قطعات کامپیوتر

به مجموعه قطعاتی که داخل کیس کامپیوترقرار می‌گیرند و وجودشان برای بستن (اسمبل کردن) یک کامپیوتر رومیزی، ضروری است قطعات کامپیوتر گفته می‌شود. البته یک استثناء هم در اینجا وجود دارد و آن مانیتور است که خارج از کیس کامپیوتر قرار می‌گیرد ولی جزء قطعات یا لوازم کامپیوتر محسوب می‌شود چرا که وجودش در استفاده از کامپیوتر بسیار ضروری است و مثل قطعات مهمی همچون پردازنده یا حافظه رم اگر وجود نداشته باشد امکان استفاده از کامپیوتر هم وجود نخواهد داشت. هر چه باشد شما خروجی تمام کارهایتان را در نهایت باید روی صفحه نمایش مانیتور ببینید. 

با توجه به آنچه در بالا ذکر شد باید بگوییم قطعات کامپیوتر عبارتند از: مادربرد، پردازنده اصلی، کارت گرافیک، حافظه رم، حافظه ذخیره‌سازی (همان چیزی که از آن به عنوان حافظه داخلی یا درایو نیز یاد می‌شود)، منبع تغذیه یا همان پاور و بالاخره مانیتور. البته خود کیس را نیز بعضا جزء قطعات کامپیوتر به حساب می‌آورند چون بخشی است که سایر قطعات را در خود جای می‌دهد. فن‌ها نیز جزء قطعات و لوازم کامپیوتر محسوب می‌شوند اما اهمیت‌شان از قطعاتی که در بالا ذکر شد به ظاهر کمتر است اما لطفا به عبارت "به ظاهر" توجه کنید چرا که نبود فن‌ها باعث می‌شود عملا استفاده از کامپیوتر ممکن نباشد و حتی به قطعات داخلی آن آسیب برسد. اما بیایید نگاهی به هر کدام از قطعات مذکور داشته باشیم و ببینیم کارکرد هر کدام چیست. 

مادربرد

قطعه یا بهتر بگوییم کیت الکترونیکی است که سایر قطعات روی آن نصب می‌شوند و از طریق آن با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. همچنین تمام مادربردها بسته به نوع، مدل و کاربری‌شان دارای یک سری درگاه (پورت) هم هستند که امکان اتصال آنها به مانیتور، مودم و دیگر وسایل خارجی مثل درایوهای اکسترنال را فراهم می‌آورند. تقریبا تمام مادربردها (به غیر مادربردهای خیلی قدیمی) از وای‌فای و بلوتوث نیز پشتیبانی می‌کنند و هر چقدر مادربرد جدیدتر باشد نسخه بلوتوث و وای‌فای که از آن پشتیبانی می‌کند نیز بالاتر خواهد بود که به معنای ارتباط سریعتر و پایدارتر از طریق هر کدام از این پروتکل‌های بی‌سیم است. مادربرد بزرگترین قطعه کامپیوتر هم هست و بسته به اینکه چه سوکتی در آن به کار رفته باشد از یک سری پردازنده‌ها پشتیبانی می‌کند.  

سوکت مادربرد

سوکت مادربرد در واقع همان محلی است که پردازنده اصلی در آن نصب می‌شود و اگر به آن نگاه کنید شبیه به مربعی است که دارای یک سری پایه سوزنی‌شکل ریز داخل خود است. این پایه‌ها روی محل‌های مخصوصی روی پردازنده قرار می‌گیرند و تعدادشان بسته به نوع سوکت می‌تواند متفاوت باشد. گفتیم نوع سوکت! نوع سوکت تعیین‌کننده آن است که مادربرد از چه پردازنده‌هایی پشتیبانی می‌کند یا بهتر بگوییم چه پردازنده‌هایی قابلیت نصب در آن را دارند.  

سوکت‌ها انواع مختلفی دارند اما سوکت‌هایی که در حال حاضر بیشترین رواج را دارند عبارتند از سوکت LGA 1700، LGA 1200، LGA 1151، AM4 و AM5. سه سوکت اول برای پردازنده‌های شرکت اینتل و دو سوکت بعدی برای پردازنده‌های شرکت AMD هستند. این یعنی مثلا در مادربردی که سوکت آن LGA 1200 است نمی‌توان یک پردازنده AMD نصب کرد و به همین ترتیب در مادربردی هم که سوکت AM4 یا AM5 دارد نمی‌شود پردازنده‌های اینتل را نصب کرد.  

همچنین هر سوکتی با توجه به نوع پردازنده‌هایی که قابلیت نصب در آن را دارند از یک یا دو نوع حافظه رم پشتیبانی می‌کند به این معنا که در مادربردی که دارای چنین سوکتی است فقط از همان پردازنده‌ها و حافظه رمی که از آن پشتیبانی می‌کنند می‌شود استفاده کرد. به عبارت دیگر، پشتیبانی از نوع خاصی از حافظه رم به طور مستقیم یکی از ویژگی‌های پردازنده است اما معمولا در مورد سوکت‌ها هم به کار برده می‌شود تا مشخص شود مادربردی که دارای آن سوکت است از چه نوع حافظه رمی پشتیبانی می‌کند. برای دسترسی آسان‌تر شما، اطلاعات هر کدام از این سوکت‌ها را در جدول زیر آورده‌ایم.

شیارهای مادربرد برای نصب حافظه رم

شیارهای (اسلات‌های) حافظه رم از شیارهای دیگر مادربرد فاصله دارند و معمولا در نزدیکی پردازنده اصلی قرار می‌گیرند. تعداد شیارهای حافظه رم بستگی به اندازه خود مادربورد دارد. اگر اندازه مادربرد کوچکتر باشد احتمال آنکه در آن فقط دو شیار رم وجود داشته باشد هست لیکن تمام مادربردهایی که ابعاد آنها Micro ATX یا همان mATX است (بیشتر مادربردهای موجود در بازار) دارای چهار شیار حافظه رم هستند و این یعنی می‌توان در آنها چهار ماژول حافظه رم نصب کرد. مقدار حافظه رمی که در یک مادربرد می‌شود نصب کرد به پردازنده آن بستگی دارد. اگر پردازنده مثلا از حداکثر 64 گیگابایت حافظه رم پشتیبانی کند به آن معناست که در آن مادربرد حداکثر 64 گیگابایت حافظه رم می‌توان نصب کرد.

اگر به صفحه مشخصات مادربردها توجه کنید معمولا در قسمت حافظه رم با عبارت Dual Channel‌ مواجه خواهید شد. Dual Channel قابلیتی است که بر اساس آن دو ماژول حافظه رم در آن واحد می‌توانند با پردازنده ارتباط برقرار کنند که بدون شک باعث افزایش سرعت ارتباط آنها با پردازنده و تسریع عملکرد سیستم خواهد شد. البته برای استفاده از این قابلیت هم مادربرد و هم حافظه‌های رم باید از آن پشتیبانی کنند که خوشبختانه این روزها تقریبا تمام مادربردها و حافظه‌های رم به این شکل هستند. توجه داشته باشید برای اینکه از قابلیت Dual Channel استفاده کنید حتما باید دو ماژول حافظه رم در مادربردتان نصب کنید. مثلا اگر می‌خواهید 16 گیگابایت حافظه رم نصب کنید باید دو ماژول 8 گیگابایتی خریداری کنید که باز هم باید بگوییم خوشبختانه برخی از برندهای تولیدکننده حافظه رم، حافظه‌های رم خود را به صورت جفتی عرضه می‌کنند تا مشکلی از این بابت نباشد.

بد نیست بدانید در بسیاری از مادربردها دو شیار حافظه رم به یک رنگ و دو شیار دیگر به رنگ دیگر هستند (مثلا دو تای آنها سیاه و دو تای دیگر آبی هستند). این بدان معناست که اگر می‌خواهید از قابلیت Dual Channel استفاده کنید باید دو ماژول حافظه رم‌تان را در دو شیار همرنگ نصب کنید. مورد دیگری که باید به آن توجه کنید نوع حافظه رم و سرعت یا همان فرکانس آن است. نوع حافظه رم حتما باید همان نوعی باشد که مادربرد از آن پشتیبانی می‌کند. مثلا اگر مادربردتان از حافظه رم DDR4 پشتیبانی می‌کند باید حتما در آن رم DDR4 نصب کنید و نه مثلا رم DDR3 یا DDR5.

اما در مورد سرعت حافظه رم باید بگوییم در صفحه مشخصات مادربرد ذکر می‌شود که مادربرد از چه حافظه رمی و با چه سرعت‌هایی پشتیبانی می‌کند. مثلا اگر ذکر شده که مادربرد از حافظه رم DDR4 با سرعت 2400 و 2666 مگاهرتز پشتیبانی می‌کند معنایش این است که باید حافظه رمی را هم خریداری کنید که از نوع DDR4 باشد و سرعتش هم یا 2400 یا 2666 مگاهرتز باشد. اما اگر سرعتش کمتر یا بیشتر از این بود چه؟ در این صورت اگر سرعت حافظه رم کمتر باشد مادربرد خودش را با سرعت حافظه رم تطبیق می‌دهد و اگر بیشتر باشد حافظه رم خودش را با سرعت مادربرد تطبیق می‌دهد اما همیشه هم این اتفاق نمی‌افتد و بعضی مواقع ممکن است سیستم دچار کار ایستایی (اصطلاحا کرش) شود. پس بهتر آن است که از یکی بودن سرعت حافظه رم و سرعت‌هایی که مادربرد از آن پشتیبانی می‌کند مطمئن شوید.

شیارهای مادربرد برای نصب کارت‌های جداگانه

مادربردها دارای یک سری شیار یا اصطلاحا اسلات هم هستند که محلی است برای نصب کارت گرافیک، درایوهای SSD با رابط NVMe و برخی دیگر از انواع کارت‌ها از جمله کارت‌های ضبط سیگنال‌های ویدیویی و صوتی از دستگاه‌های خارجی (کپچر کارت) و کارت‌های صوتی. این شیارها از نوع PCI-E هستند ولی در مادربردهای قدیمی از نوع PCI هم بودند و البته در بعضی از مادربردهای قدیمی از شیار AGP که محلی برای نصب کارت گرافیک است و سرعت انتقال اطلاعات در آن از شیار PCI بیشتر است نیز استفاده شده است (سرعت آن البته از شیار PCI-E که در مادربردهای امروزی وجود دارند کمتر است).

در مورد شیار PCI-E مادربردها باید بگوییم دارای چهار نسخه مختلف است که سرعت هر کدام در انتقال اطلاعات دو برابر نسخه قبل از خود است. در حال حاضر در مادربردها یا از شیار PCI-E 4.0 یا PCI-E 3.0 استفاده می‌شود لیکن زمزمه‌هایی از اضافه شدن شیار‌های PCI-E 5.0 به مادربردهای جدیدتر نیز شنیده می‌شود که به نظر می‌رسد در آینده نزدیک محقق خواهد شد. 

پردازنده اصلی

CPU یا همان پردازنده قلب تپنده کامپیوتر شماست و بدون آن، کامپیوتر قادر به انجام هیچ عملیات محاسباتی و منطقی نیست. پردازنده اصلی کامپیوترها را فقط دو شرکت که همان اینتل و AMD باشند تولید می‌کنند. پردازنده‌های این دو شرکت هر دو مناسبند و هیچ کدام برتری فاحشی نسبت به دیگری ندارد بنابراین خیلی مهم نیست که کدام یک از این پردازنده‌ها را برای کامپیوترتان انتخاب می‌کنید. قدرت پردازنده اصلی به چند عامل بستگی دارد که عبارتند از سرعت پردازش پردازنده، تعداد هسته‌های آن، میزان حافظه کش، مودیفایر و بالاخره فناوری ساخت پردازنده که به طور غیرمستقیم بر قدرت آن تاثیر می‌گذارد. در زیر به طور اختصار به هر کدام از این عوامل خواهیم پرداخت.

