باشد مقدار بیشتری از جریان الکتریکی دریافتی از پریز برق، استفاده شده و مقدار کمتری از آن به هدر می‌رود. برای روشن‌تر شدن موضوع به این مثال توجه کنید: فرض کنید پاوری 647 وات توان الکتریکی از پریز برق دریافت می‌کند ولی توان خود پاور 550 وات است. این یعنی این پاور می‌تواند از 647 وات توان مصرفی، 550 وات آن را در اختیار قطعات کامپیوتر قرار دهد. به عبارت دیگر، 93 وات از جریان الکتریکی به هدر رفته و 550 وات از آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر توان پاور 647 وات بود در این صورت بازدهی آن صد در صد می‌شد ولی حالا که توان پاور 550 وات است بازدهی آن 85 درصد است.

بد نیست بدانید حتی بازدهی بهترین پاورها نیز از 94 درصد فراتر نمی‌رود و بالاخره بخشی از جریان الکتریکی در این میان از بین می‌رود که کاملا طبیعی است. نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشید آن است که هر چند پاوری که بازدهی بالاتری دارد گران‌تر است ولی چنین پاوری بهترین استفاده را هم از جریان الکتریکی می‌کند یا به عبارت دیگر چون در یک بار الکتریکی مشخص، جریان الکتریکی را کمتر به هدر می‌دهد در مقایسه با پاورهای ارزان‌تر با بازدهی کمتر به جریان الکتریکی کمتری هم نیاز خواهد داشت و این یعنی در درازمدت مصرف برق آن نیز کمتر خواهد بود (پول کمتری باید برای قبض برق بپردازید!). 

اما سوالی که اینجا مطرح می‌شود آن است که آیا بازدهی پاور کامپیوتر بر اساس معیار خاصی سنجیده می‌شود؟ و اگر اینطور است چه معیاری؟ در جواب باید بگوییم بله! برای سنجش بازدهی پاور کامپیوتر استانداردی به نام 80 PLUS وجود دارد که در زیر به توضیح آن خواهیم پرداخت.

استاندارد 80 PLUS

استاندارد 80 PLUS نتیجه همکاری یک شرکت مستقل آمریکایی به نام EPRI‌ (سازمان تحقیقات پاورهای الکتریکی) و شرکتی آلمانی به نام Ecos Consulting در سال 2004 است. این دو شرکت پروتکلی را برای تست میزان بازدهی منبع تغذیه (پاور) داخلی تعریف کردند که نام آن را 80 PLUS‌ گذاشتند و از حدود سال 2006 مبنای بازدهی پاورهای کامپیوتر نیز قرار گرفت. پاوری که در بارهای الکتریکی 20%، 50% و 100% دارای بازدهی 80% باشد و همچنین ضریب توان آن در بار 100% به 0.9 یا بیشتر برسد موفق به گرفتن استاندارد 80 PLUS خواهد شد. اما در مورد خود این استاندارد باید بگوییم دارای درجات مختلفی است که با نام فلزات مختلف مشخص می‌شوند و به ترتیب زیرند:

• استاندارد 80 PLUS معمولی
• استاندارد 80 PLUS برنزی (Bronze)
• استاندارد 80 PLUS‌ نقره‌ای (Silver)
• استاندارد 80 PLUS‌ طلایی (Gold)
• استاندارد 80 PLUS پلاتین (Platinum)
• استاندارد 80 PLUS تیتانیوم (Titanium)

دقت داشته باشید که بازدهی پاور در استانداردهای مذکور به ترتیب از بالا به پایین بیشتر می‌شود. به عنوان مثال بازدهی پاوری با استاندارد 80 PLUS طلایی بیشتر از بازدهی پاوری با استاندارد 80 PLUS برنزی ولی کمتر از بازدهی پاورهایی با استاندارد تیتانیوم و پلاتین است. همچنین در نام این استانداردها ممکن است مستقیما همان پیشوند انگلیسی آن با حروف فارسی به کار برده شود مثلا به جای استاندارد 80 PLUS طلایی، گفته شود استاندارد 80 PLUS گولد و به همین ترتیب برای سایر استانداردهای 80 PLUS. در جدول زیر می‌توانید بازدهی هر کدام از استانداردهای مذکور را به شکل دقیق‌تری ببینید.

