رفع بدسکتور هارد

رفع بدسکتور هارد، در شرایطی که شاهد نشانه‌هایی مانند کند شدن، ارورهای عجیب‌وغریب یا حتی ناپدید شدن فایل‌های هارد هستید، کلید حل مشکل است. یکی از دلایل رایج این اتفاق، ایجاد بدسکتور در هارد است؛ یعنی بخش‌هایی از حافظه که دیگر مثل قبل قابل‌استفاده نیستند و عملکرد طبیعی سیستم را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. اما خوشبختانه برای تعمیر هارد بدسکتور راه‌حل راحتی وجود دارد. اگر شما هم با مشکل کندی یا خطاهای حافظه روبه‌رو شدید، پیشنهاد می‌کنم این مقاله رو از دست ندهید. اینجا در تاپ رایان قرار است خیلی ساده و شفاف با هم قدم‌به‌قدم جلو برویم.

بدسکتور هارد چیست و چه زمانی باید نگران آن باشیم؟

بدسکتور بخشی از حافظه ذخیره‌سازی هارد یا SSD است که دیگر قادر به ذخیره‌سازی داده یا بازیابی آن نیست. این قسمت‌ها به دلایل مختلفی مثل آسیب فیزیکی، نوسانات برق، ضربه، یا حتی نقص‌های نرم‌افزاری دچار اختلال می‌شوند. زمانی که سیستم نتواند به درستی به این نواحی دسترسی پیدا کند، آن را به‌عنوان «بدسکتور» (Bad Sector) شناسایی کرده و از دسترس خارج می‌کند.

در اغلب موارد، وجود چند بدسکتور مشکل بزرگی ایجاد نمی‌کند و سیستم می‌تواند آن‌ها را مدیریت یا دور بزند. اما اگر این نقاط معیوب رو به افزایش باشند یا روی فایل‌های مهم تأثیر بگذارند، جای نگرانی است. کندی سیستم، ارور هنگام جابجایی فایل‌ها یا از بین رفتن ناگهانی اطلاعات از نشانه‌هایی است که نباید نادیده گرفته شود. در چنین شرایطی، بهتر است بلافاصله از اطلاعات مهم بک‌آپ بگیرید و وضعیت هارد را با ابزارهای مناسب بررسی کنید تا از آسیب‌های بیشتر جلوگیری شود.

هارد دیسک‌ها، به‌عنوان یکی از حساس‌ترین اجزای ذخیره‌سازی اطلاعات در سیستم‌های کامپیوتری، در برابر آسیب‌های فیزیکی و نرم‌افزاری کاملاً آسیب‌پذیر هستند. یکی از اختلالات رایج در این قطعات، بدسکتور است؛ یعنی بخشی از فضای ذخیره‌سازی که دیگر قادر به خواندن یا نوشتن داده‌ها نیست. این مشکل اگر به‌موقع شناسایی و مدیریت نشود، می‌تواند به از دست رفتن دائمی اطلاعات منجر شود.

اگر تعداد بدسکتورها در حال افزایش است یا هارد شما صداهای غیرعادی تولید می‌کند، بهتر است پیش از بروز خرابی کامل، به فکر خرید حافظه SSD جدید و مقاوم‌تر باشید. چراکه SSDها علاوه‌بر سرعت بیشتر، در برابر ضربه و شوک فیزیکی نیز مقاوم‌ترند و برای استفاده طولانی‌مدت گزینه‌ای قابل‌اطمینان‌تر محسوب می‌شوند.

دلایل فیزیکی ایجاد بدسکتور

پیش از این که به رفع بدسکتور هارد بپردازیم، باید دلایل ایجاد این مشکل را بررسی کنیم. با دلایل فیزیکی این پدیده شروع می‌کنیم:

• وارد شدن ضربه یا افتادن هارد در زمان کارکرد: هنگام کارکرد هارد، هد خواندن/نوشتن در فاصله‌ای بسیار نزدیک از سطح دیسک حرکت می‌کند. هر ضربه یا تکان شدید می‌تواند باعث برخورد هد با سطح دیسک و تخریب نقاطی از آن شود.
• فرسودگی طبیعی و عمر بالای هارد: مانند هر قطعه‌ی مکانیکی دیگر، هارد دیسک‌ها نیز عمر مفیدی دارند. با گذشت زمان، خاصیت مغناطیسی دیسک کاهش یافته و نقاطی از آن توانایی ذخیره اطلاعات را از دست می‌دهند.
• گرمای بیش‌ازحد سیستم یا تهویه ضعیف: اگر دمای داخلی کیس یا لپ‌تاپ بیش از حد بالا برود، هارد به‌مرور زمان دچار اختلالات سخت‌افزاری شده و بخش‌هایی از آن آسیب می‌بیند.
• قطع ناگهانی برق هنگام نوشتن اطلاعات: زمانی که داده‌ای در حال نوشتن روی هارد باشد و ناگهان برق قطع شود، ممکن است آن قسمت به‌درستی ثبت نشود و منجر به بدسکتور شود. این اتفاق در نبود منبع تغذیه پشتیبان (UPS) رایج‌تر است.
• نگهداری در محیط‌های مرطوب یا پر از گردوغبار: استفاده از هارد در محیط‌هایی که رطوبت یا ذرات معلق بالایی دارند، می‌تواند باعث زنگ‌زدگی یا آلودگی فیزیکی اجزای داخلی شود

دلایل نرم‌افزاری یا منطقی ایجاد بدسکتور

برای تعمیر بدسکتور هارد SSD یا هارد HDD، ابتدا باید میان بدسکتورهای فیزیکی و منطقی تمایز قائل شد. بدسکتورهای منطقی معمولاً بر اثر اختلالات نرم‌افزاری یا خطا در مدیریت داده‌ها به وجود می‌آیند و قابل ترمیم یا علامت‌گذاری هستند. مهم‌ترین دلایل نرم‌افزاری عبارتند از:

• خاموش کردن نادرست یا ریست ناگهانی سیستم: اگر سیستم را بدون طی کردن فرآیند صحیح خاموشی خاموش کنید (مثل قطع مستقیم برق یا فشار دکمه پاور)، احتمال آسیب به بخش‌هایی از حافظه بیشتر می‌شود.
• بدافزارها و ویروس‌های مخرب: بعضی بدافزارها می‌توانند به فایل سیستم آسیب بزنند یا فایل‌هایی را به‌صورت ناقص روی دیسک بنویسند که در نهایت باعث ایجاد بدسکتورهای منطقی می‌شود.
• خطاهای سیستم فایل (File System Corruption): اگر ساختار فایل سیستم دچار اختلال شود، ممکن است بخش‌هایی از هارد دیگر به‌درستی شناخته نشده و به‌عنوان بدسکتور علامت‌گذاری شوند.
• نصب ناقص سیستم‌عامل یا نرم‌افزارهای سنگین: اجرای نادرست فرآیندهای نرم‌افزاری مانند نصب سیستم‌عامل، یا استفاده طولانی‌مدت از برنامه‌های سنگین بدون توقف، می‌تواند به آسیب در سکتورها منجر شود.

چطور بدسکتور را در ویندوز شناسایی کنیم؟

یک قدم قبل از رفع بدسکتور هارد، اطمینان از وجود این مشکل است. تشخیص بدسکتور در هارد دیسک یکی از اقدامات ضروری برای حفظ سلامت داده‌ها و جلوگیری از آسیب‌های بیشتر است. سیستم عامل ویندوز ابزارهای مختلفی در اختیار کاربران قرار می‌دهد که با استفاده از آن‌ها می‌توان به راحتی وضعیت سلامت هارد را بررسی کرد و بدسکتورها را شناسایی نمود. لازم است اشاره کنیم که قبلاً در تاپ رایان روش‌های مختلف تست سلامت هارد دیسک را به طور کامل بررسی کرده‌ایم.