مقالات مرتبط: راهنمای خرید و معرفی پردازنده های شرکت AMD

سرعت پردازش پردازنده

سرعت انجام عملیات محاسباتی و منطقی توسط پردازنده است و هر چقدر بیشتر باشد پردازنده در مدت زمان کمتری عمل پردازش را انجام خواهد داد که به سرعت بیشتر کامپیوتر و عملکرد بهتر آن خواهد انجامید. سرعت پردازش پردازنده حداقل در پردازنده‌های امروزی معمولا بین2.0  تا 3.5 گیگاهرتز متغیر است ولی مقادیر کمتر یا بیشتر از این هم وجود دارند مثل پردازنده‌هایی که سرعت آنها در حد 1 گیگاهرتز است و پردازنده‌هایی که سرعت آنها به 4.5 گیگاهرتز هم می‌رسد. در اینجا باید بگوییم سرعت پردازنده‌های شرکت AMD به طور نسبی از سرعت پردازنده‌های همتراز خود از شرکت اینتل بیشتر است که دلیلش استفاده از فناوری ساخت با نانومتر پایین‌تر است (هر چقدر نانومتر فناوری ساخت کمتر باشد امکان افزایش سرعت پردازنده بدون بزرگتر کردن تراشه آن و تولید گرمای بیشتر ممکن خواهد شد).

تعداد هسته‌های پردازنده

در این زمینه اینتل به طور نسبی از AMD‌ جلوتر است (پردازنده‌های اینتل معمولا تعداد هسته‌های بیشتری نسبت به پردازنده‌های همتراز خود از شرکت AMD دارند). هر چقدر تعداد هسته‌ها بیشتر باشد پردازنده عملکرد بهتری در انجام پردازش‌های همزمان (اصطلاحا مالتی‌تسکینگ) خواهد داشت. پردازش‌های همزمان در برنامه‌های مختلف و به خصوص در بازی‌ها اتفاق می‌افتد و وجود هسته‌های بیشتر به این معناست که پردازنده می‌تواند تعداد پردازش‌های همزمان بیشتری را انجام دهد که در نهایت باعث تسریع و بهبود عملکرد سیستم خواهد شد. همچنین وقتی چندین و چند برنامه را به صورت همزمان اجرا می‌کنید وجود هسته‌های بیشتر می‌تواند به کمک‌تان بیاید و از کند شدن سیستم جلوگیری کند چرا که هر یک یا چند هسته کار اجرای یک برنامه را بر عهده خواهند گرفت.

تعداد هسته‌ها در جدیدترین پردازنده‌های اینتل به 24 هسته هم می‌رسد در حالی که جدیدترین پردازنده‌های AMD نصف این مقدار یعنی 12 هسته دارند. اگر به صفحه مشخصات پردازنده‌ها مراجعه کنید خواهید دید که در آن صحبت از هسته‌های حقیقی و مجازی است و جلوی هر کدام هم عددی آمده است. به طور خلاصه باید بگوییم هسته‌های حقیقی همان هسته‌های فیزیکی هستند که واقعا وجود دارند اما هسته‌های مجازی را سیستم عامل می‌سازد. در واقع هر هسته حقیقی توسط سیستم عامل به صورت نرم‌افزاری به دو هسته مجازی تقسیم می‌شود و هر هسته مجازی می‌تواند درست مثل یک هسته حقیقی کار پردازش را انجام دهد. پس در واقع اگر پردازنده‌ای 12 هسته حقیقی داشته باشد 24 هسته مجازی دارد و می‌تواند 24 پردازش همزمان را انجام دهد اما همیشه هم اینطور نیست!

چرا اینطور نیست؟! چون بعضی هسته‌های حقیقی قابلیت تقسیم شدن به دو هسته مجازی را ندارند و لذا در مورد آنها یک هسته حقیقی مساوی است با یک هسته مجازی. داستان از این قرار است که پردازنده‌های اینتل از نسل دوازدهم به بعد دارای دو نوع هسته شدند؛ یکی هسته‌های کاربردی که سرعت و مصرف بیشتری دارند و برای پردازش‌های سنگین از آنها استفاده می‌شود و دوم هسته‌های موثر که سرعت و مصرف کمتری دارند و برای پردازش‌های سبک‌تر به کار گرفته می‌شوند. هسته‌های کاربردی قابلیت تقسیم شدن به دو هسته مجازی را دارند ولی هسته‌های موثر این قابلیت را ندارند. بنابراین اگر در پردازنده‌های نسل دوازدهم به بعد اینتل دیدید که تعداد هسته‌های مجازی دو برابر هسته‌های حقیقی نیست تعجب نکنید اما این قاعده (دو برابر بودن تعداد هسته‌های مجازی) در مورد پردازنده‌های اینتل قبل از نسل دوازدهم و پردازنده‌های AMD‌ صدق می‌کند.

مقالات مرتبط: بهترین پردازنده‌های مخصوص بازی و مناسب‌ترین CPU‌های گیمینگ

میزان حافظه کش 

هر چقدر حجم حافظه کش بیشتر باشد بهتر است چرا که در این صورت می‌تواند اطلاعات بیشتری را در خود ذخیره کرده و پردازنده را از ارتباط بیشتر با حافظه رم معاف کند. حافظه کش در واقع حافظه‌ای است که روی تراشه پردازنده اصلی قرار گرفته و به همین جهت سرعت ارتباطش با خود پردازنده خیلی بیشتر از سرعت ارتباط پردازنده با حافظه رم است. اما در مورد مقدار حافظه کش باید بگوییم این مقدار برای قوی‌ترین پردازنده‌های جدید چیزی مابین 24 تا 36 مگابایت است اما پردازنده‌های قدیمی‌تر یا معمولی عموما کمتر از 20 مگابایت حافظه کش دارند. 

همچنین مقدار حافظه کش به طور نسبی در پردازنده‌های AMD بیشتر از پردازنده‌های همترازشان از اینتل است اما مقدار حافظه کش برای هر هسته در پردازنده‌های اینتل بیشتر است. اگر کامپیوتر را برای اجرای بازی یا برنامه‌های سنگین گرافیکی می‌خواهید باید بگوییم انتخاب پردازنده‌ای قوی که حافظه کش بالایی هم داشته باشد (بین همان 24 تا 36 مگابایت) می‌تواند کمک‌کننده باشد.

مودیفایر (Modifier)

پردازنده‌های سری Core اینتل و سری Ryzen شرکت AMD دارای مودیفایر هستند اما لطفا فکر نکنید این یک بخش سخت‌افزاری از پردازنده است! مودیفایر در واقع عدد یا ترکیب عدد یا حرفی است که بعد از نام Core یا Ryzen می‌آید و نشان‌دهنده قدرت پردازنده است. هر چقدر عدد مودیفایر بالاتر باشد قدرت پردازنده هم بیشتر خواهد بود. در مورد پردازنده‌های Core اینتل مودیفایر یکی از ترکیب‌های i3، i5، i7 یا i9 خواهد بود در حالی که در پردازنده‌های Ryzen مودیفایر به صورت یکی از اعداد 3، 5، 7 و 9 ظاهر می‌شود.

از بین دو پردازنده هم‌نسل اینتل یا دو پردازنده هم‌سری AMD آن پردازنده‌ای قدرت بیشتری دارد که مودیفایر بالاتری داشته باشد. این یعنی قدرت پردازنده Core i9 از Core i7، قدرت پردازنده Core i7 از Core i5 و قدرت پردازنده Core i5 از Core i3‌ به شرط هم‌نسل بودن‌شان بیشتر است. به همین ترتیب قدرت پردازنده Ryzen 9 از Ryzen 7، قدرت پردازنده Ryzen 7 از Ryzen 5 و قدرت پردازنده Ryzen 5 از Ryzen 3‌ به شرط هم‌سری بودن‌شان بیشتر است. جالب است بدانید قدرت پردازنده‌های Core i3 با Ryzen 3، پردازنده‌های Core i5 با Ryzen 5، پردازنده‌های Core i7 با Ryzen 7 و بالاخره پردازنده‌های Core i9‌ با Ryzen 9 برابری می‌کند البته به شرط آنکه سال ساخت‌شان یکی یا حداقل نزدیک به هم باشد.

مودیفایر و انواع کاربری

اگر کامپیوتر را برای کاربری عمومی می‌خواهید یعنی کارتان به مواردی همچون دیدن فیلم و عکس، وبگردی و کار با برنامه‌های آفیس یا بعضی برنامه‌های سبک محدود می‌شود آن وقت یک پردازنده Core i3‌ یا Ryzen 3 هم برایتان کافی است هر چند که بهترین انتخاب نیست. اگر انتظار عملکرد بهتری از کامپیوترتان دارید یک پردازنده Core i5 نسل هفتم تا یازدهم یا پردازنده Ryzen 5 از سری 5000 یا 7000 انتخاب‌های بهتری برای شما خواهند بود. حتی برخی از پردازنده‌های Core i5 از نسل‌های بالاتر (نسل دوازدهم به بعد) برای سیستم‌های گیمینگ اقتصادی هم مناسب هستند چه رسد به انجام کارهای سبک‌تر!

پردازنده‌های ‌Core i7 به شکل محسوسی از پردازنده‌های Core i5 و Core i3 قوی‌ترند و لذا اگر کامپیوتر را برای بازی یا اجرای برنامه‌های سنگین گرافیکی می‌خواهید پردازنده‌های Core i7 یا پردازنده‌های همتراز آنها از بین پردازنده‌های AMD‌ یعنی پردازنده‌های Ryzen 7 هم قدرت کافی برای اجرای بازی و برنامه‌های سنگین را دارند و هم قیمت‌شان خیلی زیاد نیست. در نهایت، اگر مشکلی با هزینه کردن زیاد ندارید باید بگوییم پردازنده‌‌های Core i9 یا Ryzen 9 در صدر جدول قدرتمندها جای می‌گیرند و کاری نیست که نتوانند برای شما انجام دهند! با توجه به مواردی که تا اینجا توضیح دادیم باید بگوییم هر چقدر عدد مودیفایر بالاتر باشد سرعت پردازنده، تعداد هسته‌ها و حافظه کش آن هم بیشتر خواهد بود (البته به طور نسبی و در مقایسه با پردازنده‌های هم‌نسل خود) که در نهایت به عملکرد بهتر پردازنده خواهد انجامید.

فناوری ساخت پردازنده

به واحد نانومتر سنجیده می‌شود و در واقع فاصله ترانزیستورها در پردازنده اصلی است. این فاصله هر چقدر کمتر باشد ترانزیستورها به هم نزدیکترند بنابراین می‌توان تعداد بیشتری ترانزیستور را در ابعاد مشخص کنار هم قرار داد. این از یک طرف باعث سرعت بیشتر پردازنده می‌شود و از طرف دیگر مصرف و گرمای تولید شده توسط آن را کاهش می‌دهد چرا که در این صورت الکترون‌ها برای حرکت از یک ترانزیستور به ترانزیستور دیگر مسافت کمتری را می‌پیمایند.

در این مورد خاص (فناوری ساخت) باید بگوییم AMD همیشه جلوتر از اینتل بوده است یعنی نانومتر فناوری ساخت در پردازنده‌های AMD از پردازنده‌های همترازشان از اینتل کمتر است و به همین دلیل هم هست که سرعت پردازنده‌های AMD معمولا بیشتر از اینتل است. البته این را هم نباید از نظر دور داشت که اینتل با اضافه کردن تعداد هسته‌های بیشتر و همچنین هسته‌های موثر تا حد زیادی این کاستی را جبران کرده به اضافه اینکه نانومتر فناوری ساخت در هر نسل از پردازنده‌های اینتل نسبت به پردازنده‌های نسل قبل از خود کاهش یافته لیکن هنوز به پای پردازنده‌های AMD نرسیده است.

نسل پردازنده

معمولا کلمه "نسل" برای پردازنده‌های اینتل استفاده می‌شود ولی مشابه آن برای پردازنده‌های AMD نیز وجود دارد که به آن سری ساخت می‌گویند. هر چقدر نسل پردازنده بالاتر باشد تعداد هسته‌ها و حافظه کش بیشتر، فناوری ساخت پایین‌تر و از همه مهم‌تر معماری برتری خواهد داشت که به عملکرد بهتر آن خواهد انجامید. در مورد پردازنده‌های اینتل، یک یا دو عدد اول بعد از مودیفایر نشان‌دهنده نسل پردازنده و در پردازنده‌های AMD‌ اولین رقم در عدد چهاررقمی بعد از مودیفایر نشان‌دهنده سری ساخت است. اگر کامپیوتر را برای کاربری عمومی می‌خواهید یک پردازنده نسل نهم یا دهم نیز برایتان کافی است اما اگر کاربری‌تان گیمینگ یا طراحی است پیشنهاد می‌شود حداقل از پردازنده نسل یازدهم و اگر می‌توانید هزینه بیشتری بپردازید از پردازنده‌های نسل دوازدهم و سیزدهم استفاده کنید.