انواع کاربری و میزان بازدهی پاور

اگر کاربری شما از کامپیوتر در حد استفاده‌های روزمره یا اصطلاحا کاربری عمومی است و همچنین در طول روز وقت زیادی را به کار با کامپیوتر اختصاص نمی‌دهید در این صورت یک پاور 80 PLUS معمولی هم برایتان کافی است ولی اگر می‌خواهید مصرف برق پاور در درازمدت کمتر باشد یا بیشتر با کامپیوتر کار می‌کنید شاید بهتر باشد پاوری با استاندارد 80 PLUS برنزی یا نقره‌ای تهیه کنید. اگر کامپیوتر را برای گیمینگ یا اجرای برنامه‌های سنگین گرافیکی و مهندسی می‌خواهید و زمان زیادی را هم در روز صرف کار کردن با کامپیوتر می‌کنید در این صورت بهتر است از پاوری با استاندارد 80 PLUS طلایی استفاده کنید یا اگر می‌توانید هزینه بیشتری برای خرید پاور کامپیوتر پرداخت کنید پاورهایی با استاندارد 80 PLUS پلاتین و تیتانیوم انتخاب‌های بهتری برای شما خواهند بود. اینکه پاور دارای کدام یک از استانداردهای 80 PLUS است حتما روی جعبه پاور و برچسبی که روی بدنه پاور است ذکر می‌شود.

میزان صدای پاور

عملکرد قطعات داخلی پاور صدایی تولید نمی‌کند؛ تنها صدایی که از پاور تولید می‌شود صدای فن آن است که آن هم خیلی زیاد نیست. صدای فن یک پاور معمولی از 20 دسی‌بل تجاوز نمی‌کند و اگر می‌خواهید بدانید صدایی با بلندی 20 دسی‌بل عملا چقدر بلند است باید بگوییم 20 دسی‌بل صدایی است که از صحبت کردن درگوشی از فاصله 1.5 متری شنیده می‌شود. همانطور که می‌بینید این صدا اصلا اذیت‌کننده نیست به اضافه اینکه این حداکثر صدایی است که از فن یک پاور معمولی ایجاد می‌شود یعنی زمانی که بار پاور به صد در صد می‌رسد که آن هم خیلی کم اتفاق می‌افتد. بنابراین در سایر موارد صدای فن حتی از این میزان (20 دسی‌بل) نیز کمتر خواهد بود.

البته باید به یک نکته هم توجه کنید آن هم اینکه هر چقدر پاور کامپیوتر (پاور کیس) بازدهی بالاتری داشته باشد مقدار کمتری از انرژی الکتریکی در آن تبدیل به گرما می‌شود یا بهتر بگوییم گرمای کمتری تولید می‌کند لذا فن آن هم نیازی ندارد که با سرعت بالاتری بچرخد و در نتیجه صدای کمتری هم تولید خواهد کرد. در اینجا باید بگوییم سرعت فن در بیشتر پاورهای میان‌رده تا رده‌بالا توسط خود پاور قابل تنظیم است ولی در این میان پاورهایی هم هستند که در نام آنها یا روی جعبه‌شان یکی از کلمات Silent (به معنای خاموش) و Quiet (به معنای ساکت) آمده است. این پاورها قادرند سرعت چرخش فن خود را در بارهای الکتریکی پایین به حداقل ممکن برسانند طوری که حتی ممکن است هیچ صدایی از فن‌های آنها شنیده نشود و به همین دلیل هم هست که از کلمات فوق در نام آنها استفاده می‌شود.

ضمنا این را هم به یاد داشته باشید که هر چقدر اندازه پاور کوچکتر باشد اندازه فن آن نیز کوچکتر خواهد بود. این از دو جهت باعث تولید صدای بیشتر توسط فن می‌شود. اول اینکه کوچکتر بودن پاور باعث می‌شود هوا در آن کمتر جریان پیدا کند و لذا گرمای تولید شده توسط پاور نیز مشکل‌تر دفع خواهد شد و دوم اینکه فن‌های کوچک برای اینکه بتوانند همان عملکرد فن‌های بزرگتر را داشته باشند باید با سرعت بیشتری بچرخند که در نهایت باعث تولید صدای بیشتر توسط فن خواهد شد. البته پاورهای کوچکتر برای سیستم‌های رده‌پایین‌تر هم مورد استفاده قرار می‌گیرند که احتمال تولید گرما در آنها کمتر است اما مثلا پاورهایی با استاندارد اندازه‌ای SFX با اینکه کوچکتر از پاورهای ATX هستند ولی ممکن است در سیستم‌های میان‌رده تا رده‌بالا از آنها استفاده شود و آنچه در بالا گفتیم حداقل برای آنها و مخصوصا مدل‌های کوچکترشان صدق می‌کند.

