راهنمای خرید کارت گرافیک + برندهای معتبر آن

چه کارت گرافیکی برای من مناسب است؟! بیشتر کاربرانی که نیاز به کارت گرافیک دارند از یک طرف می‌خواهند کارت گرافیکی بخرند که پاسخگوی نیازهایشان باشد یا به قول گفتنی کارشان را راه بیاندازد و از طرف دیگر برای خرید آن زیاد هزینه نکنند. این که چه کارت گرافیکی برای شما مناسب است تا حد زیادی به کاربری شما برمی‌گردد. اگر کاربری‌تان از کامپیوتر در حد وبگردی، دیدن فیلم و عکس، باز کردن فایل‌های آفیس و کارهایی از این قبیل است اصلا به کارت گرافیک نیاز ندارید! دلیلش هم این است که پردازنده‌های امروزی دارای پردازنده‌ای گرافیکی روی تراشه خود هستند که از عهده پردازش‌های گرافیکی سبک که در کاربری‌های فوق وجود دارند برمی‌آید. 

صحبت بر سر زمانی است که پای پردازش‌های سنگین گرافیکی به میان می‌آید. این پردازش‌ها معمولا در بازی‌ها، در برنامه‌های گرافیکی سنگین که برای ویرایش عکس و فیلمند مثل ادوب فتوشاپ یا ادوب پرمیر یا در برنامه‌هایی که برای تبدیل الگوهای گرافیکی به مدل‌های سه‌بعدی‌اند (نرم‌افزارهای رندرینگ) اتفاق می‌افتند. قدرت پردازنده گرافیکی که روی تراشه پردازنده اصلی قرار گرفته (اصطلاحا پردازنده گرافیکی مجتمع) برای انجام این پردازش‌ها کافی نیست و لذا نیاز به یک پردازنده گرافیکی جداگانه با قدرت نسبتا بالاست تا از عهده این کار بر بیاید. این پردازنده در لپ تاپ‌ها به مادربرد لحیم شده و در کامپیوترهای رومیزی (دسکتاپ) روی کارت گرافیک قرار گرفته و از طریق شیار PCI-E x16 مادربرد با سایر بخش‌های کامپیوتر ارتباط برقرار می‌کند.

چه کاربرانی به کارت گرافیک نیاز دارند؟

از آنچه در بالا گفتیم مشخص شد که دو دسته از کاربران به کارت گرافیک جداگانه نیاز دارند؛ یکی گیمرها و دیگری طراحان. البته مهندسان را هم باید به این دو گروه اضافه کرد چون اجرای بسیاری از برنامه‌های سنگین مهندسی مثل اتوکد نه تنها به پردازنده اصلی قوی بلکه به پردازنده گرافیکی با قدرت بالا نیز نیاز دارد ولی در بسیاری دیگر از کاربری‌ها پردازش‌ها به قدری سنگین نیستند که نیاز به پردازنده گرافیکی جداگانه باشد و همان پردازنده گرافیکی که روی تراشه پردازنده اصلی قرار گرفته برای این کاربری‌ها نیز کافی خواهد بود. در زیر به کارت گرافیک مناسب برای هر کدام از کاربری‌های گیمینگ، طراحی و مهندسی خواهیم پرداخت.

کارت گرافیک مناسب گیمینگ

قبل از اینکه در مورد کارت گرافیک مناسب گیمینگ صحبت کنیم باید بگوییم سیستم‌های گیمینگ به سه دسته سیستم‌های گیمینگ اقتصادی، سیستم‌های گیمینگ میان‌رده تا رده‌بالا و سیستم‌های گیمینگ حرفه‌ای تقسیم می‌شوند و هر کدام از آنها نیز کارت گرافیک مخصوص به خود را می‌طلبد یا بهتر بگوییم قدرت کارت گرافیک برای هر کدام از این دسته‌ها متفاوت است. سیستم‌هایی که برای گیمینگ اقتصادی بسته شده‌اند (اسمبل شده‌اند) به کارت گرافیک خیلی قوی نیازی ندارند چرا که از آنها انتظار چندانی هم نمی‌رود. این سیستم‌ها برای کاربرانی مناسبند که از یک طرف می‌خواهند کمترین هزینه را برای خرید یک سیستم گیمینگ بپردازند و از طرف دیگر می‌خواهند جدیدترین بازی‌ها را حداقل با تنظیمات سنگین اجرا کنند.