کارت گرافیک

قطعه‌ای است که کارش انجام کلیه پردازش‌های گرافیکی است و در شیار PCI-E x16 مادربرد نصب می‌شود. کارت‌های گرافیک تنها توسط دو شرکت تولید می‌شوند که یکی از آنها شرکت AMD‌ است و دیگری شرکت Nvidia. کارت‌های گرافیک شرکت Nvidia نام GeForce را بر خود دارند و کارت‌های گرافیک شرکت AMD‌ نام Radeon‌ را. بعد از این نام‌ها هم نام سری و مدل کارت گرافیک می‌آید. همانند پردازنده‌های اصلی AMD و اینتل که در رقابت با یکدیگرند کارت‌های گرافیک Nvidia و AMD هم رقیب یکدیگرند و هیچ کدام برتری فاحشی نسبت به دیگری ندارد. اما کارت گرافیک از بخش‌های مختلفی تشکیل شده که مهم‌ترین آنها پردازنده گرافیکی، حافظه اختصاصی و رابط کارت گرافیک هستند. در زیر نگاهی به این بخش‌ها خواهیم انداخت.

پردازنده گرافیکی

مهم‌ترین بخش کارت گرافیک همان پردازنده گرافیکی آن است که وظیفه‌اش پردازش کلیه اطلاعات گرافیکی و فرستادن آنها به نمایشگر برای نمایش است. پردازنده گرافیکی بر خلاف پردازنده اصلی که در حال حاضر تعداد هسته‌هایش به 20 تا 30 هسته محدود است می‌تواند چندین هزار هسته داشته باشد اما باید به این نکته هم توجه کنید که ساختار این هسته‌ها ساده‌تر از هسته‌های پردازنده اصلی است و کارشان هم فقط پردازش گرافیکی است هر چند که در پردازنده‌های گرافیکی که از فناوری CUDA شرکت انویدیا پشتیبانی می‌کنند امکان انجام پردازش‌های معمولی (پردازش‌های غیرگرافیکی) توسط هسته‌های پردازنده گرافیکی نیز وجود دارد.

مقالات مرتبط: چه سخت‌افزارهایی برای بازی اهمیت دارند؟

نام کارت گرافیک در واقع نام همان پردازنده گرافیکی آن است که در مورد پردازنده‌های شرکت Nvidia کلمه GeForce و در مورد پردازنده‌های شرکت AMD‌ کلمه Radeon را با خود دارد. البته یک سری از پردازنده‌های شرکت AMD‌ نام Vega دارند که جزء پردازنده‌های مجتمع این شرکت یا در واقع همان پردازنده‌هایی هستند که روی تراشه پردازنده اصلی قرار می‌گیرند (به طور مجزا وجود خارجی ندارند). در مورد انواع و مدل‌های مختلف کارت‌های گرافیک در ادامه صحبت خواهیم کرد اما قبل از آن بیایید در مورد حافظه اختصاصی کارت گرافیک و رابط آن نیز اطلاعاتی بدست آوریم.

حافظه اختصاصی (VRAM)

چیزی شبیه به حافظه رم است که روی کارت گرافیک و نزدیک به پردازنده گرافیکی قرار گرفته و محلی است که در آن اطلاعات تصویری یا بهتر بگوییم فقط اطلاعات تصویری ذخیره می‌شوند. در واقع VRAM محلی است که هم اطلاعات تصویری که باید پردازش شوند را از طریق پردازنده اصلی دریافت می‌کند و در اختیار پردازنده گرافیکی قرار می‌دهد و هم محلی که اطلاعات گرافیکی پردازش شده توسط پردازنده گرافیکی در آن قرار گرفته و از آنجا برای نمایش به نمایشگر فرستاده می‌شود. VRAM همچنین به عنوان حافظه واسط (بافر) نیز عمل می‌کند و می‌تواند فریم‌های دریافتی از پردازنده گرافیکی را به ترتیب و با سرعت یکسان به نمایشگر بفرستد.

هر چقدر حافظه اختصاصی کارت گرافیک بیشتر باشد و نسخه آن جدیدتر، کارت گرافیک عملکرد بهتری به خصوص در اجرای بازی‌ها و برنامه‌های گرافیکی سنگین خواهد داشت چرا که می‌تواند با سرعت بالاتری به اطلاعات تصویری بیشتری دسترسی داشته باشد. سرعت حافظه اختصاصی به طور مستقیم ذکر نمی‌شود و معمولا نوع آن ذکر می‌شود که در بیشتر موارد یا GDDR5 است یا GDDR6. از بین این دو نوع همانطور که مشخص است دومی جدیدتر است و سرعت و پهنای باند بیشتری هم دارد. در واقع سرعت انتقال اطلاعات در یک حافظه GDDR6 حدود 16 گیگابیت بر ثانیه است در حالی که همین مقدار برای یک حافظه GDDR5 به نصف یعنی 8 گیگابیت بر ثانیه تقلیل می‌یابد.

در اینجا باید بگوییم هر دو نوع مذکور دارای مدل X هم هستند یعنی GDDR5X و GDDR6X هم داریم که سرعت انتقال اطلاعات در اولی 12 گیگابیت بر ثانیه و در دومی 24 گیگابیت بر ثانیه است. همانطور که می‌بینید اضافه شدن حرف X به نوع حافظه به معنای افزایش 50 درصدی در سرعت انتقال اطلاعات توسط آن است. اگر به صفحه مشخصات کارت گرافیک در وبسایت‌های فروشگاهی یا در سایت سازنده‌اش مراجعه کنید حتما نوع و مقدار حافظه اختصاصی آن را خواهید دید. کارت‌های گرافیک جدیدتر دارای حافظه اختصاصی از نوع GDDR6 یا GDDR6X هستند و در بسیاری از موارد مقدار حافظه اختصاصی آنها بیشتر است ولی این همیشه هم صادق نیست یعنی ممکن است یک کارت گرافیک قدیمی‌تر پیدا کنید که مقدار حافظه اختصاصی آن برابر یا حتی بیشتر از یک کارت گرافیک جدیدتر باشد.

رابط کارت گرافیک

بخشی از کارت گرافیک که داخل شیار PCI-E x16 مادربرد قرار می‌گیرد رابط نام دارد و مثل خود شیار PCI-E دارای چهار نسخه مختلف است. هر چقدر نسخه رابط بالاتر باشد سرعت ارتباط کارت گرافیک با پردازنده اصلی بیشتر شده و عملکرد سیستم بهبود خواهد یافت. به طور خاص باید بگوییم سرعت هر نسخه از رابط نسبت به نسخه قبل از خود دو برابر بیشتر است درست مثل همان چیزی که در مورد شیارها وجود داشت (این دو تقریبا یکی هستند). مثلا اگر نسخه PCI-E رابط، 4.0 باشد سرعت آن، دو برابر سرعت نسخه 3.0 و به همین ترتیب سرعت نسخه 3.0 نیز دو برابر نسخه 2.0 است. البته این روزها تقریبا تمام کارت‌های گرافیک دارای رابط PCI-E 3.0 یا PCI-E 4.0 هستند و حتی کارت‌های گرافیک با رابط PCI-E 5.0 نیز در راه هستند.

آن چیزی که در مورد رابط کارت گرافیک باید به خاصر بسپارید همخوانی نسخه آن با نسخه شیار PCI-E x16 روی مادربرد است. البته اگر این نسخه‌ها با یکدیگر همخوانی نداشته باشند باز هم مشکلی پیش نمی‌آید ولی سرعت روی نسخه پایین‌تر تنظیم می‌شود. مثلا اگر نسخه رابط کارت گرافیک PCI-E 3.0 باشد و نسخه شیار PCI-E x16 روی مادربورد 4.0 باشد یا بالعکس در این صورت سرعت روی PCI-E 3.0‌ تنظیم خواهد شد. این در حالی است که مثلا اگر شما کارت گرافیکی گران با رابط PCI-E 4.0‌ بخرید ولی نسخه شیار PCI-E x16 مادربردتان 3.0 باشد در این صورت نمی‌توانید از حداکثر سرعت کارت گرافیک‌تان بهره ببرید چرا که سرعت رابط آن روی همان PCI-E 3.0 تنظیم خواهد شد.

انواع و مدل‌های مختلف کارت گرافیک

همانطور که در ابتدا گفتیم کارت‌های گرافیک توسط دو شرکت Nvidia و AMD تولید می‌شوند و هر کدام از این شرکت‌ها هم کارت‌های گرافیک خود را در سری‌ها و مدل‌های مختلفی به بازار عرضه کرده که در زیر به طور خلاصه به آنها خواهیم پرداخت.

کارت‌های گرافیک GeForce شرکت Nvidia

در سری‌های متنوعی به بازار عرضه شده‌اند و مدل‌های مختلفی هم دارند که مجال صحبت از همه آنها در این راهنما نیست. برای اطلاع شما فقط باید بگوییم ساخت کارت‌های گرافیک GeForce از سال 1999 آغاز شد و تاکنون بیش از بیست سری از این کارت‌ها روانه بازار شده است که از جمله آنها می‌توان به سری‌های قدیمی GeForce 2، GeForce 3، GeForce 200، GeForce 300 و سری‌های جدیدتر GeForce 16، GeForce 20، GeForce 30 و GeForce 40 اشاره کرد.

علاوه بر نام سری از یک پسوند هم در نام کارت‌های گرافیک شرکت Nvidia استفاده می‌شود که می‌تواند یکی از پسوندهای FX، MX، GT، GTX و RTX باشد. نام پسوند در واقع مشخص کننده نوع معماری است که در پردازنده کارت گرافیک از آن استفاده شده اما برای شمایی که می‌خواهید کارت گرافیک بخرید داشتن اطلاعات در مورد تمام این پسوندها و سری‌ها ضرورتی ندارد لیکن بد نیست در مورد جدیدترین آنها بدانید.

در حال حاضر بیشتر کارت‌های گرافیک GeForce موجود در بازار دارای پسوند GTX یا RTX هستند. در کارت‌هایی که پسوند GTX دارند از معماری قدیمی‌تر Pascal یا Turing استفاده شده و در کارت‌های گرافیک RTX از معماری جدیدتر Ampere یا Ada Lovelace. تفاوت اصلی کارت‌های گرافیک RTX با GTX در آن است که در کارت‌های گرافیک RTX از فناوری رهگیری شعاع نور (Ray Tracing) استفاده شده که بیشتر در بازی‌ها کاربرد دارد و لذا کارت‌های RTX‌ انتخاب بهتری برای گیمینگ هستند.

اما در مورد سری کارت‌های گرافیک GTX و RTX باید بگوییم کارت‌های گرافیک RTX در سه سری GeForce 20، GeForce 30 و GeForce 40 عرضه شده‌اند و کارت‌های گرافیک GTX هر چند که سری‌های مختلفی دارند ولی جدیدترین آنها که سال ساختشان به سال 2016 و بعد از آن برمی‌گردد سری GeForce 10 و GeForce 16 هستند. اگر بخواهیم در این مورد مثالی بزنیم باید بگوییم کارت گرافیک GeForce GTX 1650 و GeForce GTX 1050 مثال‌های خوبی هستند. همچنین در مورد کارت‌های گرافیک RTX باید بگوییم انواع مختلفی از آنها وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به کارت‌های GeForce RTX 3050، GeForce RTX 3060، GeForce RTX 4050 و GeForce RTX 4090 اشاره کرد. اما از بین این کارت‌ها کدام به درد شما می‌خورد؟!

کدام کارت گرافیک GeForce را بخریم؟

این تا حد زیادی به کاربری شما بستگی دارد. اگر می‌خواهید کمترین هزینه را بپردازید و در عین حال عملکرد قابل قبولی هم از کارت گرافیک‌تان در بازی‌ها یا برنامه‌های گرافیکی انتظار دارید آن وقت کارت‌های گرافیک GeForce GTX 1060‌ با 6 گیگابایت حافظه اختصاصی و GeForce GTX 1660 انتخاب‌های خوبی برای شما خواهند بود. یک پله بالاتر از آنها کارت گرافیک RTX 3050 است که در عین حال که قیمت مناسبی دارد از معماری جدیدتر Ampere نیز در آن استفاده شده و از فناوری رهگیری شعاع نور (Ray Tracing) نیز پشتیبانی می‌کند. کارت گرافیک RTX 3050 معمولا بهترین انتخاب برای گیمینگ اقتصادی است و برای اجرای برنامه‌های گرافیکی سنگین هم مناسب است.