علائم خرابی پاور کامپیوتر

پاوری که به قول معروف آخر عمرش باشد علائمی از خود بروز می‌دهد که البته بیشتر آنها با علائم خرابی دیگر قطعات کامپیوتر یکی است و لذا اگر چنین علائمی را دیدید نباید مستقیما سراغ پاور بروید ولی حداقل گوشه ذهن‌تان داشته باشید که ممکن است این علائم به دلیل خرابی پاور کامپیوترتان باشند. برخی از علائمی که نشان‌دهنده خرابی پاور کامپیوترند به ترتیب زیرند:

• بالا نیامدن (بوت نشدن) کامپیوتر
• ریستارت یا خاموش شدن کامپیوتر به صورت اتفاقی
• نمایش "صفحه آبی مرگ" به صورت اتفاقی
• شنیدن صداهای عجیب و غریبی مثل صدای وز وز یا کلیک از پشت کامپیوتر
• بلند شدن دود یا بوی سوختگی از پاور

در زیر به طور اختصار به هر کدام از موارد فوق خواهیم پرداخت.

بالا نیامدن (بوت نشدن) کامپیوتر

اگر کامپیوترتان اصلا روشن نمی‌شود یکی از دلایلش خرابی پاور کامپیوتر است. البته قبل از اینکه به این سرعت به خرابی پاور کامپیوترتان فکر کنید باید ببینید آیا تمام اتصالات داخلی پاور درستند یا به عبارت دیگر، همه آنها به جایی که باید وصل شوند، وصل شده‌اند یا خیر. همچنین باید از روشن بودن دکمه خاموش و روشن روی پاور اطمینان حاصل کنید و اینکه سیم پاور کامپیوتر هم کاملا وارد محل مخصوص خودش روی پاور شده و در جایش محکم است و البته طرف دیگر سیم هم در پریز برق است و مشکلی در آنجا نیز وجود ندارد. از دیگر نشانه‌های خرابی پاور کامپیوتر آن است که وقتی کامپیوتر را روشن می‌کنید خود کامپیوتر روشن نمی‌شود ولی فن‌های کیس شروع به کار می‌کنند. در این موارد ممکن است مشکلی در برق‌رسانی وجود داشته باشد.

ریستارت یا خاموش شدن کامپیوتر به صورت اتفاقی

اگر کامپیوترتان به صورت اتفاقی ریستارت یا خاموش (شات‌دان) می‌شود یکی از دلایلش می‌تواند خرابی یا مشکل پاور کامپیوتر باشد. اگر این اتفاق در بارهای پردازشی سنگین می‌افتد مثلا زمانی که در حال اجرای یک بازی یا برنامه گرافیکی یا مهندسی سنگین هستید در این صورت ممکن است پاور خراب نشده باشد بلکه توان آن از توان موردنیاز قطعات کامپیوتر کمتر است یا به عبارت دیگر، قادر به تامین توان تمام قطعات کامپیوتر نیست. همچنین اگر ریستارت یا خاموش شدن در حین بالا آمدن کامپیوتر (بوت شدن) اتفاق بیافتد این نیز می‌تواند یکی از علائم خرابی پاور کامپیوتر باشد.

نمایش صفحه آبی مرگ به صورت اتفاقی

صفحه آبی مرگ (Blue Screen of Death) همان صفحه آبی‌رنگی است که در صورت اختلال در عملکرد کامپیوتر ظاهر می‌شود و معمولا بعد از آن هم کامپیوتر ریستارت یا خاموش می‌شود یا حتی اگر نشود، توصیه شده که خود کاربر، کامپیوتر را خاموش کرده و به مشکل آن رسیدگی کند چون این صفحه تنها زمانی نشان داده می‌شود که مشکل کامپیوتر بسیار جدی است و حتی امکان آسیب رسیدن به سخت‌افزار آن نیز وجود دارد. صفحه آبی مرگ نه تنها در صورت خرابی پاور کامپیوتر بلکه در صورت بروز مشکل در سخت‌افزارهای دیگر کامپیوتر همچون حافظه رم، حافظه ذخیره‌سازی و حتی پردازنده اصلی و گرافیکی نیز می‌تواند رخ دهد.

شنیدن صداهای عجیب و غریبی مثل صدای وز وز یا کلیک از پشت کامپیوتر

اگر چنین صداهایی از پشت کامپیوترتان و در جای که پاور قرار گرفته می‌شنوید باید بگوییم پاور کامپیوترتان در حال مردن است! این یکی از مشکلاتی است که صد در صد نشان‌دهنده خرابی پاور کامپیوتر است و به قطعات دیگر ربطی ندارد. زمانی که کارکرد قطعات داخلی پاور دچار اختلال می‌شود این مشکل بروز می‌کند و بهترین راه حلش هم آن است که یا برای تعمیر پاور کامپیوترتان اقدام کنید یا پاور جدیدی برای آن بخرید.