کارت‌های گرافیک رده‌بالا از سری GTX GeForce مثل کارت گرافیک GTX 1660 یا GTX 1650 و همچنین کارت‌های گرافیک رده‌پایین از سری RTX GeForce مثل کارت‌های گرافیک RTX 3050 یا RTX 4050‌ برای گیمینگ اقتصادی مناسبند یعنی هم قادر به اجرای بازی‌های جدید با تنظیمات نسبتا سنگین در وضوح تصویری Full HD (نه بالاتر!) هستند و هم قیمت زیادی ندارند. سیستم‌هایی که برای گیمینگ میان‌رده مناسبند دارای پردازنده اصلی و کارت گرافیک قوی‌تری‌اند و می‌توانند بازی‌ها را با تنظیمات گرافیکی سنگین و با فریم ریت بالاتر یا به عبارت دیگر، روان‌تر اجرا کنند. کارت‌های گرافیک RTX 3060 ، RTX 3070 و RTX 4060 برای گیمینگ میان‌رده مناسبند اما اگر می‌خواهید یک سیستم گیمینگ رده‌بالا ببندید (اسمبل کنید) کارت‌های گرافیک RTX 3080، RTX 3090 و RTX 4070 انتخاب‌های بهتری برای شما خواهند بود.

کارت گرافیک ایکس اف ایکس XFX Radeon RX 580 GTS 8GB DDR5 مشاهده کالا

اما در مورد سیستم‌هایی که برای گیمینگ حرفه‌ای بسته شده‌اند باید بگوییم این سیستم‌ها دارای پردازنده اصلی و کارت گرافیک بسیار قدرتمندی هستند و قیمت گزافی هم دارند طوری که خریدشان برای بیشتر کاربران مقرون به صرفه نیست. این سیستم‌ها نه تنها می‌توانند جدیدترین بازی‌ها را با سنگین‌ترین تنظیمات گرافیکی و در وضوح‌های تصویری بالاتر مثل 2K یا 4K با فریم ریت‌های بالا اجرا کنند بلکه مناسب شرکت در بازی‌های گروهی و تورنومنت‌های آنلاین نیز هستند. از بین تمام کارت‌های گرافیک، در درجه اول کارت گرافیک RTX 4090 و پس از آن کارت گرافیک RTX 4080 مناسب گیمینگ حرفه‌ای‌اند اما این را هم به یاد داشته باشید که قیمت این کارت‌های گرافیک به تنهایی به اندازه یک لپ تاپ گیمینگ میان‌رده تا رده‌بالاست!

در مورد کارت‌های گرافیک Radeon

کارت‌های گرافیک GeForce ساخت شرکت انویدیا هستند اما علاوه بر این کارت‌ها، کارت‌های گرافیک Radeon نیز در بازار وجود دارند که سازنده آنها شرکت AMD است. در مورد عملکرد کارت‌های گرافیک شرکت انویدیا و AMD باید بگوییم هیچ کدام برتری فاحشی نسبت به دیگری ندارد و لذا می‌توانید کارت گرافیک موردنظرتان را از بین کارت‌های گرافیک Radeon شرکت AMD نیز انتخاب کنید. البته کارت‌های گرافیک Radeon معمولا مصرف برق بیشتری در مقایسه با کارت‌های گرافیک GeForce دارند ولی از طرف دیگر، قیمت آنها نیز به طور نسبی کمتر است.

اگر بخواهیم قدرت کارت‌های گرافیک Radeon را با کارت‌های گرافیک GeForce مقایسه کنیم باید بگوییم کارت گرافیک Radeon RX 7900 XTX قدرتی در حد کارت گرافیک GeForce RTX 4090 دارد و به درد گیمینگ حرفه‌ای می‌خورد. بعد از این کارت، دو کارت گرافیک Radeon RX 6900 XT و Radeon RX 6950 XT قرار می‌گیرند که قدرتی در حد کارت‌های گرافیک GeForce RTX 3090 و GeForce RTX 3080 دارند و برای سیستم‌های گیمینگ میان‌رده تا رده‌بالا مناسبند. در نهایت، کارت‌های گرافیک Radeon RX 5700 و Radeon RX 5600 XT قدرتی در حد کارت‌های گرافیک RTX 3050 و RTX 4050 دارند و بیشتر برای سیستم‌های گیمینگ اقتصادی مناسبند.

کارت گرافیک مناسب کارهای طراحی و مهندسی

در مباحث مربوط به کارت گرافیک وقتی صحبت از "طراحی" می‌شود منظور در واقع کار با برنامه‌های گرافیکی یا مهندسی است که شامل طراحی هم می‌شود ولی محدود به آن نیست. به هر حال این لغت چیزی است که باب شده و معمولا هم از آن استفاده می‌شود. اما اگر بخواهیم نگاه دقیق‌تری به برنامه‌های گرافیکی بیاندازیم باید بگوییم این برنامه‌ها اساسا به سه دسته تقسیم می‌شوند که عبارتند از:

• برنامه‌هایی که برای ویرایش تصاویر ثابتند مثل برنامه ادوب فتوشاپ یا برنامه‌های مشابه آن.
• برنامه‌هایی که برای ویرایش تصاویر متحرک یا همان ویدیو هستند مثل برنامه ادوب پرمیر یا کورِل درا.
• برنامه‌هایی که برای کار با مدل‌های سه‌بعدی‌اند و با آنها اصطلاحا می‌شود کار رندرگیری (انتقال الگوهای گرافیکی به مدل‌های سه‌بعدی)‌ را انجام داد مثل برنامه Blender یا 3DS Max.