کارت‌های گرافیک RTX 3060 و RTX 3070 جزء میان‌رده‌های سری GeForce 30 هستند و کارت‌های RTX 3080 و RTX 3090 جزء‌ بالارده‌های این سری و بدون شک قیمت زیادی هم دارند. از میان کارت‌های گرافیک سری GeForce 40 کارت گرافیک RTX 4050‌ در پایین‌ترین رده قرار می‌گیرد ولی به این نکته هم توجه کنید که از معماری جدیدتری در آن استفاده شده و به طور قطع عملکردش بهتر از کارت گرافیک RTX 3050 است در حالی که قیمتش خیلی بیشتر نیست. 

دقیقا همانند کارت‌های گرافیک سری GeForce 30، کارت‌های سری 40 GeForce نیز دارای مدل‌های RTX 4060، RTX 4070، RTX 4080 و RTX 4090 هستند که قدرت آنها از همتایان‌شان از سری GeForce 30 بیشتر است. از بین کارت‌های گرافیک معرفی شده در این بخش، کارت RTX 3090 و مخصوصا RTX 4090 بیشترین قدرت و البته بیشترین قیمت را دارند و به درد گیمرهایی می‌خورند که شغل‌شان گیمینگ است! شاید تعجب کنید ولی قیمت هر کدام از این دو کارت به تنهایی به اندازه یک لپ تاپ گیمینگ میان‌رده تا رده‌بالاست!

کارت‌های گرافیک Radeon‌ شرکت AMD

این کارت‌ها هم تنوع زیادی دارند اما باید بگوییم سری‌های Radeon HD و Radeon RX‌ بیشتر شناخته شده‌اند. اگر بخواهیم تناظری بین کارت‌های گرافیک Radeon و GeForce برقرار کنیم باید بگوییم قدرت کارت‌های گرافیک Radeon HD بسته به سال ساخت‌شان (خیلی قدیمی نباشند) در حد کارت‌های گرافیک GeForce GTX و قدرت کارت‌های گرافیک Radeon RX در حد کارت‌های گرافیک GeForce RTX است. کارت‌های Radeon HD از سال 2007 تا 2012 تولید می‌شدند و جدیدترین مدل‌های آنها که در سال 2012 تولید شدند یعنی Radeon HD از سری 7000 قدرتی در حد کارت‌های گرافیک میان‌رده GeForce GTX دارند. این یعنی این کارت‌ها برای اجرای بازی‌های قدیمی‌تر که از سال ساخت‌شان زمان زیادی می‌گذرد یا اجرای برنامه‌های گرافیکی سبک‌تر مناسبند.

دقت کنید که به جای صفرهای سری در کارت‌های Radeon از هر مدلی که باشند اعداد دیگری قرار می‌گیرند که هر چقدر بزرگتر باشند بهتر است و نشان‌دهنده آنکه کارت قوی‌تر است. مثلا کارت گرافیک Radeon HD 7990 قدرت بیشتری در مقایسه با کارت گرافیک Radeon HD 7950 دارد. کارت‌های گرافیک Radeon HD برای کسانی مناسبند که می‌خواهند حداقل هزینه ممکن را برای خرید کارت گرافیک بپردازند و در عین حال کارت گرافیکی با قدرت متوسط رو به بالا داشته باشند. 

کارت‌های گرافیک Radeon RX از سری 5000 و 6000 قدرتی در حد کارت‌های گرافیک اقتصادی GeForce RTX (کارت‌های گرافیک RTX 3050 و (RTX 4050 دارند. این کارت‌ها برای اجرای بازی‌های جدید مناسبند یا بهتر است بگوییم عملکردی قابل قبول در اجرای بازی‌ها و برنامه‌های گرافیکی سنگین دارند اما از این بیشتر نباید از آنها انتظار داشته باشید. قیمت این کارت‌ها نیز با توجه به عملکردشان مقرون به صرفه است و از کارت‌های گرافیک خیلی قوی Radeon تا چند برابر کمتر. 

در نهایت باید بگوییم اگر مشکلی با هزینه کردن زیاد ندارید کارت‌های گرافیک Radeon RX از سری 7000 می‌توانند به عنوان یکی از بهترین انتخاب‌های شما مطرح شوند. این کارت‌ها قدرتی در حد کارت‌های گرافیک RTX 3090 و RTX 4090 دارند و عملکردشان در اجرای جدیدترین بازی‌ها و همچنین برنامه‌های گرافیکی سنگین در وضوح تصویری بالا بی‌نظیر است. البته همانطور که در بالا هم گفتیم قیمت‌شان هم تا چند برابر بیشتر از کارت‌هایی است که تنها چند سال از تولیدشان می‌گذرد.

حافظه رم

یکی از قطعات مهم کامپیوتر است که سیستم عامل، برنامه‌ها و بازی‌ها در آن بارگذاری می‌شوند تا با سرعت بالاتر با پردازنده ارتباط برقرار کنند. آن چیزی که در مورد حافظه رم مهم است یکی نوع و دیگری حجم آن است. نوع حافظه رم معمولا با کلمه DDR و عدد بعد از آن شناخته می‌شود. حافظه‌های رم DDR از سال 1998 تولید می‌شوند و اولین نسخه آنها یعنی DDR1 سرعتی در حد 100 مگاهرتز و حجمی در حد 1 گیگابایت داشت. 

در حال حاضر حافظه‌های رم DDR3، DDR4 و DDR5 در بازار موجودند که هم از لحاظ سرعت و هم حجم به شکل قابل‌توجهی ارتقاء پیدا کرده‌اند. بد نیست بدانید یک ماژول حافظه رم DDR5 حداقل از لحاظ تئوری می‌تواند 512 گیگابایت حجم داشته باشد و سرعتش در انتقال اطلاعات به 8 هزار مگاهرتز برسد. البته هر چند که فعلا حافظه رمی با این مشخصات در بازار موجود نیست ولی سرعت و حجم همان‌هایی هم که موجودند با اولین نسخه حافظه‌های رم DDR یعنی DDR1 قابل مقایسه نیست.

کدام حافظه رم بهتر است؟

بدون شک هر چقدر نسخه حافظه رم بالاتر باشد هم از ظرفیت‌ها و هم سرعت‌های بالاتری پشتیبانی خواهد کرد. این یعنی عملکرد حافظه رم DDR5 از DDR4 و عملکرد حافظه رم DDR4 از DDR3 بهتر است. اگر بخواهیم مقایسه کوچکی در این زمینه بین حافظه رم DDR4 و DDR5 داشته باشیم باید بگوییم سرعت حافظه رم DDR5 می‌تواند بین 4 تا 8 هزار مگاهرتز متغیر باشد و هر ماژول حافظه رم DDR5 نیز حداقل به صورت تئوری می‌تواند 512 گیگابایت حجم داشته باشد. این در حالی است که سرعت حافظه رم DDR4 حداقل 1600 و حداکثر 3200 مگاهرتز است و هر ماژول آن نیز می‌تواند حداکثر 64 گیگابایت حجم داشته باشد. همانطور که می‌بینید سرعت حافظه رم DDR5 در پایین‌ترین حد خود 800 مگاهرتز از سریعترین حافظه رم DDR4 بیشتر است و حجم هر ماژول آن نیز می‌تواند تا هشت برابر بیشتر باشد. اما سوال اینجاست که هر حافظه رمی را می‌توان در هر مادربردی نصب کرد؟

قبل از خرید حافظه رم به چه نکاتی باید توجه کرد؟

مهم‌ترین چیزی که باید به آن توجه کنید همخوانی نوع حافظه رمی که می‌خواهید خریداری کنید و نوع حافظه رمی است که مادربردتان از آن پشتیبانی می‌کند. مثلا اگر مادربردتان از رم DDR4‌ پشتیبانی می‌کند حتما باید رم DDR4 بخرید و اگر از رم DDR5 پشتیبانی می‌کند فقط رم DDR5. در واقع باید بگوییم هیچ کدام از انواع حافظه رم با دیگری سازگار نیست و لذا دقیقا همان نوع حافظه رمی را باید خریداری کنید که مادربردتان از آن پشتیبانی می‌کند. 

مورد دیگر، همخوانی سرعت حافظه رم با سرعت‌های پشتیبانی شده توسط مادربرد است. اگر سرعت حافظه رمی که می‌خرید بین هیچ کدام از این سرعت‌ها نباشد آن وقت اصلا کامپیوترتان بالا نمی‌آید و احتمالا با بوق‌های ممتد از طرف بایاس مادربرد مواجه خواهید شد که نشان می‌دهد فرکانس یا همان سرعت حافظه رم با سرعت‌های پشتیبانی شده مادربرد همخوانی ندارد. اگر به صفحه مشخصات مادربردتان در وبسایت‌های فروشگاهی یا در سایت سازنده‌اش مراجعه کنید خواهید دید که در آنجا علاوه بر نوع حافظه رم، سرعت‌های حافظه رم که مادربرد از آنها پشتیبانی می‌کند نیز آمده است. مثلا اگر مادربردتان از حافظه رم DDR4 با سرعت 2400 یا 3200 مگاهرتز پشتیبانی می‌کند در این صورت فقط حافظه رمی را باید برای آن خریداری کنید که DDR4 باشد و سرعت آن هم یکی از سرعت‌های فوق.

یکی از بهترین روش‌ها برای اینکه بدانید دقیقا چه حافظه رمی برای مادربردتان بخرید مراجعه به صفحه اطلاعات (دیتاشیت) مادربرد است که به صورت یک فایل قابل دانلود در صفحه مشخصات مادربرد در وبسایت سازنده‌اش آمده است. در دیتاشیت به طور کامل برند و مدل حافظه‌های رمی که مادربرد از آنها پشتیبانی می‌کند نیز آمده و به این ترتیب با خرید یکی از آنها دیگر می‌توانید صد در صد مطمئن باشید که مشکلی پیش نخواهد آمد.

مورد دیگری که در اینجا باید به آن اشاره کنیم آن است که اگر مادربردتان از دو یا تعداد بیشتری سرعت حافظه رم پشتیبانی می‌کند که در بیشتر مواقع چنین است و شما نیز دو حافظه رم با دو سرعت متفاوت که توسط مادربرد پشتیبانی می‌شود بخرید و در آن نصب کنید در این صورت سرعت روی سرعت پایین‌تر تنظیم خواهد شد. مثلا اگر مادربردتان همانند مثال فوق از سرعت‌های 2400 و 3200 مگاهرتز پشتیبانی می‌کند و شما هم یک ماژول حافظه رم با سرعت 2400 و یک ماژول دیگر با سرعت 3200 مگاهرتز خریداری و در آن نصب کنید در این صورت سرعت روی 2400 مگاهرتز تنظیم خواهد شد. البته توصیه ما این است که این کار را انجام ندهید چون باز هم احتمال بوجود آمدن مشکل و بالا نیامدن کامپیوترتان هست.

قابلیت Dual Channel

قبلا در مورد این قابلیت در بخش "مادربرد" توضیحاتی دادیم. استفاده از این قابلیت باعث می‌شود دو ماژول حافظه رم بتوانند در آن واحد با پردازنده اصلی ارتباط برقرار کنند که باعث افزایش سرعت سیستم و بهبود عملکرد آن خواهد شد. اگر قصد خرید مثلا 32 گیگابایت حافظه رم را دارید بهتر است دو ماژول 16 گیگابایتی خریداری کرده و آنها را در شیارهای همرنگ حافظه رم در مادربرد نصب کنید تا بتوانید از این قابلیت استفاده کنید. البته برای استفاده از این قابلیت هم مادربرد و هم حافظه رم باید از آن پشتیبانی کنند که این مورد هم حتما در صفحه مشخصات‌شان ذکر می‌شود.

حافظه رم و انواع کاربری

اگر کاربری شما از کامپیوتر در حد کاربری‌های عمومی مثل وبگردی،‌ دیدن فیلم و عکس، باز کردن فایل‌های آفیس و از این قبیل است و می‌خواهید کمترین هزینه را هم برای خرید حافظه رم بپردازید آن وقت 4 گیگابایت حافظه رم DDR3 هم برایتان کفایت می‌کند اما ترجیحا بهتر است از 8 گیگابایت حافظه رم استفاده کنید و اگر نوع آن هم DDR4‌ باشد بهتر است. اگر می‌خواهید یک سیستم میان‌رده ببندید (اسمبل کنید) و کاربری‌تان علاوه بر موارد فوق شامل گیمینگ اقتصادی و بعضا کار با برنامه‌های سنگین گرافیکی هم می‌شود آن وقت دیگر حافظه رم DDR3‌ به کارتان نخواهد آمد و باید حتما 16 گیگابایت حافظه رم DDR4 نصب کنید. در نهایت اگر کاربری‌تان در حد گیمینگ حرفه‌ای یا کار با برنامه‌های گرافیکی و مهندسی سنگین آن هم در حد حرفه‌ای است توصیه می‌شود از حافظه رم DDR5 با سرعت و حجم بالا (ترجیحا 32 گیگابایت) استفاده کنید.