بلند شدن دود یا بوی سوختگی از پاور

این مشکل پاور کامپیوتر حتی از شنیدن صداهای عجیب و غریب از پاور هم بدتر است و نشان می‌دهد که عنقریب است که پاورتان بسوزد. اگر دود از پاور کامپیوترتان بلند شد یا بوی سوختگی از آن شنیدید فورا کامپیوترتان را خاموش کنید چرا که در چنین شرایطی حتی ممکن است به قطعات دیگر کامپیوتر نیز آسیب وارد شود. بهترین روش برای حل این مشکل نیز تعمیر پاور کامپیوتر یا خرید پاور جدیدی برای کامپیوترتان است.

برخی از برندهای تولیدکننده پاور کامپیوتر

تعدادشان زیاد است و از 25 برند هم تجاوز می‌کند لیکن برخی از معروفترین آنها عبارتند از Green، Asus، Corsair، SeaSonic،‌ Cooler Master و SilverStone. البته برندهای دیگری همچون TSCO، Be Quiet، EVGA، Enermax، Raidmax، Gamemax و DeepCool نیز در بازار وجود دارند که از بین آنها برند TSCO به طور نسبی (لطفا به کلمه نسبی توجه کنید!) قیمت کمتری دارد؛ قابل توجه آن کاربرانی که با جستجوی عباراتی همچون "قیمت پاور کامپیوتر ارزان" در اینترنت به دنبال خرید پاور ارزان هستند. به هر حال شش برندی که در ابتدا معرفی کردیم معروفیت بیشتری نسبت به سایر برندها دارند. در زیر به طور اختصار به برخی از این برندها خواهیم پرداخت.

پاور گرین Green

گرین برندی داخلی است ولی به جرات می‌توانیم بگوییم گوی سبقت را از معروفترین برندهای خارجی نیز ربوده است طوری که اکنون پاور گرین برای بسیاری از کاربرانی که قصد خرید پاور کامپیوتر را دارند تبدیل به انتخاب اول شده است یا اگر بخواهیم به زبان خودمانی‌تر بگوییم از آن به عنوان "بهترین مارک پاور کامپیوتر" یاد می‌شود. برخی از دلایل محبوبیت پاورهای گرین بین کاربران ایرانی استفاده از آخرین فناوری‌های روز در این پاورها، برخورداری از استانداردهای مختلف، کیفیت و عملکرد مناسب آنها و در نهایت گارانتی معتبر است که از طرف خود شرکت تولیدکننده یعنی گرین ارائه می‌شود.

پاور ایسوس Asus 

ایسوس همانند دیگر قطعات کامپیوترش که نوع گیمینگ نیز دارند پاور گیمینگ نیز تولید کرده که با همان نام‌های شاخص TUF و ROG‌ شناخته می‌شوند. پاورهای ایسوس با نام شاخص TUF مناسب سیستم‌های گیمینگ اقتصادی و پاورهای این شرکت با نام شاخص ROG مخصوص سیستم‌های گیمینگ رده‌بالا بوده و معمولا هم کیفیت و توان بالایی دارند. توان پاورهای ROG ایسوس از 750 وات به بالاست و حتی این میزان در برخی از آنها به 1600 وات هم می‌رسد. این پاورها بعضا دارای نورپردازی مخصوص گیمینگ نیز بوده و معمولا هم ماژولار هستند.

Corsair پاور کرسیر

این برند را حداقل در بازار ایران، بیشتر با حافظه‌های رمش می‌شناسند ولی باید بگوییم در زمینه تولید پاور نیز فعالیت دارد و اتفاقا پاورهایش هم جزء پاورهای خوب بازار به شمار می‌آیند. پاورهای Corsair در پنج سری تولید شده‌اند که عبارتند از سری CX، سری RM، سری HX،‌ سری SF و سری AX. پاورهای سری CX برای سیستم‌های معمولی ساخته شده‌اند و دارای استاندارد 80 PLUS برنزی‌اند. پاورهای سری RM و HX در حد و حدود یکدیگرند و تفاوت آنها در این است که در پاورهای سری RM از استاندارد 80 PLUS‌ طلایی و در پاورهای سری HX از استاندارد 80 PLUS پلاتین استفاده شده یا بهتر بگوییم پاورهای HX بازدهی بیشتری نسبت به پاورهای RM دارند. 