برای کار با برنامه‌های گرافیکی که برای ویرایش تصاویر ثابتند از آنجا که حرکتی در این تصاویر وجود ندارد و همه چیز به یک تصویر ختم می‌شود نیازی به کارت گرافیک قوی نیست و حتی کارت گرافیکی از سری GTX  که بیش از چهار یا پنج سال از زمان ساختش نگذشته باشد نیز برای این کار کافی است اما اگر خیلی مصر هستید که کارت گرافیک‌تان قوی‌تر باشد می‌توانید سراغ کارت گرافیک RTX 3050 یا RTX 3060 هم بروید که البته باید بگوییم برای ویرایش تصاویر متحرک یا همان ویدیو هم بد نیستند. 

در واقع اگر با برنامه‌های گرافیکی مخصوص ویرایش ویدیو کار می‌کنید کارت‌های گرافیک مذکور می‌توانند نیازتان را تا حدودی برآورده کنند ولی بدون شک کارت‌های گرافیک RTX 3070، RTX 3080، RTX 3090 و البته RTX 4070 عملکرد بهتری در این زمینه دارند و از بین این چهار کارت گرافیک، کارت گرافیک RTX 3090 و RTX 4070 باز هم بهترند. از این کارت‌های گرافیک برای کار با مدل‌های سه‌بعدی نیز می‌توان استفاده کرد ولی اگر به قدرت پردازش فوق‌العاده‌ای نیاز دارید و مشکلی هم با پرداخت هزینه‌های گزاف برای خرید کارت گرافیک ندارید آن وقت می‌توانید سراغ کارت گرافیک RTX 4080 یا RTX 4090 هم بروید که دیگر بهترین عملکرد را در تمام زمینه‌های مذکور دارند. ضمنا باید بگوییم کارت‌های گرافیک Radeon که از لحاظ قدرت، متناظر با کارت‌های گرافیک فوقند برای کارهای طراحی نیز مناسبند.

کارت گرافیک ایسوس ASUS Dual GeForce RTX 3050 OC Edition 8Gمشاهده کالا

اما در مورد کارهای مهندسی باید بگوییم چون در نرم‌افزارهای مهندسی چیزی با عنوان ویرایش تصویر یا ویدیو وجود ندارد و هر آنچه که هست کار با مدل‌های سه‌بعدی است لذا برای کار با این نرم‌افزارها به کارت گرافیکی میان‌رده مثل کارت گرافیک RTX 3070 یا کارت گرافیکی رده‌بالا مثل RTX 3080 یا RTX 3090 یا مشابه آنها از بین کارت‌های گرافیک Radeon نیاز است. همچنین اگر توان پرداخت مبلغ بیشتری را برای خرید کارت گرافیک را دارید می‌توانید سراغ کارت‌های گرافیک RTX 4080، RTX 4090 هم بروید ولی معمولا قدرت این کارت‌ها برای انجام کارهای مهندسی خیلی بیش از حد انتظار است در حالی که قیمت‌شان سر به فلک می‌گذارد و لذا معمولا برای کار با نرم‌افزارهای مهندسی توصیه نمی‌شوند (بیشتر برای گیمینگ حرفه‌ای توصیه می‌شوند).

برخی از مشخصات کارت‌های گرافیک

اگر برای خرید کارت گرافیک به وبسایت‌های فروشگاهی مراجعه کرده و وارد صفحه مشخصات کارت گرافیک موردنظرتان شده باشید در آنجا یک سری مشخصات و اصطلاحات فنی را خواهید دید که اطلاع از آنها می‌تواند شما را در خریدی آگاهانه‌تر یاری دهد. در زیر به توضیح برخی از این مشخصات خواهیم پرداخت.

حافظه اختصاصی یا همان VRAM

حافظه اختصاصی کارت گرافیک همانطور که در نام خود نیز کلمه RAM را دارد مثل یک حافظه رم عمل می‌کند اما فرق این حافظه با حافظه رم کامپیوتر در آن است که روی کارت گرافیک قرار گرفته و لذا سرعت ارتباطش با پردازنده گرافیکی که آن هم روی کارت گرافیک قرار دارد به مراتب بیشتر از سرعت ارتباط پردازنده گرافیکی با حافظه رم کامپیوتر است. اطلاعاتی که پردازنده گرافیکی باید پردازش کند به جای آنکه در حافظه رم کامپیوتر قرار بگیرد در حافظه اختصاصی خود کارت گرافیک یا همان VRAM قرار می‌گیرد و از آنجا به پردازنده گرافیکی منتقل می‌شود و چون سرعت ارتباط حافظه VRAM با پردازنده گرافیکی بسیار بیشتر از سرعت ارتباط حافظه رم کامپیوتر با این پردازنده است اطلاعات سریعتر به پردازنده گرافیکی منتقل شده و سریعتر هم از آن دریافت می‌شود. نتیجه، عملکرد بهتر کارت گرافیک یا بهتر بگوییم سرعت بیشتر آن در انجام پردازش‌های گرافیکی خواهد بود.