حافظه ذخیره‌سازی (درایو)

حافظه ذخیره‌سازی که به آن حافظه داخلی یا درایو هم گفته می‌شود بخشی از کامپیوتر شماست که فایل‌ها را در خود ذخیره می‌کند و بدون شک هر چقدر حجمش و سرعت انتقال اطلاعات در آن بیشتر باشد بهتر است. در واقع سیستم عامل، بازی‌ها و برنامه‌ها ابتدا از حافظه ذخیره‌سازی خوانده شده و سپس در حافظه رم بارگذاری می‌شوند لذا هر چقدر سرعت انتقال اطلاعات در حافظه ذخیره‌سازی بیشتر باشد سرعت بارگذاری اطلاعات در حافظه رم نیز بیشتر خواهد شد و این یعنی شما زمان کمتری معطل خواهید شد تا ویندوز، برنامه‌ها و بازی‌ها بارگذاری شوند (به اصطلاح بالا بیایند). در حال حاضر دو نوع حافظه ذخیره‌سازی در بازار وجود دارد؛ یکی حافظه‌های ذخیره‌سازی HDD و دیگری حافظه‌های ذخیره‌سازی SSD‌ که در زیر به هر کدام از آنها خواهیم پرداخت.

حافظه ذخیره‌سازی (درایو) HDD

از زمان پیدایش کامپیوترهایی با سیستم عامل با کامپیوترها بوده‌اند (نزدیک به نیم قرن) و استفاده از آنها تا به امروز هم ادامه دارد هر چند که در سال‌های اخیر به واسطه سرعت بسیار بیشتر درایوهای SSD به حاشیه رانده شده‌اند و دیگر کمتر از آنها استفاده می‌شود. درایوهای HDD از قطعات متحرک ساخته شده و به صورت مکانیکی کار می‌کنند و لذا هر چند بسیار کم ولی به هر حال کار کردن‌شان با صدا همراه است. سرعت درایوهای HDD با تعداد دورهایی که دیسک‌هایشان در دقیقه می‌زنند مشخص می‌شود. این تعداد یا 5400 یا 7200 دور در دقیقه است و معمولا هم در صفحه مشخصات درایو HDD ذکر می‌شود. درایوهایی که سرعت‌شان 5400 دور در دقیقه است قابلیت انتقال حداکثر 100 مگابایت اطلاعات در ثانیه را دارند و درایوهایی که سرعت‌شان 7200 دور در دقیقه است 130 مگابایت.

البته آنچه در بالا گفته شد به رابط درایو هم بستگی دارد. سرعت‌های مذکور در انتقال اطلاعات برای زمانی است که رابط درایو HDD از نوع SATA باشد. البته درایوهای HDD با رابط‌های دیگر هم وجود دارند اما رابط SATA از بقیه رابط‌ها رایج‌تر و در مقایسه با بیشتر آنها سرعت بالاتری هم دارد. اگر معنای رابط را نمی‌دانید باید بگوییم بخشی از درایو است که درایو از طریق آن به مادربرد متصل می‌شود. اما در مورد حجم درایوهای HDD باید بگوییم حتی درایوهای HDD با حجم 20 ترابایت هم وجود دارند اما درایوهایی که بیشتر در بازار موجودند حجمی بین 64 گیگابایت تا 8 ترابایت دارند. 

مزیت بزرگ درایوهای HDD در مقایسه با درایوهای SSD بازیافت آسان‌تر اطلاعات از آنها در صورت پاک شدن اطلاعات‌شان است و به همین دلیل هم هست که برای ذخیره‌سازی اطلاعات، انتخاب بهتری به شمار می‌آیند. درایوهای HDD همچنین قیمت بسیار کمتری نسبت به درایوهای SSD مشابه خود با همان مقدار حجم دارند اما ایراد بزرگ‌شان آن است که سرعت انتقال اطلاعات در آنها بعضا تا دهها برابر کمتر از درایوهای SSD است.

حافظه ذخیره‌سازی (درایو) SSD

قدمت کمتری در مقایسه با درایوهای HDD دارند ولی سرعتی دارند که هر کاربری را وسوسه می‌کند! سرعت یک حافظه SSD اگر رابط آن SATA باشد تا شش برابر و اگر رابط آن NVMe باشد بین سی تا پنجاه برابر بیشتر از درایوهای HDD است. از طرفی چون درایوهای SSD بر اساس فناوری حافظه فلش ساخته شده‌اند و قطعه متحرکی ندارند کار کردن‌شان هم بر خلاف درایوهای HDD هیچ صدایی تولید نمی‌کند. در مورد سرعت فوق‌العاده درایوهای SSD باید بگوییم در حالی که بارگذاری یا همان بالا آمدن ویندوز با یک درایو HDD ممکن است بین 30 تا 45 ثانیه طول بکشد با یک درایو SSD این زمان تا 5 ثانیه کاهش یافته است (بسته به نوع درایو SSD).

همانطور که در بالا اشاره شد درایوهای SSD یا دارای رابط SATA هستند یا NVMe. اگر رابط SATA داشته باشند باید آنها را به اتصال‌دهنده‌های (کانکتورهای) SATA‌ روی مادربرد وصل کنید و اگر رابط NVMe‌ داشته باشند باید آنها را در شیار PCI-E نصب کنید اما نه هر شیار PCI-E؛ شیارهای مخصوص این درایوها با نام شیار PCI-E NVMe‌ شناخته می‌شوند و اندازه آنها نیز مطابق با رابط درایو یعنی x4 است. سرعت درایو SSD‌ که رابط آن NVMe است به نسخه رابط درایو و شیاری که در آن نصب می‌شود بستگی دارد. اگر این نسخه 3.0 باشد سرعت انتقال اطلاعات در آن حدود 3 گیگابایت در ثانیه و اگر 4.0 باشد این سرعت به 5 گیگابایت در ثانیه خواهد رسید. این در حالی است که سرعت درایوهای SSD با رابط SATA حدود 600 مگابایت در ثانیه است که هر چند شش برابر درایو HDD است ولی حداقل پنج برابر کمتر از درایوهای SSD با رابط NVMe است.

اما در رابطه با درایوهای SSD با رابط NVMe ممکن است به کلمه M.2 نیز برخورد کنید. M.2 در واقع به ابعاد درایو SSD با رابط NVMe اطلاق می‌شود که در عرض حدود 2.2 سانتی‌متر و در طول به 6 یا 8 سانتی‌متر می‌رسد. درایوهایی که رابط آنها SATA است به درایو 2.5 اینچی شهرت دارند. طول این درایوها حدودا 10 سانتی‌متر و عرض‌شان نزدیک به 7 سانتی‌متر است. تفاوت درایوهایی با رابط NVMe با درایوهایی که رابط SATA دارند در این است که درایوهای NVMe در شیارهای PCI-E NVMe روی مادربرد نصب می‌شوند در حالی که درایوهایی با رابط SATA در سینی جلویی کیس کامپیوتر نصب شده (به سینی پیچ می‌شوند) و با یک کابل SATA به کانکتور SATA روی مادربرد متصل می‌شوند.

حافظه ذخیره‌سازی و انواع کاربری

اینکه به چه مقدار و چه نوع حافظه ذخیره‌سازی نیاز دارید صد در صد به خود شما و نوع کاربری‌تان مربوط می‌شود. اگر برایتان مهم است (که فکر می‌کنیم همین طور هم باشد!) که ویندوز و برنامه‌ها و بازی‌ها سریع بالا بیایند داشتن یک درایو SSD برای شما یک ضرورت است و اگر فایل‌های حجیم یا زیادی برای ذخیره‌سازی دارید (مثلا آرشیو فیلم دارید) آن وقت بهتر است یک درایو HDD با حجم بالا نیز داشته باشید. البته بسیاری از کسانی که آرشیو دارند ترجیح می‌دهند فایل‌های آرشیوشان را در یک درایو HDD‌ اکسترنال با حجم بالا ذخیره کنند تا در جابجایی آنها نیز مشکلی نداشته باشند اما به هر حال درایوهای HDD داخلی (اینترنال) هم می‌توانند به عنوان محلی برای ذخیره‌سازی فایل‌ها استفاده شوند.

اگر گیمر هستید پیشنهاد می‌شود یک یا دو درایو SSD با حجم بالا (یک یا دو ترابایت) نصب کنید چرا که بازی‌ها بعضا برای نصب به فضای زیادی نیاز دارند که می‌تواند بین 50 تا 100 گیگابایت برای بازی‌های ساخت شرکت‌های معروف متغیر باشد. با یک حساب سرانگشتی می‌توان به این نتیجه رسید که در یک درایو SSD با حجم یک ترابایت می‌توان به طور متوسط 10 تا 15 بازی با حجم بالا نصب کرد که برای یک گیمر، عدد بدی هم نیست. 

اگر مادربردتان دارای شیار PCI-E NVMe است که پیشنهاد می‌کنیم حتما درایوهای SSD با رابط NVMe تهیه کنید که سرعت‌شان حداقل پنج برابر بیشتر از درایوهای SSD با رابط SATA‌ است در غیر این صورت باید درایوهای SSD با رابط SATA نصب کنید که باز هم سرعت‌شان نسبت به درایوهای HDD‌ بیشتر است. خوشبختانه این روزها دیگر تمام مادربردها دارای اتصال‌دهنده (کانکتور) SATA هستند که معمولا تعدادشان بین 4 تا 8 کانکتور متغیر است و این یعنی می‌توانید حداقل چهار درایو HDD یا SSD یا ترکیبی از آنها را در کامپیوترتان نصب کنید.

منبع تغذیه (پاور)

وظیفه برق‌رسانی به سایر قطعات کامپیوتر را دارد و توانش معمولا با واحد وات سنجیده می‌شود. همانطور که می‌دانید نه تنها پردازنده اصلی و گرافیکی بلکه هر قطعه دیگری از کامپیوتر برای کار کردن به مقداری توان نیاز دارد که آن را از طریق منبع تغذیه یا همان پاور تامین می‌کند. پاور از طریق یک کانکتور 20 پین یا 24 پین که روی مادربرد قرار گرفته به آن وصل می‌شود و از همان طریق برق مورد نیاز مادربرد را تامین می‌کند. هر پاوری دارای کابل‌های جداگانه برای برق‌رسانی به پردازنده اصلی، کارت گرافیک و درایوهای SATA نیز هست. برخی از پاورها حتی دارای کابل Molex نیز هستند که امکان تامین برق قطعات قدیمی‌تر مثل فلاپی درایو یا درایوهای نوری قدیمی را هم برای آنها فراهم می‌آورد. 

اگر پاورتان این کابل را نداشت نگران نباشید چرا که تبدیل کابل پاور SATA به Molex نیز در بازار موجود است و در صورت نیاز می‌توانید آن را تهیه کنید. اما در مورد پاور، دو نکته مهم وجود دارد که باید به آنها توجه کنید؛ اول اندازه پاور و دوم توان پاور که اولی مربوط به جا شدن پاور در کیس می‌شود و دومی مربوط به میزان توانی که پاورباید داشته باشد تا بتواند برق تمام قطعات کامپیوتر را تامین کند. 

اندازه پاور

همانند کیس‌ها و مادربردها که با استانداردهای اندازه‌ای مختلف از جمله ATX، Micro ATX و Mini ITX تولید می‌شوند پاورها نیز دقیقا از همین استانداردهای اندازه‌ای پیروی می‌کنند یعنی پاورهایی داریم که مثلا اندازه آنها ATX یا Micro ATX است. این استاندارد معمولا در صفحه مشخصات پاور ذکر می‌شود. تنها چیزی که شما باید بدانید آن است که استاندارد اندازه‌ای پاور با استاندارد اندازه‌ای کیس‌تان یکی باشد تا پاور داخل کیس جا شود (از محل تعبیه شده برای پاور در کیس، بزرگتر یا کوچکتر نباشد). اگر کیس‌تان ATX است باید پاوری هم تهیه کنید که استاندارد اندازه‌ای آن ATX باشد و برای دو استاندارد اندازه‌ای دیگر یعنی Micro ATX وMini ITX  نیز به همین ترتیب است. 