بعد از پاورهای RM و HX پاورهای سری SF‌ قرار می‌گیرند که توان آنها به طور نسبی بیشتر است و از استاندارد 80 PLUS پلاتین در آنها استفاده شده و در آخر پاورهای AX هستند که آنطور که در وبسایت Corsair آمده برای کامپیوترهایی طراحی شده‌اند که در بیشتر مواقع تحت بارهای پردازشی سنگینی قرار می‌گیرند و از این رو به توان زیادی هم نیاز دارند. در پاورهای سری AX از استاندارد 80 PLUS تیتانیوم با بالاترین بازدهی استفاده شده و توان برخی از پاورهای این سری حتی به 1600 وات هم می‌رسد یعنی دو برابر بیشتر از آن چیزی که در گیمینگ معمولی به آن نیاز است! 

در اینجا باید به این نکته هم اشاره کنیم که تمام سری‌های پاور Corsair به غیر از سری CX دارای حالت Zero RPM (به معنای چرخش صفر) نیز هستند که به پاور اجازه می‌دهد در صورت سبک بودن بار الکتریکی و عدم نیاز به خنک‌سازی قطعات داخلی پاور، فن خود را خاموش کرده و بدین ترتیب صدای تولید شده توسط آن را به صفر برساند. آنطور که تعدادی از وبسایت‌های نقد و بررسی گفته‌اند در قسمت پشتی برخی از پاورهای Corsair، دکمه Zero RPM/Low RPM قرار دارد که کاربر به دلخواه می‌تواند آن را روی هر کدام از گزینه‌های مذکور قرار دهد. 

در مورد Zero RPM که در بالا توضیح دادیم اما در مورد Low RPM باید بگوییم حالتی است که در آن در صورت سبک بودن بار الکتریکی، فن پاور با کمترین سرعت ممکن می‌چرخد ولی کاملا خاموش نمی‌شود. این حالت بیشتر به درد کاربرانی می‌خورد که خنک‌سازی پاور کامپیوترشان و عمر بیشتر آن برایشان مهم‌تر از صدایی است که فن پاور تولید می‌کند. البته باید بگوییم در این حالت، مصرف پاور به دلیل همان چرخش کم فن، کمی بیشتر از حالت Zero RPM است ولی نه آنقدری که خیلی محسوس باشد.

پاور سیسونیک SeaSonic

برندی است که نه تنها برای کامپیوترهای خانگی، کامپیوترهای سرویس‌دهنده (سرور) و مصارفی همچون گیمینگ بلکه برای مصارف صنعتی نیز منبع تغذیه (پاور) تولید می‌کند. پاورهای SeaSonic در سری‌های مختلفی به بازار عرضه شده‌اند که معروفترین آنها برای مصارف معمول (غیرصنعتی) شامل سری‌های Prime و Focus می‌شود. این دو سری دارای استاندارد 80 PLUS طلایی یا بالاتر و همچنین انواع نیمه‌ماژولار و ماژولارند ولی نوع غیرماژولار ندارند بنابراین اگر به دنبال یک پاور معمولی با قیمت پایین‌تر هستید اساسا نباید سراغ آنها بروید! 

البته از بین دو سری مذکور، سری Focus به طور نسبی ارزان‌تر است چرا که توان این سری بین 550 تا 1000 وات بوده و در آن یا از استاندارد 80 PLUS‌ طلایی یا 80 PLUS‌ پلاتین استفاده شده در حالی که توان پاورهای سری Prime بین 650 تا 1600 وات است و در آنها از استانداردهای 80 PLUS طلایی، پلاتین یا تیانیوم استفاده شده است. فن پاور در هر دو این سری‌ها به صورت نرم‌افزاری قابل کنترل است و آن را می‌توان در حالت خاموش، ساکت و خنک‌کننده قرار داد که در حالت اول کلا فن پاور از چرخش می‌ایستد، در حالت دوم با حداقل سرعت می‌چرخد و در حالت سوم با سرعت بیشتری این کار را انجام می‌دهد تا بتواند قطعات داخلی پاور را خنک کند. همچنین باید بگوییم سری Prime دارای پاورهای Fanless‌ (بدون فن) نیز هست که در آنها از هیچ فنی استفاده نشده و طراحی بیرونی پاور است که تا حد زیادی باعث دفع گرما از آن می‌شود (دیواره‌های پاور بر خلاف پاورهای معمولی حالت مشبک دارند).

پاور کولر مستر Cooler Master

خوبی این برند آن است که پاورهایی بسیار ارزان‌قیمت نیز تولید کرده که حتی دارای استاندارد 80 PLUS هم نبوده و غیرماژولارند ضمن آنکه توان آنها زیر 500 وات است و لذا فقط به درد سیستم‌های رده‌پایین‌تر با کاربری عمومی می‌خورند بنابراین اگر کاربری شما از کامپیوتر در حد همان کاربری‌های عمومی است و نمی‌خواهید زیاد برای خرید پاور کامپیوتر هزینه کنید این پاورها می‌توانند به عنوان یکی از بهترین انتخاب‌های شما مطرح شوند. 