طبق آنچه در بالا گفتیم وجود حافظه VRAM در کارت‌های گرافیک ضروری است و تقریبا هیچ کارت گرافیکی را نمی‌توانید پیدا کنید که حافظه VRAM نداشته باشد لیکن چیزی که در مورد حافظه VRAM مهم است یکی نوع و دیگری حجم آن است که در زیر به طور اختصار به این موارد خواهیم پرداخت.

نوع حافظه VRAM

حافظه VRAM به کار رفته در کارت‌های گرافیک امروزی یا از نوع GDDR5 است یا GDDR6. سرعت انتقال اطلاعات از حافظه VRAM به پردازنده گرافیکی در صورتی که نوع این حافظه GDDR5 باشد حدود 8 گیگابایت در ثانیه و در صورتی که نوع آن GDDR6 باشد دو برابر این مقدار یعنی 16 گیگابایت در ثانیه است. همانطور که انتظار می‌رود کارت‌های گرافیک رده‌پایین دارای حافظه VRAM از نوع GDDR5 و کارت‌های گرافیک میان‌رده تا رده‌بالا دارای حافظه VRAM از نوع GDDR6 هستند. 

در اینجا باید بگوییم هر کدام از انواع حافظه VRAM دارای یک نسخه X نیز هست که سرعتش در انتقال اطلاعات حدود پنجاه درصد از نوع معمولی خود بیشتر است. به عبارت دیگر، سرعت انتقال اطلاعات در حافظه رمی که نوع آن GDDR5X است 12 گیگابایت در ثانیه و در حافظه رمی که نوع آن GDDR6X است بین 20 تا 24 گیگابایت در ثانیه است. پس طبق آنچه در بالا گفتیم حافظه VRAM از نوع GDDR6X بیشترین سرعت را بین حافظه‌های VRAM دارد و پس از آن به ترتیب حافظه‌های رم GDDR6، GDDR5X و GDDR5 قرار می‌گیرند.

کارت گرافیک ایکس اف ایکس RX 6700 XT QICK 319 12Gمشاهده کالا

حجم حافظه VRAM

مشخص است که هر چقدر حجم حافظه VRAM بیشتر باشد بهتر است چرا که می‌تواند حجم بیشتری از اطلاعات را در خود جای دهد و لذا نیاز کمتری به کپی شدن اطلاعات از حافظه رم کامپیوتر به این حافظه وجود خواهد داشت که در نهایت به عملکرد سریعتر سیستم در پردازش اطلاعات گرافیکی خواهد انجامید. نکته‌ای که در اینجا باید به آن اشاره کنیم آن است که میزان حافظه VRAM در کارت‌های گرافیکی رده‌پایین مثل کارت گرافیک GeForce RTX 2050 و برخی از کارت‌های گرافیک قدیمی‌تر از سری GTX در حد 4 گیگابایت است که برای اجرای بازی‌های جدید مخصوصا اگر بخواهید آنها را با سنگین‌ترین تنظیمات گرافیکی اجرا کنید کم است.

مقدار حافظه VRAM در کارت‌های گرافیک میان‌رده مثل کارت گرافیک RTX 3060 یا RTX 3070 معمولا بین 8 تا 12 گیگابایت و در کارت‌های گرافیکی که کمی سطح بالاتر باشند مثل کارت گرافیک RTX 3080 به 16 گیگابایت هم می‌رسد اما در کارت‌های گرافیک رده‌بالا مثل RTX 3090 و RTX 4090 در حد 24 گیگابایت است که در حال حاضر بیشترین مقدار حافظه VRAM برای کارت گرافیک به شمار می‌رود. اگر کارت گرافیک را برای گیمینگ می‌خواهید کارت گرافیکی با 8 گیگابایت حافظه VRAM هم برایتان کافی خواهد بود ولی اگر می‌توانید هزینه بیشتری بپردازید قطعا کارت‌های گرافیک با حافظه VRAM‌، 12 تا 16 گیگابایتی بهترند.

پهنای باند حافظه VRAM

در وبسایت‌های فروشگاهی به آن "رابط باس" نیز گفته می‌شود و منظور از آن حجمی از اطلاعات به واحد بیت است که در آن واحد می‌تواند از حافظه VRAM به پردازنده گرافیکی یا بالعکس منتقل شود. دقت کنید که در اینجا خبری از ثانیه یا هر واحد دیگری از زمان نیست بلکه آنچه که اتفاق می‌افتد در آن واحد یا لحظه است. هر چقدر پهنای باند حافظه VRAM بالاتر باشد مقدار بیشتری اطلاعات را می‌تواند در آن واحد جابجا کند که در نهایت باعث افزایش سرعت ارتباط بین حافظه VRAM و پردازنده گرافیکی خواهد شد. 