البته در اینجا باید بگوییم از آنجا که بیشتر کیس‌های موجود در بازار کیس‌های Micro ATX یا همان mATX‌ هستند بیشتر پاورها نیز این استاندارد اندازه‌ای را دارند. اما به هر حال توجه به این موضوع مهم است چه بسا اگر کیس شما یک مینی کیس باشد استاندارد اندازه‌ای آن Mini ITX است و لذا پاوری هم که برای آن تهیه می‌کنید باید دارای همین استاندارد اندازه‌ای باشد.

توان پاور

مهم‌تر از اندازه پاور، توان آن است چرا که به طور مستقیم به قطعات مختلف کامپیوتر و میزان توان موردنیاز آنها مربوط می‌شود. اگر پاوری بخرید که توانش از توان موردنیاز قطعات کامپیوترتان کمتر باشد یا کامپیوتر روشن نمی‌شود یا اگر بشود نمی‌تواند با حداکثر توانش کار کند. در برخی موارد حتی ممکن است به دلیل کمبود توان با کارایستایی (کرش) ناگهانی کامپیوتر نیز مواجه شوید بنابراین مهم است که بدانید پاور مورد نیازتان چه مقدار توان باید داشته باشد تا بتواند برق تمام قطعات کامپیوتر را به راحتی تامین کند.

چطور توان منبع تغذیه (پاور) را محاسبه کنیم؟

شاید این سوال درست مطرح نشده باشد چرا که توان منبع تغذیه یا همان پاور روی جعبه بسته‌بندی و روی خود پاور نوشته شده است (مثلا 600 یا 750 وات). مشکل اصلی این است که آیا پاور قادر به تامین توان مورد نیاز قطعات کامپیوتر هست یا نه؟ پس بهتر است سوال فوق را این طور مطرح کنیم: چطور توان مورد نیاز برای لوازم کامپیوتر را محاسبه کنیم؟ خب! یک راهش آن است که به صفحه مشخصات تک تک قطعات کامپیوترتان در وبسایت‌های فروشگاهی یا در سایت سازنده آن قطعات مراجعه کنید و بعد از یادداشت کردن توان مورد نیاز هر قطعه، آنها را با هم جمع بزنید. توان پاور باید مساوی یا بیشتر از مجموع این توان‌ها باشد. مثلا اگر توان مورد نیاز قطعات کامپیوتر شما 600 وات باشد یک پاور 650 یا 700 واتی برای شما مناسب خواهد بود.

دلیل اینکه توان پاور را 50 وات بالاتر در نظر می‌گیرند رعایت احتیاط است چون به هر حال در محاسبه توان موردنیاز قطعات کامپیوتر ممکن است اشتباه انسانی رخ دهد؛ مثلا شاید بعضی قطعات کم‌اهمیت‌تر از قلم بیافتند یا حتی بعدها قطعات خارجی (اکسترنال) به کامپیوتر متصل شوند که آنها نیز توان موردنیازشان را از همان پورتی که به آن متصل شده‌اند و در نهایت از پاور تامین می‌کنند. این 50 وات بالاتر گرفتن توان پاور برای پوشش توان بیشتری است که احتمالا قطعات به آن نیاز داشته باشند. به هر حال روش فوق تا حدودی مشکل و وقت‌گیر است. یک روش ساده برای محاسبه توان موردنیاز قطعات کامپیوتر رجوع به سایت‌های محاسبه پاور یا سایت‌هایی است که کارشان فروش پاور است. این سایت‌ها معمولا یک محاسبه‌گر توان پاور هم در خود دارند که به شما اجازه می‌دهد توان مورد نیاز پاورتان را محاسبه کنید. 

در صفحه محاسبه پاور از شما خواسته می‌شود تا مدل و برند بیشتر قطعات کامپیوترتان را در فرمی که در اختیارتان قرار دارد وارد کنید (برای درایوها برند مهم نیست و به جای آن باید حجم و نوع‌شان را وارد کنید).  پس از انجام این کار می‌توانید روی دکمه محاسبه کلیک کنید و ببینید توان موردنیاز پاورتان چقدر است. توصیه می‌شود پاوری خریداری کنید که توانش حداقل 50 وات از عدد محاسبه شده بیشتر باشد تا خیال‌تان از هر بابت راحت باشد.

مانیتور

همانطور که در ابتدای این راهنما هم ذکر شد هر چند که مانیتور داخل کیس نیست و از این بابت نمی‌توان آن را جزء قطعات کامپیوتر به حساب آورد اما وجودش به قدری ضروری است که آن را در بیشتر سایت‌های فروشگاهی جزء لوازم کامپیوتر به حساب آورده‌اند. در واقع اگر مانیتوری وجود نداشته باشد هر چقدر هم کامپیوتر شما قوی باشد نتیجه کارش را نمی‌توانید ببینید. در مورد مانیتور به تفصیل در بخش راهنمای خرید مانیتور در همین وبسایت صحبت کرده‌ایم که پیشنهاد می‌کنیم در صورتی که می‌خواهید اطلاعات کاملی در این مورد بدست آورید و همچنین از معنای برخی اصطلاحات و واژه‌های فنی که در زیر از آنها استفاده خواهیم کرد سر در بیاورید به همین راهنما مراجعه کنید. در اینجا فقط اشاره‌ای مختصر به مانیتورهای مناسب برای کاربری‌های مختلف خواهیم داشت.

مانیتور مناسب برای کاربری‌های مختلف

کلا سه نوع کاربری برای کامپیوتر تعریف شده که سایر کاربری‌ها را نیز در خود جای می‌دهند. این سه نوع کاربری عبارتند از کاربری عمومی، کاربری طراحی و بالاخره کاربری گیمینگ. برای هر کدام از این کاربری‌ها بهتر است از نوع خاصی از مانیتورها استفاده شود که در زیر به آنها خواهیم پرداخت.

مانیتور مناسب کاربری عمومی

برای مانیتوری که مناسب کاربری عمومی است وضوح تصویری HD هم کفایت می‌کند اما مانیتورهایی که وضوح تصویری HD دارند کمتر در بازار پیدا می‌شوند. این روزها حداقل وضوح تصویری برای بیشتر مانیتورها وضوح تصویری Full HD است و از این رو بهتر است برای کاربری عمومی هم از همین وضوح تصویری استفاده کنید چرا که قیمت مانیتور Full HD‌ آنقدرها هم تفاوتی با یک مانیتور HD ندارد. از آنجا که کاربری عمومی که شامل وبگردی، دیدن فیلم و عکس، باز کردن فایل‌های آفیس و برخی کارهای مشابه است نیازی به مانیتور با مشخصات پیشرفته ندارد لذا مانیتوری با وضوح تصویری Full HD،‌ ریفرش ریت 60 هرتز، زمان پاسخ 5 میلی‌ثانیه یا حتی بالاتر و میزان پادنمایی (کانترست) 1:1000 هم برای آن کفایت می‌کند.

در مورد پنل مانیتوری که مناسب کاربری عمومی باشد باید بگوییم بهتر است از مانیتورهایی با پنل IPS که بهترین کیفیت و زاویه دید را بین سایر مانیتورهای LCD‌ دارند استفاده کنید اما اگر قیمت این مانیتورها برایتان زیاد است می‌توانید از مانیتورهایی با پنل VA یا حتی TN هم برای کاربری عمومی استفاده کنید هر چند که کیفیت این دو پنل به ترتیب ذکر شده از مانیتورهایی با پنل IPS‌ کمتر است. 

نه تنها برای کاربری عمومی بلکه برای سایر کاربری‌ها نیز بهتر است از مانیتوری استفاده شود که از فناوری‌های Eye Care یا Eye Saver و همچنین Flicker Free در آن استفاده شده است. فناوری Eye Care یا Eye Saver با کاهش میزان نورهای مضر آبی مانیتور و فناوری Flicker Free‌ با کاهش تعداد پرش‌های نامرئی تصویر که باعث لرزش‌های خفیف تصویر می‌شود از خستگی چشم‌ها در استفاده‌های طولانی‌مدت و عوارضی همچون کم‌خوابی و سردرد جلوگیری می‌کنند. خوشبختانه این روزها مشخصات و فناوری‌هایی که در بالا از آنها یاد کردیم در صفحه مشخصات تمام مانیتورها در وبسایت‌های فروشگاهی و بالاخص در سایت سازنده مانیتور ذکر می‌شوند و با یک مراجعه به این صفحه می‌توانید از آنها مطلع شوید. 

مانیتور مناسب کاربری طراحی

مانیتوری که برای کاربری طراحی مناسب است باید دقت بالایی در نمایش رنگ‌ها داشته باشد. این یعنی بهتر است برای طراحی از یک مانیتور OLED استفاده شود. مانیتورهای OLED بهترین کیفیت را در مقایسه با سایر مانیتورها دارند چرا که اساسا فناوری به کار رفته در آنها با فناوری پنل‌ها متفاوت است (در آنها از میلیون‌ها دیود LED در سرتاسر صفحه نمایشگر استفاده می‌شود). مانیتورهای OLED قادر به نمایش 1.07 میلیارد رنگ هستند در حالی که این میزان در مانیتورهای دیگر 16.7 میلیون رنگ است. همچنین میزان پادنمایی (کانترست) در مانیتورهای OLED یک به بی‌نهایت است و این یعنی این مانیتورها بهترین عملکرد را در نمایش رنگ های تیره و به خصوص رنگ مشکی دارند.

با مشخصاتی که ذکر شد مانیتورهای OLED‌ بهترین انتخاب برای طراحان به شمار می‌آیند اما این مانیتورها قیمت زیادی هم دارند که شاید هر کاربری قادر به خرید آنها نباشد. اگر قیمت این مانیتورها برایتان زیاد است باید بگوییم مانیتورهایی با پنل IPS به شرط آنکه طیف رنگ‌های sRGB را حداقل صد در صد پوشش دهند نیز برای کار طراحی مناسبند اما مانیتورهایی با پنل VA و به خصوص TN کیفیت پایین‌تری دارند و به درد کار طراحی نمی‌خورند. میزان ریفرش ریت و زمان پاسخ در مانیتورهای مناسب طراحی آنقدرها مهم نیست و ریفرش ریت 60 هرتز و زمان پاسخ 5 میلی‌ثانیه‌ای هم برای آنها کافی است مگر اینکه کار شما کار با گرافیک‌های متحرک (موشن گرافیک) باشد که در این صورت بهتر است ریفرش ریت مانیتور بین 100 تا 140 هرتز باشد و زمان پاسخ آن هم اگر از 5 میلی‌ثانیه‌ کمتر باشد بهتر است ولی همان 5 میلی‌ثانیه هم خوب است.

اما در مورد وضوح تصویری یک مانیتور مناسب طراحی باید بگوییم هر چند حداقل باید Full HD باشد اما وضوح‌های تصویری 2K و 4K برای کار طراحی ارجحیت دارند چرا که می‌توانند تصاویری با چنین کیفیت‌هایی را به طور تمام صفحه و با جزئیات کامل نشان دهند. این در حالی است که در مانیتورهای Full HD چون تعداد پیکسل‌های تصاویر 2K و 4K از تعداد پیکسل‌های مانیتور بیشتر است برای اینکه مانیتور بتواند تمام تصویر را در صفحه‌اش نشان دهد باید آن را در ابعاد کوچکتر از اندازه واقعی‌اش نشان دهد و در این میان برخی از جزئیات تصویر به دلیل فشرده شدن پیکسل‌های تصویر به خوبی نشان داده نمی‌شوند (برای دیدن آنها باید روی تصویر زوم کنید که در این صورت هم بخشی از تصویر از صفحه مانیتور خارج می‌شود).

بد نیست بدانید برخی از برندها همچون ایسوس مانیتورهای مخصوص طراحی نیز تولید کرده‌اند که با نام شاخص خود عرضه می‌شوند و وقتی آن نام شاخص را دیدید دیگر نیازی نیست راجع به مشخصات فنی مانیتور تحقیق کنید؛ دیگر می‌توانید مطمئن باشید آن مانیتور تا نود در صد نیازهای مربوط به کارهای طراحی شما را برآورده خواهد کرد (در مورد مانیتورهای ایسوس باید بگوییم مانیتورهای سری ProArt همانند لپ تاپ‌های این سری، مخصوص طراحان ساخته شده‌اند).