البته آنچه در بالا گفتیم این شبهه را برایتان ایجاد نکند که تمام پاورهای Cooler Master در همین حدند. برعکس! این برند پاورهای خود را در نزدیک به ده سری تولید کرده که از بین آنها سری M و سری MasterWatt Maker جزء بهترین‌ها هستند با توانی بالای هزار وات که در یک مدل از آنها حتی به 2 هزار وات هم رسیده و استفاده از استانداردهای 80 PLUS پلاتین یا تیتانیوم با بازدهی بالای 90 درصد. در واقع پاور‌های Cooler Master‌ طیف وسیعی دارند و شما هر نیازی که داشته باشید و بودجه‌تان برای خرید پاور کامپیوتر هر چقدر هم باشد بالاخره می‌توانید پاور دلخواه‌تان را از بین پاورهای Cooler Master‌ پیدا کنید.

پاور سیلور استون SilverStone

همانند Cooler Master برندی تایوانی است و نه تنها تولیدکننده پاور بلکه تولیدکننده اقلام دیگری همچون کیس، فن، درایوهای داخلی و خارجی (اکسترنال)، برخی از کارت‌های جانبی مثل کارت شبکه و همچنین انواع و اقسام کابل نیز هست. اما در مورد پاورهای SilverStone باید بگوییم تمام آنها دارای استاندارد 80 PLUS بوده و در بیش از شش سری مختلف تولید می‌شوند که از بین آنها دو سری Hela و Nightjar رده‌بالاترند. سری Hela دارای استاندارد 80 PLUS‌ پلاتین بوده و توانی بین 850 تا 2050 وات دارد و سری Nightjar دارای استاندارد 80 PLUS‌ پلاتین یا تیتانیوم است ولی توان آن از 700 وات تجاوز نمی‌کند.

البته بین سایر سری‌های پاور SilverStone مدل‌های قدرتمندی نیز وجود دارند (مثل مدل ST از سری Strider) اما در دو سری که در بالا به آنها اشاره کردیم تنها از استانداردهای 80 PLUS‌ پلاتین یا تیتانیوم استفاده می‌شود در حالی که سری‌های دیگر پاور SilverStone دارای مدل‌هایی هستند که استاندارد 80 PLUS‌ آنها پایین‌تر است و توان خروجی کمتری هم دارند. بد نیست بدانید حتی توان برخی از این مدل‌ها کمتر از 300 وات است و استاندارد آنها نیز 80 PLUS معمولی است که البته آنها را تبدیل به انتخابی مناسب برای افرادی می‌کند که می‌خواهند هزینه کمتری برای خرید پاور کامپیوتر بپردازند. به هر حال طیف پاورهای SilverStone‌ مثل پاورهای Cooler Master بسیار وسیع بوده و احتمال آنکه بتوانید پاور موردنظرتان را از بین آنها پیدا کنید زیاد است. در اینجا باید بگوییم انواعی از پاورهای SilverStone نیز مثل برخی از پاورهای برندهای دیگر، بدون فن بوده و لذا هیچ صدایی تولید نمی‌کنند (گرمای آنها از طریق دیواره مشبک پاور دفع می‌شود).

پاور ای وی جی ای EVGA

برند EVGA‌ حداقل در ایران بیشتر با کارت‌های گرافیکش شناخته می‌شود ولی این برند تولیدکننده اقلام دیگری همچون مادربورد، موس و کیبورد گیمینگ، سیستم‌های خنک‌کننده و البته پاور نیز هست. بر خلاف برخی دیگر از برندها که تمرکزشان را بر تولید پاور گذاشته و پاورهایشان را در سری‌های مختلف تولید کرده‌اند برند EVGA تنها دارای یک سری مشخص برای پاورهایش است که با نام شاخص SuperNova شناخته می‌شوند. در واقع باید بگوییم در نام بیشتر پاورهای EVGA این نام شاخص آمده و تنها تعداد اندکی از پاورهای رده‌پایین EVGA هستند که این نام را ندارند (پاورهایی با توان 400 تا 700 وات و استاندارد 80 PLUS‌ معمولی یا برنزی).