همانطور که انتظار می‌رود پهنای باند حافظه VRAM در کارت‌های گرافیک رده‌بالاتر، بیشتر و در کارت‌های گرافیک رده‌پایین‌تر،کمتر است. به طور خاص باید بگوییم این پهنای باند در کارت‌های گرافیک رده‌پایین مثل کارت گرافیک RTX 2050 یا برخی از کارت‌های گرافیک GTX حدود 64 بیت است و در کارت گرافیک RTX 3050 به 128 بیت هم می‌رسد. اما اگر پا را یک قدم بالاتر بگذاریم و به کارت‌های گرافیک RTX 3060 و RTX 3070 برسیم پهنای باند حافظه VRAM به ترتیب به 192 و 256 بیت هم می‌رسد و در نهایت در کارت‌های گرافیک RTX 3080 و RTX 3090 مقدار آن به ترتیب 320 و 384 بیت است ولی در حال حاضر هیچ کارت گرافیکی را نمی‌توانید پیدا کنید که پهنای باند حافظه VRAM آن از 384 بیت بیشتر باشد؛ حتی پهنای باند حرفه‌ای‌ترین کارت‌های گرافیک مثل GeForce RTX 4090 یا Radeon RX 7900 XTX نیز از این مقدار فراتر نمی‌رود (شاید در آینده!).

نکته دیگری که در اینجا باید به آن اشاره کنیم آن است که در نام برخی از کارت‌های گرافیک RTX یا GTX ممکن است کلمه "Ti" را نیز ببینید که نشان‌دهنده آن است که پهنای باند کارت گرافیک نسبت به نسخه معمولی آن پنجاه درصد افزایش یافته است. مثلا کارت گرافیک RTX 3060 و RTX 3060 Ti را در نظر بگیرید. پهنای باند کارت گرافیک RTX 3060 حدود 192 بیت است و در کارت گرافیک RTX 3060 Ti طبق آنچه در بالا گفتیم پهنای باند باید حدود 256 بیت باشد که اتفاقا همین طور هم هست. در واقع پهنای باند کارت گرافیک RTX 3060 Ti چیزی در حد کارت گرافیک RTX 3070 است.

رابط اتصال یا Interface

در برخی از وبسایت‌های فروشگاهی از آن به عنوان "رابط" یاد شده یا مستقیما از کلمه انگلیسی آن یعنی Interface استفاده شده است. به هر حال مقصود از رابط اتصال بخشی از کارت گرافیک است که داخل شیار مربوط به خود روی مادربرد قرار می‌گیرد. این شیار برای بیشتر کارت‌های گرافیک امروزی همان شیار PCI-E x16 است که در تمام مادربردها به غیر از برخی از مادربردهایی که استاندارد اندازه‌ای‌شان Mini ITX است وجود دارد و حتی در بعضی از مادربردهای حرفه‌ای تعدادش به دو شیار هم می‌رسد (برای نصب دو کارت گرافیک). تعداد معدودی از کارت‌های گرافیک رده‌پایین یا قدیمی‌تر هم وجود دارند که در شیار PCI-E x8 که کوچکتر است نصب می‌شوند.

رابط اتصال کارت گرافیک و همچنین شیار PCI-E x16 روی مادربرد بر اساس نسخه‌شان شناخته می‌شوند. این نسخه هر چقدر بالاتر باشد سرعت رابط یا شیار نیز در انتقال اطلاعات بیشتر خواهد بود. تا به حال پنج نسخه از شیار PCI-E عرضه شده که عبارتند از نسخه‌های 1.0، 2.0، 3.0، 4.0 و 5.0. سرعت هر کدام از این نسخه‌ها دو برابر نسخه قبل از خود است و در حال حاضر بیشترین رواج را نسخه‌های 3.0 و 4.0 دارند. البته در مادربردها و کارت‌های گرافیک حرفه‌ای‌تر از نسخه 5.0 نیز استفاده شده است. اگر می‌خواهید دقیقا از سرعت هر کدام از نسخه‌های مذکور مطلع شوید باید بگوییم سرعت نسخه 3.0 حدود 16 گیگابایت در ثانیه، نسخه 4.0 حدود 32 گیگابایت در ثانیه و بالاخره نسخه 5.0 حدود 64 گیگابایت در ثانیه است. 

سازگاری رابط اتصال کارت گرافیک و شیار PCI-E مادربرد

قبل از صحبت در این مورد باید بگوییم بعضا از رابط اتصال کارت گرافیک با نام PCI-E نیز یاد می‌شود که آن را نباید با شیار PCI-E روی مادربرد اشتباه بگیرید. اما در مورد سازگاری رابط اتصال کارت گرافیک و شیار PCI-E مادربرد اصلا نگران نباشید چون هر نسخه از PCI-E با نسخه‌های قبل از خود سازگار است و تنها چیزی که باید به یاد داشته باشید آن است که سرعت همیشه روی نسخه پایین‌تر تنظیم می‌شود. مثلا اگر نسخه شیار PCI-E مادربرد 3.0 و نسخه PCI-E رابط اتصال کارت گرافیک 4.0 باشد یا بالعکس در این صورت سرعت روی نسخه 3.0 که همان 16 گیگابایت در ثانیه باشد تنظیم خواهد شد.