مانیتور مناسب کاربری گیمینگ

مانیتورهای گیمینگ معمولا قیمت بیشتری در مقایسه با سایر مانیتورها دارند؛ دلیلش هم این است که این مانیتورها معمولا ریفرش ریت بالا و زمان پاسخ کمی دارند تا مناسب گیمینگ شوند. در واقع هر چقدر ریفرش ریت بالاتر باشد تصویر شفاف‌تر و حرکات طبیعی‌تر جلوه خواهند کرد یا بهتر بگوییم حرکات سریع بدون مات شدن یا به جا گذاشتن ردهای لحظه‌ای نشان داده می‌شوند. زمان پاسخ کم هم به همین ترتیب از مات شدن تصویر یا به جا ماندن ردهای لحظه‌ای در حرکت‌های سریع جلوگیری می‌کند. در حالی که در سایر مانیتورها ریفرش ریت معمولا چیزی بین 60 تا 120 هرتز است در مانیتورهای مخصوص گیمینگ این عدد می‌تواند بین 144 تا 360 هرتز متغیر باشد. زمان پاسخ هم در مانیتورهای معمولی عمدتا در حد 5 میلی‌ثانیه است ولی در بیشتر مانیتورهای گیمینگ، این زمان بین 1 تا 3 میلی‌ثانیه متغیر است و در بعضی از آنها حتی به 0.1 میلی‌ثانیه هم می‌رسد.

برای اینکه قیمت مانیتورهای گیمینگ خیلی بالا نرود معمولا از فناوری OLED در آنها استفاده نمی‌شود یا به عبارت دیگر، کمتر مانیتور گیمینگی را می‌توانید پیدا کنید که از این فناوری در آن استفاده شده باشد اما از آنجا که نمایش دقیق رنگ‌ها در بازی‌ها نیز اهمیت دارد در بیشتر مانیتورهای گیمینگ از پنل IPS استفاده می‌شود که بهترین کیفیت و زاویه دید را بین سایر پنل‌ها دارد. همچنین میزان پوشش طیف رنگ‌های sRGB در بیشتر مانیتورهای گیمینگ صد در صد و حتی بیشتر از آن است تا رنگ‌ها همان جلوه واقعی خود را در بازی‌ها داشته باشند. مانیتورهای گیمینگ اقتصادی معمولا وضوح تصویری در حد Full HD‌ دارند که حداقل موردنیاز برای بازی‌هاست اما وضوح تصویری در مانیتورهای گیمینگی که رده‌ّبالاتر یا اصطلاحا حرفه‌ای‌ترند به 2K یا 4K هم می‌رسد. البته باید به این نکته توجه داشته باشید که هر چقدر وضوح تصویری بالاتر باشد به کارت گرافیک قوی‌تری هم نیاز خواهید داشت که بتواند پیکسل‌های بیشتری را مدیریت کند.

در نهایت باید بگوییم در مانیتورهای گیمینگ از یک سری فناوری‌ها یا امکاناتی استفاده شده که مخصوص گیمینگ هستند و در مانیتورهای دیگر وجود ندارند. مثلا در برخی از این مانیتورها از فناوری Black Equalizer‌ استفاده شده که تنها با تغییر میزان نور گامای رنگ‌های تیره می‌تواند آنها را واضح‌تر نشان داده و باعث شود گیمر در محیط‌های خیلی تاریک عملکرد بهتری داشته باشد. همچنین برخی از مانیتورهای گیمینگ دارای دکمه‌ای برای نمایش تعداد فریم‌ها در ثانیه (اصطلاحا فریم ریت)، میزان استفاده از پردازنده اصلی و گرافیکی و اطلاعاتی از این قبیل هستند که بیشتر در بازی‌ها کاربرد دارند و در حالت معمول برای بدست آوردن آنها نیاز به نصب نرم‌افزارهای جداگانه است. بالاخره اینکه در برخی از مانیتورهای گیمینگ مثل خیلی دیگر از وسایل گیمینگ از نورپردازی RGB نیز استفاده شده (معمولا در پشت مانیتور) که جلوه بسیار زیباتری به آنها می‌دهد.

کیس

هر چند با توجه به تعریفی که برای قطعات کامپیوتر ارائه کردیم کیس را نمی‌توان جزء قطعات کامپیوتر به حساب آورد اما باز هم آن را جزء قطعات کامپیوتر می‌دانند! می‌دانید چرا؟ چون اهمیت آن کم نیست و اگر وجود نداشته باشد بستن (اسمبل کردن) کامپیوتر ممکن نخواهد بود. کیس در واقع خانه قطعات و لوازم کامپیوتر شماست و نه تنها آنها را در خود جای می‌دهد بلکه از آسیب رسیدن به آنها نیز جلوگیری می‌کند. اما از این حرف‌ها که بگذریم باید بگوییم تعداد کیس‌های موجود در بازار بسیار متنوع است طوری که بعضی مواقع انتخاب را برای کاربر مشکل می‌کند لیکن اگر به مواردی که در زیر به آنها اشاره می‌کنیم توجه داشته باشید انتخاب برایتان آسان‌تر خواهد شد.

شکل ظاهری کیس

کاملا سلیقه‌ای است و اولین چیزی است که شاید در انتخاب کیس مورد توجه قرار گیرد. کیس‌های مختلف شکل‌های متفاوتی هم دارند و حتی در برخی از آنها (کیس‌های گیمینگ) از نورپردازی RGB هم استفاده شده که جلوه بسیار زیباتری به آنها می‌دهد. ظاهر بعضی از کیس‌ها ساده است که آنها را بیشتر مناسب محیط‌های اداری می‌کند و برخی از کیس‌ها هم ظاهری تهاجمی یا حرفه‌ای دارند که باعث می‌شود بیشتر مناسب مصارف گیمینگ یا خانگی باشند. به هر حال شکل ظاهری کیس در عملکرد آن آنقدرها تاثیر ندارد و همانطور که گفتیم کاملا سلیقه‌ای است.

اندازه کیس

کیس‌ها در اندازه‌های مختلفی تولید می‌شوند که رایج‌ترین آنها اندازه‌های ATX، Micro ATX و Mini ITX است. اندازه کیس‌ها به ترتیبی که در بالا ذکر شد کوچکتر می‌شود یعنی کیس‌های ATX‌ از کیس‌های Micro ATX و کیس‌های Micro ATX از کیس‌های Mini ITX‌ بزرگترند. هر چند که کیس‌های بزرگتر، هم فضای بیشتری برای نصب قطعات مختلف و هم فن‌های بیشتری دارند ولی همیشه هم بزرگتر به معنای بهتر نیست. بعضی مواقع به دلیل کمبود فضا در محیط کاری یا خانگی نیاز است که کیس کوچکتر باشد که در این مواقع کیس‌های Mini ITX یا همان مینی‌کیس‌ها کاربرد بیشتری خواهند داشت. در زیر به طور اختصار به هر کدام از این استانداردهای اندازه‌ای خواهیم پرداخت.

کیس‌های Mini ITX 

کیس‌های Mini ITX همان مینی‌کیس‌ها هستند که فضای کمی دارند و حتی در برخی از آنها به دلیل کمبود فضا امکان نصب کارت گرافیک هم وجود ندارد. این کیس‌ها فضای کمی اشغال می‌کنند و بیشتر به درد محیط‌های شرکتی و اداری می‌خورند. بد نیست بدانید در حال حاضر مینی‌کیس‌ها به صورت جداگانه یا خالی وجود ندارند یعنی نمی‌توانید مینی‌کیس را خریداری کرده و بعد قطعات را در آن نصب کنید. این کیس‌ها حداقل در بازار ایران به صورت کامپیوترهای آماده به فروش می‌رسند ولی البته بعدا می‌توانید قطعات آنها را به دلخواه خود تعویض کنید.

کیس‌های Micro ATX

کیس‌های Micro ATX‌ یا mATX بیشترین رواج را در بازار دارند یا بهتر بگوییم بیشتر کیس‌های موجود در بازار دارای این اندازه‌اند. این کیس‌ها از کیس‌های Mini ITX بزرگترند، فضای کافی برای نصب کارت گرافیک را دارند و بیشتر به درد مصارف خانگی می‌خورند هر چند که در بسیاری از ادارات و شرکت‌ها همچنان از کیس‌هایی با این اندازه نیز استفاده می‌شود. این کیس‌ها نه آنقدر بزرگند که در صورت کمبود فضا شما را با مشکل مواجه کنند و نه آنقدر کوچکند که آنها را از لحاظ نصب قطعات مختلف محدود کند. 

کیس‌های ATX

کیس‌های ATX از کیس‌های Micro ATX هم بزرگترند و فضای بیشتری هم اشغال می‌کنند ولی در عوض، فضای بیشتری هم برای نصب قطعات دارند. کیس‌های ATX برای بستن (اسمبل کردن) کامپیوترهای سرویس‌دهنده (سرور) و گیمرهای حرفه‌ای که می‌خواهند مثلا دو کارت گرافیک و بیش از پنج یا شش فن اضافه در کامپیوترشان نصب کنند انتخاب بهتری به شمار می‌آیند. این کیس‌ها همچنین مناسب افرادی هستند که بنا به کار یا استفاده شخصی‌شان باید تعداد زیادی درایو در کامپیوترشان نصب کنند. بد نیست بدانید در بیشتر کیس‌های ATX امکان نصب 13 درایو مختلف وجود دارد. مزیت دیگر این کیس‌ها آن است که به دلیل فضای بیشتری که دارند تهویه در آنها راحت‌تر انجام می‌شود اما به این نکته هم توجه داشته باشید که قیمت آنها از سایر کیس‌ها بیشتر است.

تطابق اندازه کیس و مادربرد

موردی که هنگام خرید کیس باید به آن توجه کنید آن است که کیس‌تان را مطابق با اندازه مادربوردتان یا اندازه مادربردی که قرار است بخرید انتخاب کنید. برای اطلاع شما باید بگوییم مادربردها نیز با همان استانداردهای اندازه‌ای ATX، Micro ATX و Mini ITX ساخته می‌شوند و هر مادربردی قابلیت نصب در کیسی را دارد که دارای همان استاندارد اندازه‌ای یا بزرگتر باشد. مثلا مادربردی که اندازه آن Micro ATX‌ است در کیس‌های ATX‌ و Micro ATX نصب می‌شود ولی قابلیت نصب در کیس‌های Mini ITX‌ را ندارد. برای اطلاع از اندازه مادربرد و کیس می‌توانید به صفحه مشخصات آنها در وبسایت‌های فروشگاهی یا سایت سازنده‌شان مراجعه کنید.

امکانات کیس

بسته به برند و مدل کیس می‌تواند متفاوت باشد. برخی از کیس‌ها دارای پورت USB و جک 3.5 میلی‌متری هدفون در قسمت جلویی خود هستند که اتصال هدفون و دستگاه‌های خارجی با پورت USB را به کیس آسان‌تر می‌کند. در برخی از کیس‌ها امکان نصب فن‌های اضافه نیز وجود دارد که بعضی مواقع تعدادشان به هشت فن هم می‌رسد. حتی جالب است بدانید در برخی از کیس‌ها امکان نصب سیستم‌های خنک‌کننده آبی نیز وجود دارد (بیشتر، کیس‌های گیمینگ). این سیستم‌ها شبیه به رادیاتور ماشین عمل کرده و از آب برای خنک‌سازی قطعات داخلی کامپیوتر استفاده می‌کنند که در این زمینه خیلی بهتر از هوا عمل می‌کند. 

همچنین در بعضی از کیس‌ها ممکن است از فیلترهای گرد و خاک روی درب‌های کیس و در قسمت زیرین آن استفاده شود که تا حد زیادی مانع ورود گرد و خاک به داخل کیس و عمر بیشتر قطعات کامپیوتر خواهد شد. در بعضی از کیس‌ها هم جنس بدنه کیس از فولاد است که استحکام بیشتری دارد و بهتر می‌تواند از قطعات داخل کیس در برابر ضربه محافظت کند. به هر حال کیس هر امکاناتی که داشته باشد به طور قطع در صفحه مشخصاتش در وبسایت‌های فروشگاهی یا در وبسایت سازنده‌اش ذکر خواهد شد.