پاورهای EVGA‌ که در نامشان از نام شاخص SuperNova استفاده شده اساسا دارای مشخصات بهتری هستند. تعدادی از این پاورها دارای استاندارد 80 PLUS پلاتین و تیتانیوم بوده و یک مدل از آنها هم دارای توان 1600 واتی است ولی برخی از ابتکارهایی که در پاورهای دیگر برندها به کار رفته مثل بدون فن شدن پاور در پاورهای برند EVGA دیده نمی‌شود. حتی فن‌ها در برخی از پاورهای این برند که توان بالاتری دارند صدایی در حد 30 تا 35 دسی‌بل تولید می‌کنند که تا حدودی از فن پاورهای دیگر برندها بیشتر است.

بهترین پاور کامپیوتر کدام است؟

حقیقت این است که مثل دیگر قطعات کامپیوتر که هیچ بهتر و بدتری برای آنها مطرح نیست برای پاور نیز به همین شکل است یعنی هیچ پاوری را نمی‌توان به عنوان بهترین پاور کامپیوتر معرفی کرد. در واقع این نوع کاربری شما و بودجه‌تان برای خرید پاور کامپیوتر است که مشخص می‌کند بهترین پاور کامپیوتر برای شما کدام پاور است. اگر کاربری‌تان از کامپیوتر در حد استفاده‌های روزمره است به کامپیوتری قوی نیاز ندارید و کامپیوتری هم که قوی نباشد به پاور قدرتمندی نیاز ندارد لذا پاوری با توان 400 تا 450 وات نیز برای چنین کامپیوتری کافی خواهد بود. طرف خوب قضیه برای کسانی که چنین پاورهایی می‌خرند آن است که قیمت این پاورها به طور قطع کمتر از پاورهایی با توان 800 یا 1000 وات به بالاست و شاید تعجب کنید ولی این تفاوت قیمت در بعضی مواقع ممکن است به چندین برابر هم برسد.

از کاربری عمومی که بگذریم باید بگوییم اگر کامپیوتر را برای گیمینگ یا اجرای برنامه‌های سنگین گرافیکی و مهندسی می‌خواهید بدون شک به کامپیوتری قوی با کارت گرافیک جداگانه نیاز دارید. چنین کامپیوتری مصرف برق بالاتری هم خواهد داشت و لذا باید به فکر خرید پاور کامپیوتر با توان بالاتر برای آن باشید. معمولا پاوری که توان آن بین 700 تا 800 وات باشد برای مصارف گیمینگ و همچنین طراحی و مهندسی کافی خواهد بود ولی این هم تا حد زیادی به این بستگی دارد که تا چه اندازه کامپیوترتان قوی باشد مثلا اگر کامپیوترتان دارای یکی از پردازنده‌های نسل سیزده اینتل باشد و به جای یک کارت گرافیک دو کارت گرافیک داشته باشد یا کارت گرافیکش بسیار قدرتمند باشد در این صورت شاید به پاوری با توان بالاتر نیاز داشته باشید.

میزان بازدهی پاور و امکانات دیگر آن از جمله بی‌صدا یا کم‌صدا بودن فن پاور نیز برای برخی از کاربران مهم است. میزان بازدهی پاور در پاورهای گران‌تر، بیشتر است لذا این پاورها در درازمدت مصرف برق کمتری دارند که خود را زمانی بیشتر نشان خواهد داد که استفاده مستمر از کامپیوتر، بیشتر باشد یعنی اگر زیاد با کامپیوتر کار می‌کنید آن وقت بازدهی بیشتر پاور و مصرف کمتر آن مشخص‌تر خواهد شد. پاورهایی که دارای امکانات مختلفی از جمله امکان تعیین سرعت چرخش فن پاور هستند، پاورهای بدون فن و پاورهای ماژولار به طور نسبی گران‌ترند و اگر بودجه کمتری برای خرید پاور کامپیوتر دارید می‌توانید از این موارد صرف نظر کنید چرا که بودن یا نبودن‌شان آنقدرها بر عملکرد کامپیوتر تاثیر نمی‌گذارد و تا حد زیادی مربوط به خود پاور می‌شود.

قیمت پاور کامپیوتر

قیمت پاور کامپیوتر تا حد زیادی تابعی است از قدرت پاور (توان خروجی آن)، بازدهی پاور (درجه استاندارد 80 PLUS)، ماژولار یا غیرماژولار بودن پاور و در نهایت امکانات و فناوری‌های مختلفی که در آن به کار رفته است. هر چقدر توان پاور بیشتر و درجه استاندارد 80 PLUS آن بالاتر باشد و همچنین از امکانات مختلفی همچون امکان تعیین چرخش سرعت فن پاور در آن استفاده شده باشد یا اصلا پاور بدون فن باشد، قیمت بیشتری هم خواهد داشت. همچنین ماژولار یا غیرماژولار بودن نیز در قیمت پاور کامپیوتر موثرند. قیمت پاورهای ماژولار به طور نسبی از پاورهای نیمه‌ماژولار و مخصوصا غیرماژولار بیشتر است.