کارت گرافیک ایسوس DUAL GeForce RTX 3060 O12G مشاهده کالا

بنا بر آنچه در بالا گفتیم مثلا اگر مادربردی با شیار PCI-E 3.0 داشته باشید خرید کارت گرافیکی که نسخه رابط اتصال آن PCI-E 4.0 است هزینه کردن اضافی است چون در این صورت سرعت روی نسخه پایین‌تر که همان 3.0 باشد تنظیم می‌شود و نمی‌توان از سرعت بالاتر رابط اتصال کارت گرافیک بهره برد. در چنین مواردی یا بهتر است کارت گرافیکی بخرید که نسخه رابط اتصال آن PCI-E 3.0 است یا اینکه مادربردتان را هم عوض کنید و مادربردی بخرید که نسخه شیار PCI-E x16 آن 4.0 باشد.

وضوح تصویری (رزولوشن)

مشخصه‌ای است که معمولا آن را در مورد نمایشگرها به کار می‌برند ولی در مورد کارت‌های گرافیک هم بعضا از آن یاد می‌شود یا بهتر بگوییم حداکثر وضوح تصویری که کارت گرافیک از آن پشتیبانی می‌کند ذکر می‌شود. مثلا گفته می‌شود فلان کارت گرافیک حداکثر از وضوح تصویری 8K پشتیبانی می‌کند که به این معناست که از وضوح‌های تصویری پایین‌تر نیز پشتیبانی می‌کند. همچنین وضوح تصویری برای هر کدام از پورت‌ها ذکر می‌شود. به عنوان مثال ممکن است کارت گرافیکی در یکی از پورت‌هایش از وضوح تصویری 8K و در پورت دیگرش حداکثر از وضوح تصویری 4K پشتیبانی کند. به هر حال آنچه مسلم است آن است که بیشتر کارت‌های گرافیک امروزی از حداکثر وضوح تصویری 4K که ممکن است خیلی بیش از نیاز شما باشد پشتیبانی می‌کنند و لذا نیازی نیست از این بابت نگرانی به خود راه دهید.

پورت‌های کارت گرافیک

در قسمت پشتی کارت گرافیک دو یا چندین پورت قرار گرفته که امکان اتصال کارت گرافیک به نمایشگرهای خارجی را فراهم می‌آورند. این پورت‌ها می‌توانند یکی از پورت‌های DVI، DisplayPort و HDMI باشند که دو تای اولی برای انتقال تصویر و سومی برای انتقال صدا و تصویر به صورت همزمان است. وجود چندین پورت در کارت گرافیک امکان اتصال آن به چندین مانیتور یا نمایشگر خارجی را فراهم می‌آورد. در برخی از کارت‌های گرافیک قدیمی‌تر پورت VGA نیز وجود دارد که برای اتصال به مانیتورهای قدیمی‌تر است. به هر حال اگر هم پورتی در کارت گرافیک موردنظرتان وجود نداشت نباید زیاد نگران باشید چون این روزها مشکل نبود هر پورتی را می‌توان با انواع و اقسام تبدیل‌هایی که در بازار وجود دارد حل کرد.

توان مورد نیاز کارت گرافیک

نه تنها کارت گرافیک بلکه سایر قطعات کامپیوتر برای کار کردن‌شان به توان الکتریکی نیاز دارند که آن را از منبع تغذیه یا همان پاور تامین می‌کنند. توان مورد نیاز کارت گرافیک در صفحه مشخصات آن در وبسایت‌های فروشگاهی یا در سایت سازنده‌اش ذکر می‌شود. وقتی از توان موردنیاز کارت گرافیک‌تان مطلع شدید باید ببینید آیا پاور کامپیوترتان قادر به تامین آن هست یا خیر و این را هم نمی‌شود با تکیه بر اینکه توان پاور از توان موردنیاز کارت گرافیک بیشتر است متوجه شد چرا که پاور باید توان مورد نیاز قطعات دیگر را هم تامین کند و لذا ممکن است در تامین توان مورد نیاز کارت گرافیک به قول معروف کم بیاورد.

یک روش ساده برای اینکه مطمئن شوید پاور کامپیوترتان می‌تواند توان مورد نیاز کارت گرافیکی را که می‌خواهید بخرید تامین کند آن است که به توان پاور توجه کنید. اگر این توان دو تا دو و نیم برابر بیشتر از توان مورد نیاز کارت گرافیک بود آن وقت به احتمال قریب به یقین پاور از عهده این کار بر خواهد آمد مثلا اگر توان مورد نیاز کارت گرافیک‌تان 170 وات باشد دو و نیم برابر آن می‌شود 425 وات و لذا پاوری با توان 450 وات می‌تواند توان مورد نیاز این کارت گرافیک را تامین کند.