1. اجرای دستور CHKDSK برای اسکن هارد

یکی از ساده‌ترین و در عین حال مؤثرترین روش‌ها، استفاده از ابزار داخلی ویندوز به نام CHKDSK است. برای این کار ابتدا Command Prompt را با دسترسی مدیر (Administrator) باز کنید. سپس دستور زیر را وارد نمایید و Enter بزنید:

chkdsk C: /r

(در این دستور C: نمایانگر درایوی است که قصد بررسی آن را دارید.) پارامتر /f برای اصلاح خطاها و /r برای پیدا کردن و بازیابی اطلاعات هارد بدسکتور استفاده می‌شود. در صورت نیاز، ویندوز از شما می‌خواهد این عملیات را هنگام راه‌اندازی بعدی سیستم انجام دهد که با تأیید، سیستم ریستارت خواهد شد.

2. بررسی سلامت هارد با PowerShell

ابزار PowerShell ویندوز نیز امکان بررسی وضعیت هارد را فراهم کرده است. کافی است دستور زیر را وارد کنید:

Get-PhysicalDisk | Format-Table FriendlyName, OperationalStatus, HealthStatus

این فرمان، وضعیت عملکرد و سلامت هارد را نمایش می‌دهد و در صورت وجود مشکل هشدار می‌دهد. از بخش “Error Checking” در تنظیمات درایو استفاده کرده و در File Explorer روی درایو مورد نظر کلیک راست کرده و گزینه Properties را انتخاب کنید. سپس به تب Tools رفته و در بخش Error checking روی دکمه Check کلیک کنید. ویندوز شروع به اسکن درایو می‌کند و در صورت وجود خطا یا بدسکتور به شما اطلاع می‌دهد.

3. نرم‌افزارهای تخصصی بررسی هارد

برای ارزیابی دقیق‌تر و نمایش جزئیات تخصصی، می‌توانید از برنامه‌های جانبی مانند CrystalDiskInfo ،HD Tune یا HDDScan بهره ببرید. این ابزارها اطلاعات جامعی درباره سلامت هارد، تعداد سکتورهای معیوب و سایر پارامترهای مهم ارائه می‌دهند.

نکته مهم: اگر در فرآیند بررسی، تعداد قابل توجهی از بدسکتورها یا خطاها گزارش شد، فوراً از اطلاعات مهم خود نسخه پشتیبان تهیه کنید. همچنین، ممکن است لازم باشد هارد را تعویض یا تعمیر کنید، چون بدسکتورها می‌توانند به سرعت گسترش یابند و خطر از دست دادن داده‌ها را افزایش دهند.

آیا بدسکتور فیزیکی قابل رفع است یا باید هارد را تعویض کرد؟

رفع بدسکتور هارد در بدسکتورهای فیزیکی که ناشی از آسیب‌های سخت‌افزاری به سطح دیسک هستند، معمولاً به‌صورت کامل قابل انجام نیست. این نوع بدسکتورها نشان‌دهنده مشکلاتی مانند خراشیدگی یا نقص در ساختار مغناطیسی هارد می‌باشند که با روش‌های نرم‌افزاری قابل اصلاح نیستند.

در این شرایط، بهترین کار علامت‌گذاری و جلوگیری از استفاده سیستم از بخش‌های آسیب‌دیده است تا داده‌ها روی این قسمت‌ها ذخیره نشوند. با این حال، اگر تعداد این بدسکتورها افزایش یابد یا عملکرد هارد به‌طور قابل توجهی کاهش پیدا کند، تعویض هارد برای حفظ سلامت اطلاعات و جلوگیری از خطر از دست رفتن داده‌ها ضروری است.

روش‌های مختلف رفع بدسکتور هارد

بدسکتورها به دو نوع نرم‌افزاری و فیزیکی تقسیم می‌شوند و هر کدام روش‌های متفاوتی برای رفع دارند. در ادامه با مهم‌ترین و کاربردی‌ترین روش‌های مقابله با این مشکل آشنا می‌شویم:

1. استفاده از ابزار CHKDSK ویندوز

یکی از ساده‌ترین و رایج‌ترین روش‌ها برای تعمیر بدسکتور هارد نرم‌افزاری، اجرای دستور CHKDSK در ویندوز است. با وارد کردن فرمان زیر در Command Prompt می‌توانید خطاهای منطقی را شناسایی و اصلاح کرده و سکتورهای معیوب را نشانه‌گذاری کنید. این ابزار برای تعمیر مشکلات نرم‌افزاری بسیار مؤثر است:

chkdsk C: /f /r

باید اشاره کنیم که این روش برای رفع بدسکتور هارد اکسترنال هم کاملاً کاربردی است.