در اینجا ذکر این نکته هم ضروری است که برای برخی از کاربران ممکن است این شبهه بوجود بیاید که قیمت پاور کامپیوتر به برند آن نیز بستگی دارد ولی باید بگوییم در عمل اینطور نیست و قیمت پاورهای مختلف از برندهای مختلف چیزی در حد و حدود یکدیگر است به شرط آنکه مشخصات و امکانات آنها نیز مشابه باشد. در واقع آنچه که بر قیمت پاور کامپیوتر تاثیر می‌گذارد نه برند آن بلکه مشخصات و امکانات آن است. به هر حال اگر می‌خواهید تصویری کلی از قیمت پاور کامپیوتر داشته باشید باید بگوییم این قیمت از حدود 15 دلار برای ارزان‌ترین پاورها با کمترین توان خروجی و امکانات شروع شده و به 500 دلار یا کمی بیشتر برای گران‌ترین پاورها با توان خروجی بالا و بیشترین امکانات ختم می‌شود.

نکات مهم قبل از خرید پاور کامپیوتر

مهم‌ترین چیزی که هنگام خرید پاور کامپیوتر باید به آن توجه کنید قدرت پاور یا همان میزان توان خروجی آن است. اگر احیانا توان پاور از مقدار توان لازم قطعات کامپیوترتان کمتر یا حتی مساوی با آن باشد به مشکل برخواهید خورد و احتمال آسیب دیدن قطعات کامپیوترتان هم وجود خواهد داشت. البته قبلا در این راهنما در بخش "محاسبه توان پاور" به تفصیل در مورد این موضوع صحبت کرده‌ایم و در اینجا فقط باید تاکید کنیم که هنگام خرید پاور کامپیوتر چک کردن این مورد از سایر موارد مهم‌تر است. 

بعد از توان، نوبت به بازدهی پاور می‌رسد که با همان استاندارد 80 PLUS سنجیده می‌شود. اگر می‌خواهید پاورتان بازدهی بیشتر و مصرف کمتری داشته باشد (در درازمدت) بهتر است سراغ استانداردهای بالاتر 80 PLUS بروید ولی این الزام نیست و اگر استانداردهای پایین‌تری را هم انتخاب کردید مشکلی برایتان پیش نخواهد آمد فقط مصرف برق‌تان آن هم در درازمدت بیشتر خواهد بود. به طور نسبی باید بگوییم پاوری با استاندارد 80 PLUS‌ طلایی هم از لحاظ قیمت و هم از لحاظ بازدهی مناسب است. با این حال اگر می‌توانید مبلغ بیشتری برای خرید پاور کامپیوتر بپردازید می‌توانید سراغ استانداردهای بالاتر 80 PLUS یعنی استانداردهای 80 PLUS پلاتین و تیتانیوم بروید.

در مورد سایر مشخصات پاور باید بگوییم کاملا انتخابی است و هیچ تاثیری در عملکرد کامپیوتر ندارد. مثلا اگر می‌خواهید پاورتان کم‌صدا باشد می‌توانید یک پاور بدون فن انتخاب کنید یا پاوری که سرعت چرخش فن آن قابل تنظیم باشد. همچنین اگر می‌خواهید از تعداد کابل‌های کمتری استفاده کرده و از به هم ریختگی داخل کیس‌تان جلوگیری کنید بهتر است سراغ پاورهای ماژولار یا نیمه‌ماژولار بروید که البته قیمت بیشتری هم در مقایسه با پاورهای غیرماژولار دارند. 

خرید پاور کامپیوتر

بهترین روش برای خرید پاور کامپیوتر مراجعه به وبسایت‌های فروشگاهی است که کارشان فروش قطعات کامپیوتر و لوازم جانبی آن است (مثل و‌بسایتی که در آن هستید). مزیت اصلی این وبسایت‌ها آن است که در آنها می‌توانید وارد صفحه مشخصات پاور یا کلا هر کالای دیگری شده و قبل از خرید از مشخصات فنی آن کاملا مطلع شوید. این قطعا به شما در خرید آگاهانه‌تر کمک خواهد کرد. همچنین وبسایت‌های مذکور خدماتی را به مشتریان خود ارائه می‌دهند که از جمله آنها می‌توان به پرداخت در محل، پرداخت اینترنتی و امکان عودت کالا در صورت معیوب بودن آن و بازپس‌گیری وجه پرداختی اشاره کرد. در پایان توجه شما را به جدول مشخصات کلی پاور کامپیوتر جلب می‌کنیم: