باتری مادربرد چیست؟

مادربرد، یکی از اصلی‌ترین اجزای کامپیوتر، نقش مهمی در هماهنگی قطعات مختلف سیستم ایفا می‌کند. این قطعه نیز همانند قطعات دیگری کامپیوتر از قابلیت های گوناگونی برخوردار است که در عملکرد آن تاثیر می گذارد. از جمله این موارد باید به باتری مادربرد اشاره کرد. یکی از اجزای حیاتی مادربرد، باتری پشتیبان یا همان باتری CMOS است که اغلب کاربران از اهمیت آن آگاه نیستند. این باتری کوچک اما کلیدی، وظیفه تامین برق تراشه BIOS را بر عهده دارد و به حفظ تنظیمات بایوس و عملکرد ساعت سیستم حتی در زمان خاموش بودن کامپیوتر کمک می‌کند. باتری CMOS علاوه بر پایداری زمان و تاریخ، نقش مهمی در مدیریت پیکربندی جریان داده بین سیستم‌ عامل و سخت‌افزارهای متصل مانند هارد دیسک، کیبورد، ماوس و… دارد. با گذر زمان، این باتری ممکن است کارایی خود را از دست بدهد که می‌تواند منجر به مشکلاتی در راه‌اندازی و عملکرد سیستم شود. در صورت بروز مشکل در باتری مادربرد، علائمی مانند ریست شدن تاریخ و زمان یا خطاهای مرتبط با تنظیمات بایوس مشاهده می‌شود. تعویض این قطعه ساده بوده و با استفاده از باتری جدید می‌توان به عملکرد بهینه سیستم بازگشت. توجه داشته باشید که نگهداری صحیح از مادربرد و اجزای آن، تضمین‌کننده عمر طولانی‌تر سیستم شما خواهد بود. در ادامه آشنا می شوید که باتری مادربرد چیست و چه کارایی دارد؟ و اطلاعاتی که در رابطه با این قطعه است نیاز است، می پردازیم.

باتری مادربرد چیست؟

اولین سوالی که ممکن است برای کاربران با توجه به توضیحاتی که دادیم، پیش بیاید این است که باتری مادربرد برای چیست؟ در همین راستا هم باید بدانید که CMOS یک مدار مجتمع نیمه‌رسانای اکسید فلزی مکمل است که اطلاعات تنظیمات اولیه سیستم را در خود ذخیره می‌کند. این تنظیمات شامل زمان و تاریخ سیستم، ترتیب بوت شدن، تنظیمات امنیتی و دیگر پارامترهای بایوس است. باتری مادربرد به حفظ این اطلاعات در زمان خاموش بودن دستگاه کمک می‌کند و از تخلیه حافظه CMOS جلوگیری می‌نماید. بایوس، نرم‌ افزاری است که وظیفه کنترل عملکردهای اولیه سیستم مانند بوت کردن و مدیریت سخت‌ افزارهایی چون کیبورد و هارد دیسک را بر عهده دارد. هنگامی که کلید پاور را فشار می‌دهید، بایوس فرآیند راه‌اندازی سیستم را آغاز می‌کند. باتری مادربرد، حتی در حالت خاموشی سیستم، به عملکرد صحیح این نرم‌افزار کمک می‌کند. عمر مفید باتری مادربرد معمولاً بین 3 تا 6 سال است و در صورت ضعیف شدن، ممکن است مشکلاتی مانند ریست شدن ساعت و تاریخ یا از دست رفتن تنظیمات بایوس بروز کند. اگرچه مادربردهای مدرن با سیستم UEFI و حافظه‌های فلش به باتری وابستگی کمتری دارند، اما وجود باتری برای بسیاری از دستگاه‌ ها هم چنان ضروری است. این باتری معمولاً از جنس لیتیوم ساخته شده و مشابه آن در ساعت‌ های مچی و برخی اسباب‌بازی‌ ها نیز استفاده می‌شود.

مطالعه مقاله مرتبط : فناوری پورت PCIe 5.0 در مادربرد

باتری مادربرد چه کارایی دارد؟

همانطور که درباره اهمیت باتری مادربرد توضیح دادیم، باید بدانید که کارایی باتری مادربرد نیز در عملکرد سیستم کامپیوتری تاثیر بسیار زیادی دارد. بدون وجود این باتری، مادربرد نمی‌تواند تنظیمات ذخیره‌ شده را نگه دارد و سیستم با مشکلاتی مانند بازنشانی مداوم تنظیمات مواجه می‌شود. باتری CMOS، که معمولاً از نوع CR2032 و با ابعاد استاندارد ساخته می‌ شود، شباهت زیادی به باتری ساعت دارد و در نقاط مختلف مادربرد بسته به طراحی آن تعبیه شده است. این باتری در حین اتصال سیستم به برق، به‌صورت خودکار شارژ می‌شود. با این‌حال، اگر سیستم برای مدت طولانی از برق جدا شود، شارژ باتری کاهش می‌یابد. طول عمر این باتری‌ها بین 2 تا 10 سال است و دوام آن‌ها به میزان استفاده از سیستم و اتصال مداوم به برق وابسته است. از دیگر کاربردهای باتری مادربرد می‌توان به حفظ تنظیمات پیشرفته BIOS و مدیریت برخی از فرآیند های امنیتی اشاره کرد. در صورت اتمام شارژ یا خرابی باتری، تعویض آن ساده بوده و با تهیه یک باتری جدید، عملکرد سیستم به حالت عادی باز می‌گردد. نگهداری صحیح و توجه به علائم کاهش کارایی باتری می‌تواند از بروز اختلالات جلوگیری کند و هم چنین طول عمر سیستم را نیز افزایش دهد.