روش دیگر آن است که به صفحه محاسبه توان پاور در وبسایت‌های سازنده پاور کامپیوتر (مثل وبسایت شرکت گرین) مراجعه کرده و در آنجا نوع و مدل قطعات مختلف کامپیوترتان از جمله کارت گرافیکی که می‌خواهید بخرید را تعیین کرده و سپس روی دکمه "محاسبه" کلیک کنید تا مشخص شود به پاور با چه توانی نیاز دارید. به هر حال از هر کدام از روش‌های فوق که استفاده کنید اگر توان پاورتان برای تامین توان کارت گرافیک کافی نبود دو راه بیشتر ندارید: یا کارت گرافیک دیگری انتخاب کنید که به توان کمتری نیاز داشته باشد یا پاوری با توان بیشتر بخرید.

توجه به اندازه فیزیکی کارت گرافیک

یکی از مواردی است که معمولا به آن توجهی نمی‌شود و دلیلش هم به احتمال زیاد آن است که سابق بر این هر کارت گرافیکی که می‌خریدید داخل کیس جا می‌شد اما از زمانی که کارت‌های گرافیک قدرتمندتر شده‌اند اندازه آنها نیز بزرگتر شده و لذا دیگر هر کارت گرافیکی در هر کیسی جا نمی‌شود. برای اینکه به مشکل جا نشدن کارت گرافیک داخل کیس برنخورید قبل از خرید کارت گرافیک باید ابعاد آن را با ابعاد کیس‌تان تطبیق دهید. برای این کار دو روش وجود دارد؛ یکی اندازه‌گیری به صورت دستی و دیگری توجه به استانداردهای اندازه‌ای.

در روش اول ابتدا باید به صفحه مشخصات کارت گرافیک موردنظرتان در وبسایت‌های فروشگاهی یا در سایت سازنده‌اش مراجعه کرده و از ابعاد کارت گرافیک (به طور خاص طول آن) مطلع شوید. سپس درب کیس‌تان را باز کرده و از محلی که پورت‌ها در پشت کیس قرار گرفته‌اند تا قفسه نصب درایوها در جلوی کیس را اندازه بگیرید اگر این اندازه حداقل یک سانتی‌متر بزرگتر از طول کارت گرافیک بود آن وقت کارت گرافیک حتما در کیس جا می‌شود و مشکلی هم بوجود نخواهد آمد.

کارت گرافیک ایسوس ASUS TUF GAMING Radeon RX7900 XT O20Gمشاهده کالا

در روش دوم باید ببینید استاندارد اندازه‌ای کیس‌تان چیست. این استاندارد را می‌توانید در صفحه مشخصات کیس‌تان در وبسایت‌های فروشگاهی یا در سایت سازنده‌اش ببینید. اگر این استاندارد ATX باشد هر نوع کارت گرافیکی در کیس‌تان جا خواهد شد چرا که استاندارد ATX از لحاظ اندازه‌ای یکی از استانداردهای بزرگ به شمار می‌آید. اما اگر استاندارد اندازه‌ای کیس‌تان Micro ATX باشد آن وقت کارت‌های گرافیک دو فنه در آن جا می‌شوند ولی احتمال آنکه کارت‌های گرافیک سه فنه در آن جا نشوند وجود دارد لذا اگر خواستید کارت گرافیکی قوی با سه فن خریداری کنید باید قبل از آن حتما از جا شدن آن در کیس‌تان مطمئن شوید. اگر می‌بینید کارت گرافیک داخل کیس جا نمی‌شود تنها راهش این است که کیس بزرگتری خریداری کنید.

توجه به پین‌های اتصال‌دهنده (کانکتور) برق روی کارت گرافیک

با قدرتمندتر شدن کارت‌های گرافیک، توان مصرفی آنها نیز افزایش یافته و به همین ترتیب تعداد پین‌های کانکتور برق روی آنها نیز بیشتر شده است. البته اگر کارت گرافیک‌تان را مطابق با توان پاورتان انتخاب کرده باشید در بیشتر مواقع کانکتورهای آنها با یکدیگر همخوانی خواهند داشت ولی باز هم بد نیست در مورد این کانکتورها و همخوانی آنها با یکدیگر بدانید. برای اطلاع شما باید بگوییم کارت‌های گرافیک قدیمی دارای کانکتور برق 6 پینی، کارت‌های گرافیک رده‌پایین مثل کارت گرافیک RTX 3050 دارای کانکتور برق 8 پینی، کارت‌های گرافیک میان‌رده تا رده‌بالا مثل کارت‌های گرافیک RTX 3060 تا RTX 3090 دارای کانکتور برق 12 پینی و کارت‌های گرافیک حرفه‌ای مثل کارت گرافیک RTX 4090 دارای کانکتور برق 16 پینی‌اند.