2. به‌کارگیری نرم‌افزارهای تخصصی تعمیر هارد

یکی دیگر از روش‌هایی که می‌توان برای رفع بدسکتور هارد اکسترنال هم اجرا کرد، برنامه‌هایی مانند HDD Regenerator، Victoria و SpinRite هستند.نرم‌افزارهایی که قادر به اسکن عمیق هارد و ترمیم بعضی از سکتورهای خراب هستند. این نرم‌افزارها معمولاً در رفع مشکلات نرم‌افزاری عملکرد خوبی دارند و تا حدی می‌توانند سکتورهای آسیب‌دیده را بازسازی کنند.

3. فرمت کامل هارد دیسک

اما تأثیر فرمت کردن روی بدسکتور هارد چیست؟ گاهی اوقات با انجام فرمت کامل و ایجاد پارتیشن‌های جدید، بدسکتورهای نرم‌افزاری رفع می‌شوند. البته توجه داشته باشید که این روش تمام اطلاعات روی هارد را پاک می‌کند، پس قبل از انجام آن، حتماً از داده‌های مهم خود نسخه پشتیبان تهیه کنید.

4. علامت‌گذاری سکتورهای خراب توسط سیستم

از دیگر روش‌های رفع بدسکتور هارد اکسترنال و اینترنال، علامت‌گذاری سکتورهای خراب با سیستم است. ویندوز و دیگر سیستم‌عامل‌ها می‌توانند بخش‌های آسیب‌دیده را تشخیص داده و آنها را علامت‌گذاری کنند تا سیستم دیگر از آن قسمت‌ها استفاده نکند. این کار باعث می‌شود هارد بدون مواجهه با خطاهای مکرر، عملکرد بهتری داشته باشد.

برای علامت‌گذاری سکتورهای خراب در ویندوز، کافی است Command Prompt را با دسترسی Administrator باز کرده و دستور زیر را اجرا کنید:

chkdsk X: /f /r

به‌جای X حرف درایو هارد را وارد کنید؛ این دستور سکتورهای معیوب را شناسایی و علامت‌گذاری می‌کند تا سیستم از آنها استفاده نکند.

5. تعویض یا تعمیر سخت‌افزاری هارد

در مواردی که بدسکتورها ناشی از آسیب‌های فیزیکی باشند، روش‌های نرم‌افزاری کارایی ندارند. در این شرایط، بهترین گزینه تعویض هارد است. برخی مراکز تخصصی نیز تعمیر هارد را انجام می‌دهند، اما این کار معمولاً پرهزینه و زمان‌بر است. انتخاب روش مناسب برای رفع بدسکتور به نوع و شدت آسیب بستگی دارد. در صورت وجود بدسکتورهای متعدد یا تکرار مشکلات، تهیه نسخه پشتیبان و جایگزینی هارد بهترین راهکار برای حفظ امنیت داده‌هاست.

کلام آخر

با رفع بدسکتور هارد، امکان پیشگیری از مشکلات جدی‌تر فراهم می‌شود. استفاده از ابزارهای نرم‌افزاری معمولاً برای ترمیم بدسکتورهای نرم‌افزاری موثر است، اما در صورت وجود آسیب‌های فیزیکی، تعویض هارد بهترین گزینه خواهد بود. برای حفظ امنیت داده‌ها و سلامت دستگاه، باید وضعیت هارد خود را به‌طور منظم بررسی کنید و در صورت مشاهده نشانه‌های بدسکتور، سریعاً اقدامات لازم را انجام دهید. در نهایت، انجام به موقع تعمیرات و تهیه نسخه پشتیبان منظم، کلید اصلی جلوگیری از آسیب دیدن اطلاعات مهم شما به شمار می‌رود. حال اگر شما هم تجربه‌ای در این عرصه دارید، می‌توانید آن را با ما به اشتراک بگذارید.