خرابی باتری مادربرد چه مشکلاتی ایجاد می کند؟

خرابی یا عملکرد نادرست باتری مادربرد دچار مشکلات عدیده ای می شود. یکی از علائم خرابی باتری مادربرد، تغییر مداوم ساعت و تاریخ سیستم است. در این حالت، هر بار که کامپیوتر روشن می‌شود، باید تنظیمات ساعت را دوباره وارد کنید. علاوه بر این، ممکن است تنظیمات BIOS نیز دچار مشکل شود، به‌ طوری‌ که هنگام بوت شدن سیستم با خطاهایی مواجه خواهید شد. حتی در موارد شدیدتر، ممکن است با خارج کردن باتری پشتیبان، تنظیمات BIOS به‌طور کامل ریست شوند، که باعث بروز مشکلاتی در راه‌اندازی سیستم می‌شود. هم چنین، غیر فعال شدن پسورد ورود به سیستم عامل از دیگر پیامدهای خرابی باتری مادربرد است. با اینکه کامپیوترهای مدرن تنظیمات BIOS را در حافظه‌های پایدار ذخیره می‌کنند، هنوز هم باتری برای حفظ زمان و تاریخ سیستم اهمیت دارد. مادربردهای کامپیوتر به دلیل داشتن ساعت زنده، قادر به حفظ زمان حتی در زمان خاموش بودن سیستم هستند، این مورد مشابه عملکرد ساعت کوارتز است. در نتیجه، باتری مادربرد به‌عنوان یک قطعه ضروری برای ذخیره‌ سازی این اطلاعات نیز عمل می‌کند. حتما توجه داشته باشید که در صورت بروز مشکلات مربوط به باتری مادربرد، بهترین اقدام تعویض آن توسط متخصصین تعمیرات مادربرد است تا از بروز مشکلات جدی‌ تر جلوگیری شود.

بیشتر بخوانید : آموزش اتصال کابل های پاور به مادربرد

باتری مادربرد چه زمانی نیاز به تعویض دارد؟

همانطور که در متن بالا هم توضیح دادیم، باتری مادربرد دارای عمر مفیدی است و ممکن است در اثر به وجود آمدن برخی مشکل ها نیاز به تعویض یا تعمیر داشته باشد. عواملی مانند نحوه استفاده از سیستم و مدت زمان خاموش بودن کامپیوتر می‌توانند تأثیر زیادی بر این مدت زمان داشته باشند. معمولا کامپیوتر هایی که بیشتر خاموش می‌مانند، بیشتر از انرژی باتری استفاده کرده و ممکن است زودتر به تعویض نیاز پیدا کنند. اگر باتری مادربرد خراب شود، علائم مختلفی می‌تواند نمایان شود. یکی از رایج‌ترین نشانه‌ها تغییر مداوم تاریخ و ساعت سیستم است که در رابطه با آن به صورت کامل توضیح دادیم. در این صورت، سیستم به‌طور خودکار تاریخ و زمان را ریست می‌کند. هم چنین، اگر تنظیمات BIOS به‌طور مداوم ریست شوند یا دستگاه هنگام بوت شدن با خطاهایی مانند "CMOS Battery Failure" یا "CMOS Checksum Error" مواجه شود، این می‌تواند نشانه‌ای از خرابی باتری مادربرد باشد. در این شرایط، ممکن است سیستم حتی CPU را به‌عنوان سخت‌افزار جدید شناسایی کند.

در صورتی که با مشکلاتی مانند این روبه‌رو شدید، زمان تعویض باتری فرا رسیده است. باتری مادربرد معمولاً از نوع CR2032 است و شکل ظاهری آن شبیه به یک دیسک نقره‌ای کوچک است. برای تعویض باتری، ابتدا باید سیستم را خاموش کرده و آن را از منبع تغذیه جدا کنید. در لپ‌تاپ‌ ها، ابتدا باتری اصلی را خارج کنید. تعویض به موقع این قطعه می‌تواند از بروز مشکلات بیشتر در عملکرد سیستم جلوگیری کرده و تنظیمات BIOS را به حالت اولیه بازگرداند. با این وجود به شما پیشنهاد می کنیم که برای تعویض این قطعه حتما از افرادی که به صورت تخصصی در این زمینه فعالیت می کنند یا مراکز مربوطه دیگر کمک بگیرید. 

جمع بندی

در این مقاله توضیح دادیم که باتری مادربرد از چه جهت دارای اهمیت زیادی است و چه تاثیری در سیستم های کامپیوتری مختلف می گذارد. هم چنین به شما توضیح دادیم که این قطعه چه کارایی دارد و در چه زمانی نیاز به تعویض یا تعمیر دارد. تمامی این توضیحات از نکات مهمی هستند که آگاهی از آن ها به شما کمک می کند تا در صورت بروز مشکل با آگاهی کامل از آن و پیدا کردن راهکار مناسب، اقدامات لازم را به عمل آورید.