هر چقدر تعداد پین‌ها افزایش پیدا کند همانطور که انتظار می‌رود کارت گرافیک قوی‌تر است و به توان بیشتری هم نیاز خواهد داشت. همچنین در برخی از کارت‌های گرافیک امکان وجود دو کانکتور به صورت ترکیبی نیز وجود دارد (مثلا یک کانکتور 6 پین و یک کانکتور 8 پین یا دو کانکتور 8 پین در کنار هم). به هر حال هر کانکتوری که روی کارت گرافیک باشد باید کابلی با همان تعداد پین در پاور وجود داشته باشد تا از آن طریق بتوان کارت گرافیک و پاور را به یکدیگر متصل کرد. البته تبدیل‌هایی هم برای این کار وجود دارند؛ مثلا اگر کانکتور کارت گرافیک شما 12 پینی باشد و پاورتان دارای دو کابل 8 پین باشد آن وقت می‌توانید با خرید یک تبدیل دو هشت پین به یک 12 پین، مشکل را حل کنید. قبل از خرید کارت گرافیک بهتر است به تعداد پین‌ها در کانکتورهای آن دقت داشته باشید و ببینید که آیا کابلی متناظر با آن در پاورتان وجود دارد یا خیر.

برندهای کارت گرافیک

بیش از بیست برند مختلف در زمینه تولید کارت گرافیک فعالیت دارند که از جمله معروف‌ترین آنها می‌توان به برندهای Nvidia، Asus، MSI، Gigabyte، eVGA، Sapphire، XFX، Zotac و Palit اشاره کرد. از بین این برندها چهار برند اول باز هم شناخته‌شده‌ترند که شاید یکی از دلایلش قدمت و تجربه بیشترشان در زمینه تولید کارت گرافیک باشد. البته باید بگوییم هر چند که این برندها شناخته‌شده‌ترند ولی قیمت کارت گرافیک از این برندها با کارت‌های گرافیک متناظرشان از برندهای دیگر تفاوت چندانی ندارد چرا که از سخت‌افزارها و فناوری‌های مشابهی در آنها استفاده شده است.

قیمت کارت گرافیک

قیمت کارت گرافیک بسته به نوع و مدلش می‌تواند متفاوت باشد. قیمت کارت‌های گرافیک GeForce GTX به دلیل قدیمی‌تر بودن‌شان کمتر است و این کارت‌ها حداقل برای گیمینگ اقتصادی و اجرای قابل قبول برنامه‌های گرافیکی سنگین مناسبند. در مقابل، کارت‌های گرافیک RTX GeForce جدیدتر بوده و از معماری و فناوری‌های جدیدتری نیز در آنها استفاده شده است لذا طبیعتا این کارت‌ها قیمت بیشتری هم دارند. البته کارت‌های گرافیک رده‌پایین از سری RTX قیمتی در حد کارت‌های رده‌بالای GTX دارند ولی کارت‌های گرافیک میان‌رده تا رده‌بالای این سری مثل کارت‌های RTX 3060 تا RTX 3090 قطعا قیمت بیشتری دارند که بعضی مواقع تا چندین برابر بیشتر از کارت‌های GTX است.

در نهایت، کارت‌‌های RTX از سری 40 نیز تا حد زیادی از لحاظ قیمتی شبیه به کارت‌های RTX از سری 30 هستند. البته باید بگوییم قیمت سه کارت RTX 3090، RTX 4080 و RTX 4090 بین 500 تا 1500 دلار گران‌تر از کارت‌های RTX دیگر از سری 30 و 40 است که رقم قابل‌توجهی است. در مورد کارت‌های گرافیک Radeon همانطور که قبلا هم گفتیم قیمت‌شان به طور نسبی از کارت‌های گرافیک GeForce همترازشان کمتر است ولی مصرف برق‌شان نیز بیشتر بوده که در درازمدت می‌تواند باعث افزایش مبلغ پرداختی برای برق مصرفی شود. اگر می‌خواهید تصویری کلی از قیمت کارت گرافیک داشته باشید باید بگوییم این قیمت از چیزی در حدود 20 دلار برای ارزان‌ترین کارت‌های گرافیک با کمترین قدرت شروع شده و به حدود 2500 دلار برای گران‌ترین و قوی‌ترین کارت‌های گرافیک ختم می‌شود.

سخن آخر

قبل از خرید کارت گرافیک به چهار نکته باید توجه داشته باشید. اول اینکه توان پاورتان برای تامین توان مورد نیاز کارت گرافیکی که می‌خواهید بخرید کافی باشد یا اگر نیست پاور جدیدی با توان بیشتر خریداری کنید؛ دوم اینکه پاور دارای کابل مناسب برای اتصال به کارت گرافیک باشد یا حداقل با خرید یک تبدیل بشود آن را به کارت گرافیک متصل کرد؛ سوم اینکه ابعاد کارت گرافیک به اندازه‌ای باشند که کارت، داخل کیس جا شود و بالاخره چهارم اینکه نسخه رابط اتصال کارت گرافیک ترجیحا با نسخه شیار PCI-E x16 مادربرد یکی باشد تا بتوان از حداکثر قدرت کارت گرافیک استفاده کرد. در مورد هر کدام از این موارد به طور کامل در طول این مقاله صحبت شده است (برای اطلاع بیشتر می‌توانید به بخش مربوط به آن در همین مقاله مراجعه کنید).