فن‌ها

قبل از صبحت در مورد فن‌ها باید بگوییم آن قطعاتی از کامپیوتر که گرمای زیادی تولید کرده و نیاز به فن دارند دارای فن سرخود هستند. این شامل پردازنده اصلی، منبع تغذیه (پاور) و در بسیاری موارد کارت گرافیک می‌شود. حتی برخی از کیس‌ها دارای یک یا دو فن کیس اضافه هم روی خود هستند که باعث گردش بهتر هوا در کیس می‌شود. با این تفاسیر شما نیازی به نصب فن‌های اضافه در کامپیوترتان ندارید مخصوصا اگر کاربری‌تان از کامپیوتر به مصارف عمومی و استفاده‌های سبک محدود شود. اما اگر گیمر هستید یا کلا از کامپیوترتان استفاده‌های سنگینی می‌کنید نصب یک یا چند فن اضافه توصیه بدی نیست و می‌تواند از گرم شدن بی‌اندازه فضای داخل کیس و متعاقب آن کاهش عمر قطعات در درازمدت جلوگیری کند هر چند که باعث تولید صدای بیشتر هم می‌شود.

هنگام خرید فن به چه مواردی باید توجه کرد؟

مهم‌ترین موردی که باید به آن توجه کنید اندازه فن است. قبل از خرید فن باید ببینید کیس‌تان از چه اندازه‌هایی برای فن پشتیبانی می‌کند و فنی را خریداری کنید که یکی از آن اندازه‌ها را داشته باشد. اندازه‌های پشتیبانی شده فن معمولا در صفحه مشخصات کیس ذکر می‌شود. البته در اینجا باید بگوییم اندازه بیشتر فن‌ها 12 سانتی‌متری است و بیشتر کیس‌ها هم از این اندازه پشتیبانی می‌کنند. با این حال فن‌هایی با اندازه 4، 8، 9.2،‌ 14 و حتی 20 سانتیمتری هم وجود دارند که بسته به نیازتان می‌توانید از آنها استفاده کنید.

صدای فن نیز یکی از موارد مهم است. عمده صدای کامپیوتر مربوط به فن‌های آن می‌شود لذا هر چقدر فن‌ها کم‌صداتر باشند بهتر است به خصوص برای آنهایی که به آرامش بیشتری برای کار کردن نیاز دارند. میزان صدای فن معمولا در صفحه مشخصاتش به واحد دسی‌بل (dB) ذکر می‌شود. فن‌های کوچکتر صدای کمتر (بین 20 تا 25 دسی‌بل) و فن‌های بزرگتر معمولا صدای بیشتری هم تولید می‌کنند (بین 30 تا 35 دسی‌بل) اما در عوض، فن‌های بزرگتر عملکرد بهتری هم در خنک‌سازی دارند. اگر روی صدای کامپیوتر حساس هستید بهتر است از همان فن‌هایی استفاده کنید که صدایشان در همان حد 20 تا 25 دسی‌بل است.

در صفحه مشخصات فن‌ها به موارد دیگری همچون تعداد پین‌ها و سرعت گردش پره‌های فن نیز اشاره می‌شود. سرعت چرخش پره‌های فن هر چقدر بیشتر باشد بهتر است و فن عملکرد بهتری در تهویه خواهد داشت اما در عین حال همین باعث تولید صدای بیشتر هم می‌شود. البته برخی از برندها با اعمال تغییراتی در طراحی و تعداد پره‌های فن تا حدودی این مشکل را حل کرده‌اند. تعداد پین‌های فن می‌تواند 3 یا 4 باشد. فن‌ها از طریق این پین‌ها توان لازم برای کار کردن خود را بدست می‌آورند. مزیتی که فن‌های 4 پینی نسبت به فن‌های 3 پینی دارند آن است که پین چهارم در آنها اجازه کنترل سرعت فن را به مادربرد و نرم‌افزارهای مربوطه می‌دهد.

درایو نوری

یکی از قطعاتی است که این روزها کاربرد کمتری پیدا کرده ولی همچنان از آن استفاده می‌شود. در واقع اگر تعداد زیادی سی دی یا دی وی دی داشته باشید برای خوانش اطلاعات آنها به یک درایو نوری هم احتیاج دارید. درایو نوری که به آن سی دی درایو یا دی وی درایو هم گفته می‌شود در قسمت جلویی سینی کیس یعنی همان جایی که درایوهای 2.5 و 3.5 اینچی نصب می‌شوند قرار می‌گیرد. بعضی از درایوهای نوری فقط قابلیت خواندن اطلاعات از سی دی یا دی وی دی را دارند ولی برخی دیگر یا بهتر بگوییم آنهایی که در نامشان از کلمه RW استفاده می‌شود هم قابلیت خواندن اطلاعات از روی سی دی یا دی وی دی و هم قابلیت نوشتن (ثبت اطلاعات) روی آن را دارند.

همچنین برخی از درایوهای نوری (معمولا آنهایی که در نامشان از کلمه Blu-Ray استفاده می‌شود) قابلیت خواندن اطلاعات دیسک‌های Blu-Ray را هم دارند. این دیسک‌ها ظاهری شبیه به همان سی دی یا دی وی دی دارند ولی ظرفیت آنها بسته به نوع‌شان می‌تواند بین 25 تا 128 گیگابایت متغیر باشد. با چنین ظرفیتی این دیسک‌ها می‌توانند قابلیت ذخیره‌سازی فیلم‌هایی با کیفیت 4K یا بهتر بگوییم فرمت 4K را هم دارند.

سرعت درایوهای نوری در انتقال اطلاعات

درایوهای نوری مثل درایوهای دیگر دارای رابط SATA بوده و به اتصال‌دهنده (کانکتور) SATA‌ روی مادربرد متصل می‌شوند ولی سرعت انتقال اطلاعات در آنها حتی بین دو تا سه برابر از درایوهای HDD هم کمتر است؛ دلیلش هم آن است که تعداد چرخش‌های دیسک، داخل درایو نوری بین چند تا بعضی مواقع دهها برابر کمتر از چرخش دیسک‌های یک درایو HDD است. سرعت درایو نوری در انتقال اطلاعات به نوع آن هم بستگی دارد. سرعت پایه سی دی درایو چیزی در حد 0.15 مگابایت در ثانیه، سرعت پایه دی وی دی درایو 1.38 مگابایت در ثانیه و سرعت پایه درایوهای Blu-ray حدود 4.5 مگابایت در ثانیه است.

سرعت در درایوهای نوری با حرف X که نشان‌دهنده سرعت پایه است و عدد قبل از آن مشخص می‌شود. این سرعت در نام درایو هم می‌آید. مثلا اگر درایو شما یک دی وی دی درایو باشد و در نام آن 24X وجود داشته باشد به این معناست که حداکثر سرعت انتقال اطلاعات در این درایو حدود 32 مگابایت در ثانیه است. حداکثر سرعت سی دی یا دی وی دی درایو 48X و درایوهای Blu-ray، 12X است. اگر این اعداد یعنی 48 و 12 را در سرعت‌های پایه هر کدام از این درایوها ضرب کنید خواهید دید که سرعت درایوهای نوری از هر نوعی هم که باشند از حدود 66 مگابایت در ثانیه تجاوز نمی‌کند (در بهترین حالت). این در حالی است که سرعت درایوهای HDD در انتقال اطلاعات حداقل 100 مگابایت در ثانیه است. 

البته به این نکته هم باید اشاره کنیم که میزان استفاده از درایو نوری هیچ گاه به اندازه درایو HDD یا SSD نیست و این درایوها بیشتر به عنوان یک درایو جانبی شناخته می‌شوند تا درایو اصلی یا بهتر بگوییم این درایوها محل اصلی ذخیره اطلاعات نیستند و فقط برای خوانش دیسک‌های نوری مورد استفاده قرار می‌گیرند لذا انتظار سرعت‌های بالا از هم آنها نمی‌رود. نکته دیگری که باید به آن اشاره کنیم آن است که در نام درایو نوری از یکی از کلمات CD Drive، DVD Drive یا Blu-Ray استفاده می‌شود. درایوهای Blu-Ray امکان خواندن انواع دیسک‌های نوری یعنی دیسک‌های Blu-Ray، دی وی دی و سی دی را دارند؛ دی وی دی درایوها امکان خواندن سی دی و دی وی دی را دارند ولی نمی‌توانند دیسک‌های Blu-Ray‌ را بخوانند. در نهایت، سی دی درایوها فقط امکان خوانش سی دی را دارند و نمی‌توانند سایر دیسک‌های نوری را بخوانند.

درایو نوری خارجی (اکسترنال)

اگر خیلی از دیسک‌های نوری استفاده نمی‌کنید شاید داشتن یک درایو نوری ثابت یا همان داخلی (اینترنال) برایتان چندان ضرورت نداشته باشد. در چنین مواقعی می‌توانید از یک درایو نوری خارجی (اکسترنال) استفاده کنید. این درایوها از لحاظ مشخصات دقیقا همانند درایوهای نوری داخلی (اینترنتال) هستند و تنها فرق‌شان این است که قابل حمل بوده و می‌توانید آنها را هر موقع که خواستید با یک کابل یو اس بی به کامپیوترتان متصل کرده و از آنها استفاده کنید. علاوه بر درایوهای نوری اکسترنال، درایوهای HDD و SSD اکسترنال هم وجود دارد که در زیر به طور مختصر به آنها خواهیم پرداخت.

درایوهای HDD و SSD خارجی (اکسترنال)

مزیت بزرگ این درایوها قابل حمل بودن آنهاست و الا از لحاظ کارکرد هیچ تفاوتی با درایوهای HDD و SSD‌ داخلی (اینترنال) ندارند. درایوهای اکسترنال بهترین انتخاب برای ذخیره‌سازی اطلاعات برای مدت زمان طولانی (اصطلاحا آرشیو اطلاعات) هستند و بیشتر هم برای همین مورد از آنها استفاده می‌شود. درایوهای HDD‌ در این مورد عموما بر درایوهای SSD برتری دارند چرا که هر چند سرعت آنها از درایوهای SSD کمتر است ولی ماندگاری آنها بیشتر و بازیابی اطلاعات از روی آنها نیز آسان‌تر است (در صورت پاک شدن اطلاعات). 

در مقابل، درایوهای SSD مقاوم‌ترند چرا که مثل درایوهای HDD قطعات متحرک ندارند و اگر احیانا از دست‌تان بیافتند کمتر باید نگران آسیب دیدن آنها باشید. البته انواع ضد آب و ضد ضربه درایوهای HDD اکسترنال نیز در بازار وجود دارد که دارای بدنه مقاوم‌تری‌اند لیکن ساختار داخلی آنها تغییری نکرده و از همان قطعات متحرک در آنها استفاده می‌شود لذا در هر حال این درایوها آسیب‌پذیرتر از درایوهای SSD هستند و بیشتر باید مراقب‌شان باشید. توصیه می‌شود برای نگهداری درایوهای خارجی‌تان چه از نوع HDD و چه SSD از کیف‌های ضدضربه مخصوص درایوهای اکسترنال استفاده کنید.

قیمت قطعات کامپیوتر

بهترین روش برای اطلاع از قیمت روز قطعات کامپیوتر مراجعه به وبسایت‌هایی مثل تاپ رایان است که کارشان ارائه قیمت  مختلف برای فروش قطعات کامپیوتر است. کافی است نام قطعه مورد نظر و برند و مدل آن را جستجو کنید. با کلیک روی اولین نتایج جستجو به صفحه همان قطعه در وبسایت‌های مذکور هدایت خواهید شد که در آنجا می‌توانید قیمت ارائه شده محصولات مختلف را ببینید. در اینجا ذکر این نکته هم ضروری است که برخی از سایت‌ها همچون سایتی که در آن هستید (تاپ رایان) قیمت قطعات خود را به صورت رقابتی عرضه می‌کنند که مطابق با قیمت روز آن قطعه و حتی بعضی مواقع کمتر است و این بدان معناست که شما می‌توانید خرید مقرون به صرفه‌تری را در این سایت‌ها تجربه کنید.

خرید قطعات کامپیوتر از تاپ رایان

وبسایت‌های فروشگاهی بهترین محل برای خرید قطعات و وسایل کامپیوتر هستند چرا که این امکان را برای شما فراهم می‌آورند تا قبل از خرید هر قطعه‌ای مشخصات کامل آن را ببینید و با آگاهی کامل، خریدتان را انجام دهید. بسیاری از این وبسایت‌ها دارای نماد اعتماد الکترونیکی هم هستند و این یعنی حداقل شماره تلفن و آدرس ثابت دارند و بیشتر می‌توان به آنها اعتماد کرد. علاوه بر این، امکاناتی از جمله پرداخت اینترنتی، پرداخت در محل و امکان عودت کالا و بازپس‌گیری وجه پرداختی در صورت معیوب بودن کالا در بیشتر آنها از جمله سایتی که در آن هستید (تاپ رایان) نیز وجود دارد که باعث می‌شود خرید آسان‌تر و مطمئن‌تری را تجربه کنید.